Tarihte Bugün

[jöly]

13 MART
1781- Alman kökenli İngiliz astronom William Hershel,
Uranüs gezegenini keşfetti.
1893- Tanzimat dönemi yazar ve şairi Muallim Naci,
İstanbul'da öldü.
1899- Atatürk, ''1283'' yaka numarasıyla Harp Okulunun
piyade sınıfına yazıldı.
1919- Kazım Karabekir, Erzurum'da 15. Kolordu
Komutanlığına atandı.
1923- Mustafa Kemal, Adana'dan başlayan bir geziye çıktı.
1926- Mustafa Kemal Paşa'nın Falih Rıfkı (Atay) ve Mahmut
(Soydan) beylere anlattığı hayat hikayesi ve
hatıralarının kısaltılmış şekli, Milliyet gazetesinde
yayımlandı.
1934- Yazar Cenap Şahabettin 64 yaşında öldü.
1952- Gazeteci yazar Ömer Rıza Doğru, İstanbul'da öldü.
1955- Fenerbahçe-Galatasaray futbol maçında taraftarlar
tribünde birbirine girdi, 1 kişi öldü.
1970- Dublaj sanatçısı ve yazar Adalet Cimcoz 60 yaşında
İstanbul'da öldü.
1983- Beylerbeyi'nde restorasyonu süren tarihi İsmail
Hakkı Efendi Yalısı, gece çıkan yangında kül oldu.
Yalının yanındaki 205 yıllık Beylerbeyi Camisi'nin
kubbesi de tamamen hasar gördü.
1992- Erzincan'da 6,8 şiddetindeki depremde 653 kişi
öldü.
1994- İstanbul Boğazı'nda 2 Rum gemisinin çarpışmasında
yangın çıktı. 15 denizcinin öldüğü, 17 denizcinin
kaybolduğu kaza sonucu denize yayılan petrol, çevre
kirliliğine yol açtı.
1996- Efes Pilsen basketbol takımı, Avrupa Koraç
Kupası'nı kazandı.
2003- Anayasa Mahkemesi HADEP'i kapattı. Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, DEHAP'ın temelli
kapatılması istemiyle Anayasa mahkemesine dava açtı.
2003- 1998 yılından bu yana tadilat gören Etnografya
Müzesi yeniden açıldı.

 

[thebora]

15 MART
1933. Almanya'da Hitler Üçüncü Reich'ı ilan etti.

1938. Sovyetler Birliği'nde olağanüstü mahkemede ölüm cezasına çarptırılan, aralarında Ekim Devrimi'nin önderlerinden Nikolay Buharin'in de bulunduğu 18 kişinin cezaları infaz edildi.

1947. Son Telgraf gazetesi hakkında, seçim kurulları tarafından verilen ilanları bütün baskılarında kullanmadığı gerekçesiyle soruşturma açıldı.

1949. Meclis'te bir konuşma yapan Rize Milletvekili Fahri Kurtuluş, Lermontov'un 110 yıl önce yazdığı ve 1945'te Türkçe'ye çevrilen bir kitapta milli duygularımızı rencide eden bölümler olduğunu söyleyerek, bu bölümlerin kitaptan çıkarılmasını istedi. Fahri Kurtuluş, 110 yıl önce yazılmış kitaptan bölüm çıkarılmasını garipseyen ve bu yolda yayın yapan Cumhuriyet gazetesinin sahiplerini de ağır bir dille eleştirdi.

1951. İsveç'teki yarışmalar sırasında bir saat hırsızlığına karıştıkları gerekçesiyle 6 ay müsabakalara katılmaları yasaklanan güreşçiler Ali Yücel ile Bektaş Can'ın cezaları, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Merkez Danışma Kurulu'nca süresiz boykota çevrildi.

1953. İstanbul Tekstil Sendikaları'nın Zeytinburnu Çimento Fabrikası işçilerinden 53'ünün işten çıkarılmasını ve tazminatlarının ödenmemesini protesto etmek için Taksim'de yapmak istedikleri mitinge izin verilmedi.

1955.Tiyatro sanatçısı Muammer Karaca'nın yaptırdığı "Karaca Tiyatrosu" İstiklal Caddesi Sular İdaresi Sokağında açıldı.

