Ünlü Daralması Konu Anlatımı

[Doğuş Pertez]

Ünlü Daralması,Ünlü Daralmasına örnekler,ünlü daralması nedir örnekler,ünlü daralması ile ilgili örnekler,ünlü daralması ile ilgili cümleler

Ünlü Daralması Konu Anlatımı

Türkçede "a, e" ünlüsü ile biten eylemlerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyiş ve yazılışta da "a" ünlüleri "ı, u"; "e" ünlüleri "i, ü" olur:

•başla-yor > başlıyor
•kana-yor > kanıyor
•oyna-yor > oynuyor
•doyma-yor > doymuyor
•izle-yor > izliyor
•de-yor > diyor
•gelme-yor > gelmiyor
•gözle-yor > gözlüyor
Birden çok heceli ve "a, e" ünlüleri ile biten eylemler, ünlüyle başlayan ek aldıklarında bu eylemlerdeki "a, e" ünlülerinde söyleyişte yaygın bir daralma (ı ve i'ye dönme) eğilimi görülür. Ancak, söyleyişteki "ı, i" ünlüleri yazıya geçirilmez:

•başlayan
•yaşayacak
•atlayarak
•saklayalı
•atmayalım
•gelmeyen
•izlemeyecek
•gitmeyerek
•gizleyeli
•besleyelim
Buna karşılık tek heceli olan "de(mek)" ve "ye(mek)" eylemlerinde, söyleyişteki "i" ünlüsü yazıya da geçirilir:

•diyen
•diyerek
•diyecek
•diyelim
•diye
•yiyen
•yiyerek
•yiyecek
•yiyelim
•yiye
•yiyince
•yiyip
Ancak "deyince, deyip" sözlerindeki "e" yazılışta korunur.



Örnek Soru:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, söyleyişte olan bir ünlü daralması yazılışa geçirilerek yanlışlık yapılmıştır?

A) Ayrılıyoruz, deyip yolunu ayırdı.

B) Daha yaşıyacak ne günlerimiz var.

C) Ali, "Yarın gidiyoruz." deyince heyecanlandım.

D) Yemeği o kadar tuzlu yiyince hastalandı.

Cevap: B



Örnek Soru:

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, ünlü daralması yoktur?

A) Samet şu an telefonda konuşuyor.

B) Daha dün aldığım gömleğimi bulamıyorum.

C) Haftanın bazı günleri beni arıyor.

D) Son dakikaların doya doya yaşıyor.

Cevap: A