1970. 21 yıl önce bugün 32. hükümet olarak Üçüncü Demirel Hükümeti Meclis'ten güvenoyu aldı. Oylamadan sonra bir konuşma yapan Başbakan Demirel "Buhrandan tecrübe edinilerek çıkılmıştır" dedi. CHP Genel Sekreteri Bülent Ecevit ise "Hükümet bunalımı sona erdi. Şİmdi ahlak bunalımının sona ereceği günleri bekleyeceğiz" dedi.

1971. Atatürk isminin özel okullarca kullanılması yasaklandı.

1972. Cezaevinden kaçan THKP-C liderlerinden Ziya Yılmaz'a yakalandıktan sonra ölüm cezası verildi.

1978. MSP lideri Necmettin Erbakan hakkında açılan davanın düşmesi amacıyla siyasi partiler yasasında değişiklik öngören ve Korutürk tarafından veto edilen yasa çıktı.

1980. 33 hükümlü ve tutuklu tünel kazarak Van Cezaevi'nden kaçtı. Kaçaklardan16'sı bir gün sonra yakalandı.

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Bülent Ecevit, "Demirel kendini Ayetullah sanıyor" dedi.

1981. Genelkurmay, aralarında Mehmet Ali Ağca'nın da bulunduğu 43 kişinin 17 Mart günü saat17.00'ye kadar teslim olmamaları halinde vatandaşlıktan çıkarılacağını duyurdu.

1982. 146 idam istemli 428 sanıklı İstanbul Dev-Sol davası başladı.

1984. İngiltere'de maden işçileri ülke çapında bir grev başlattı.

1988. Akbank Yönetim Kurulu üyeliğine getirilen ANAP Grup BaşkanVekili Sivas Milletvekili Mükerrem Taşcıoğlu'nun görevi bir gün sürdü. Taşcıoğlu,"Görevi kabul ettiğim doğrudur. Ancak siyasi hüviyetimin bazı yorumlara yol açacağini düşünerek görevden çekiliyorum" dedi. Mükerrem Taşcıoğlu eğer çekilmeseydi, bir siyasi görevi sürdürürken özel teşebbüste görev alan ilk siyasetçi olacaktı.

1989. Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'nda Türkiye'yi temsil eden Galatasaray, Monako takımı ile 12 yıl önce bugün Köln Müngersdorf Stadı'nda yaptığı maçta1-1 berabere kalarak Avrupa kupalarında yarı finale yükselen ilk Türk takımı oldu.

1990. Nusaybin'de bir PKK militanının cenazesinde çıkan olaylarda1 kişi öldü, esnaf kepenk kapattı.

DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel, MİT'in sivilleştirilmesini istedi. Demirel MİT'in başında muvazzaf subaylar olduğunu belirterek, "Bunların terfileriGenelkurmay'a aittir. Böyle olunca daha çok orayı göreceklerdir. MİT dönemin hükümetlerini1 960 Darbesi'nden, 1971 Muhtırası'ndan ve 1980 Müdahelesi'nden haberdar etmemiştir. Hükümet genellikle Angola'da olan bir harekatı bilirde Ankara'da olanı bilmez. Ortada, Türkiye'yi yeni bir istihbarat teşkilatına nasıl kavuşturalım diye bir soru vardır," dedi.

1991. Ankara Etlik'te bir kahvehane tarandı Dev-Sol örgütünün üstlendiği olayda biri polis iki kişi öldü,iki kişi yaralandı.

Mardin'in Dargeçit ilçesinde Halepçe katliamını protesto için yürüyüş yapan 7000 kişilik topluluğa güvenlik güçleri ateş açtı;1 kişi öldü.

1995. İstanbul'un Ümraniye ilçesinin eski adı1 Mayıs olan Mustafa Kemal mahallesinde,13 Mart günü Gazi mahallesinde polisin ateş açması sonucu15 kişinin ölmesini protesto gösterisi yapıldı. Gösteriyi engelleyemeyen polis, göstericileri ateş açarak durdurmaya çalışınca çıkan çatışmada 4 kişi öldü, 20'den fazla kişi yaralandı.İstanbul Valiliği Ümraniyede sokağa çıkma yasağı ilan etti.

1996. Refah Partisi İstanbul Milletvekili Aydın Menderes, Afyo'un Sandıklı ilçesinde geçirdiği trafik kazası sonucunda felç oldu.

1997. İzmir'in Bergamayı Destekleme Komitesi siyanürlü altına karşı 120 kilometrelik meşaleli maraton düzenledi.


Bugün Doğanlar:

1869. Birinci Dünya Savaşı öncesinde Polonya'nın Rusya'dan bağımsızlığını kazanması için verilen mücadelenin çnderlerinden ve Polonya Cumhuriyeti'nin ikinci Cumhurbaşkanı Stanislaw Wojciechowski.

1947. Amerikalı gitarist ve şarkıcı Ry Cooder.




Bugün Ölenler:

1955. Kantocu Küçük Şamram yani Şamram Kelleciyan, İstanbul'da.

1971. Oyun yazarı ve gazeteci Cevat Fehmi Başkut İstanbul'da. Basılan ilk kitabı Geceleri Bizi Kimler Bekliyor adlı bir röportaj dizisi olmuştu. Kadın Bir Defa Sever, Dişi Aslan adında iki roman, birkaç da polisiye romanı yayımlanmıştı. Oyun yazarlığına 1942'de başladı. Konularını gündelik hayattan, insanlar arasındaki gülünç çatışmalardan alan, kişilerini genellikle ahlak açısından eleştiren komedileriyle tanındı. Paydos en ünlü oyunudur. Yurtdışında profesyonel sahnelerde oynana ilk Türk piyesi olarak, Atina'da 65 kere temsil edilmiştir. 23 oyun yazmıştır.

1981. Şair ve yazar Yaşar Nabi Nayır İstanbul'da. Varlık dergisi ve Varlık yayınlarının kurucusuydu. Yalnız çağdaş dünya edebiyatını konu edinen aylık Cep dergisini çıkardı. Birçok şair, yazar ve çevirmenin yetişmesinde katkıda bulunmuştu. Yıllarca Uluslararası Pen Yazarlar Derneği'nin Türkiye başkanlığını yürüttü.1979'da kültür hayatına yaptığı katkılardan dolayı "Kültür Bakanlğı Büyük Ödülü"nü aldı. Muzaffer Reşit takma adıyla antoloji ve derleme kitapları hazırladı. Yaşar Nabi Nayır bir yayıncı olarak edebiyatta her türlü görüş ve akıma hoşgörüyü ilke edindi ve sanatçının özgürlüğünü savundu.1982 yılında anısına Yaşar Nabi Nayır Edebiyat Ödülü kondu.

 

[jöly]

16 Mart 1920.
"Kurtul Sevgili İstanbul
Güzel İstanbul
Ya beni şehit et, yahut da kurtul
Sen esir oldukça
Bana yaşamak dünyada haramdır / Haramdır mutlak!..."

Cevat Kazım'ın dizelerinde anlattığı İstanbul'un işgali 82 yıl önce bugün gerçekleşti. Şehzadebaşı karakolu ansızın basılmış, içeride bulunan askerler öldürülmüştü. İşgali öğrenen Mustafa Kemal, işgal kuvvetlerinin temsilcilerine çektiği protesto telgrafında, "İstanbul'un işgali olayında doğacak büyük mesuliyete son bir defa olarak dünyanın dikkat nazarını çekeriz" diyordu.

1940. 61 yıl önce bugün Nobel Ödülü'nü kazanan ilk kadın yazar Selma Lagerlöf 82 yaşında öldü.

1956. 45 yıl önce bugün, keman sanatçısý Suna Kan İtalya'da ödül aldı. Gazeteler, "Paganini sağ olsaydı, Suna Kan'ı alnından öperdi" diye yazdılar.

1964. Meclis'te gizli yapılan olağanüstü toplantıda, hükümete gerektiğinde Kıbrıs'a müdahale yetkisi verildi.

1965. Zeki Müren'in başrolünü oynadığı Çay ve Sempati oyunu, 16 Mart 1965 tarihinde Arena tiyatrosunda sahnelenmeye başladı.

1968. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Johnson Vietnam'a 35.000 ila 50.000 asker daha göndermeye karar verdi.

1969. 32 yıl önce bugün, Türkan Şoray, ücretini 60 bin liradan 75 bin liraya çıkardı. Böylece Türk sinemasının en pahalı oyuncusu oldu.

1971. Türkiye Halk Kurutuluş Ordusu liderlerinden Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan 16 Mart 1971 günü Sivas'a bağlı Gemerek'te jandarmayla girdikleri çatışma sonunda yakalandılar.

1978. 23 yıl önce 16 Mart günü öğle saatlerinde İstanbul Üniversitesi'nden çıkan kalabalık bir solcu öğrenci grubunun üzerine bomba atıldı, 7 öğrenci öldü, 31'i ağır olmak üzere 100'den fazla kişi yaralandı. Ölen öğrencilerin adları şöyle: Cemil Sönmez, Baki Ekiz, Hatice Özen, Hamit Akıl, A. Turan Ören, Murat Kurt, Abdullah Şimşek.

Olay kamuoyunda büyük bir tepkiyle karşılandı. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, DİSK, 20 Mart'ta "Faşizme İhtar" adıyla işi bırakma eylemi gerçekleştirdi. Polis Memurları Dayanışma Derneği, Pol-Der İstanbul Şubesi Başkanı, bombalı saldırı istihbaratının olaydan 10 gün önce üniversitedeki polis amirliğine bildirildiğini açıkladı. Olayın sanıkları olduğu ileri sürülen şimdiki Milliyetçi Hareket Parti milletvekili Mehmet Gül'ün de içinde bulunduğu 5 ülkücü delil yetersizliğinden beraat ettiler. Zamanaşımına bırakılan dosya, bir grup avukat tarafından 16 Mart 1988'de yeniden açıldı, yargılama sürüyor..

1978. Aynı gün İtalya'da eski başbakanlardan Aldo Moro, Kızıl Tugaylar örgütü tarafından kaçırıldı.

Sıkıyönetim Komutanlığı 1981 yılının 16 Mart'ında İstanbul'daki 156 cinayetin sağ eylemciler tarafından işlendiğini açıkladı.

1982. Yüce Divan'da rüşvet suçlamasıyla yargılanan eski Gümrük ve Tekel Bakanı Tuncay Mataracı 16 Mart 1982 günü 36 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

1985. 16 yıl önce bugün, Yaşar Kemal'in aynı adlı romanından beyazperdeye uyarlanan ve Peter Ustinov'un yönetip oynadığı İnce Memed adlı filmin Türkiye'de gösterilmesi yasaklandı.

1996. Profesör İlhan Arsel'in Biz Profesörler adlı kitabının davasında savcı Abdurrahman Yılancı, hakim Yücel Yurdakul'u taraflılıkla suçlayarak reddetti. Savcının hakimi reddetmesi adliye tarihinde ilk kez gerçekleşti.

1999. 2 sene önce bugün, Birleşmiş Milletler'in Kosova'da, 70 gün sürecek hava harekatı başladı. Sırplara göre 2.000 Amerikalılara göre ise 5.000 kişinin öldüğü savaşın sonunda Sırp kuvvetleri Kosova'dan çekildi.


Bugün Doğanlar:

1839. 1901'de ilk Nobel Edebiyat ödülünü alan Fransız şair Sully Prudhomme.
1868. İşsiz güçsüzler ve yoksulların yaşantısını merkezine alan roman, öykü ve oyunlarıyla bilinen sosyalist gerçekçi akımın öncülerinden Rus yazar Maksim Gorkiy. 1878. Subaylıktan İran hükumdarlığına yükselerek ülkesinin modernleşmesine yönelik reformları başlatan Reza Şah Pehlevi.
1940. Paris'te Son Tango adlı filmiyle ünlenen İtalyan film yönetmeni Bernardo Bertolucci.

Bugün Ölenler:
1940. 61 yıl önce bugün Nobel Ödülü'nü kazanan ilk kadın yazar Selma Lagerlöf 82 yaşında öldü.

 

[jöly]

17 Mart 1944. Varlık Vergisi'nin tasfiyesine ilişkin yasa yürürlüğe girdi.

1954. Türk Milli Futbol Takımı Dünya Kupası grup eleme maçlarında, Madrid'de 4-1 yenildiği İspanya'yı İstanbul'da 1-0 yendi. Yönetmelik gereği, 1954 yılının 17 Mart günü Roma'da yapılan üçüncü karşılaşmada İspanya ile 2-2 berabere kalınca, kura çekildi. Kurada kazanan Türk Milli Futbol Takımı finalle katılma hakkını elde etti.

1971. Türk Radyo Televizyonu, TRT, Polis ve Meteoroloji radyolarının kapatılması için savcılığa başvurdu.

1972. Uzun süredir araları açık olan Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı İsmet İnönü ile Genel Sekreter Bülent Ecevit 17 Mart 1972 günü barıştı.

1976. Amerikan Northrop uçak şirketi, uçak alım satımlarıyla ilgili Türkiye'de yetkililere rüşvet dağıttığı iddialarını doğruladı.

1978. Şair ve Yazar Ceyhun Atuf Kansu 17 Mart 1978 günü Ankara'da öldü. 1986 yılından itibaren verilmek üzere adına bir şiir ödülü kondu.

1979. İstanbul'a gelen Adalet Partisi lideri Süleyman Demirel, partililer tarafından benzin yokluğunu simgelemek için at arabalarıyla karşılandı.

1981. Onur Yayınları yönetmeni İlhan Erdost'un, Mamak Askeri Cezaevi'nde 7 Kasım 1980 tarihinde öldürülmesi ile ilgili dava Sıkıyönetim Mahkemesi'nde görülmeye başladı.

1983. Vatandaşlıktan çıkarılan Yılmaz Güney, bir yazısı nedeniyle gıyabında 7,5 yıl hapse mahkum oldu.

1984. Başbakan Turgut Özal, "İnsanların birbirlerini vurmayacaklarını bilsek, silah ithalini de serbest bırakacağız" dedi.

1985. 16 yıl önce bugün, iki ünlü oyun yazarı Artur Miller ve Harold Pinter hapiste bulunan Pen üyesi yazarları ziyaret etmek amacıyla Türkiye'ye geldi.

1988. Başbakan Özal, fişlemenin 17 Mart'tan itibaren kaldırıldığını ve güvenlik soruşturması kapsamının da daraltıldığını söyledi.

1992. İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nün Gayrettepe'deki binasında, imha edilmek istenen bir bombanın patlaması sonucu 3 polis öldü, biri sivil 19 kişi yaralandı.

1993. PKK lideri Abdullah Öcalan, Beyrut'un Zahle bölgesinde bir basın toplantısı düzenledi. Öcalan, toplantıda 20 Mart -15 Nisan arasında tek yanlı ateşkes ilan ettiğini açıkladı.

1994. Demokrasi Partisi, DEP milletvekilleri Hatip Dicle, Leyla Zana, Orhan Doğan, Ahmet Türk ve Sırrı Sakık ile bağımsız milletvekili Mahmut Alınak, Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından tutuklandı.

1995. Fransa'da yayımlanan Le Monde gazetesi, tarihli sayısında, Fransız şirketlerinin silah sattıkları ülkelerde rüşvet dağıttığını yazdı. Fransa'dan en çok silah alan ülkeler arasında Türkiye de vardı.

Aynı gün, Azerbaycan'da 13 Mart'ta başlatılan, Türkiye'nin de adının karıştığı bir darbe girişimi bastırıldı. Devlet Başkanı Haydar Aliyev'i devirmek isteyen OMON birliklerinin komutanı Albay Ruşen Cevadov öldürüldü.


Bugün Ölenler:

2001. Geçen yıl bugün, İkinci Dünya Savaşı'nda ilk atom bombasını Hiroşima'ya atan Amerikalı pilot Thomas Wilson Ferebee 81 yaşında öldü.

 

[thebora]

18 MART
1871. Paris Komünü kuruldu. Fransa-Prusya savaşında Fransa'nın teslim olması üzerine Paris halkı ayaklanarak hükümeti devirdi. Paris Belediyesinin hükümranlığını ilan etti. Kansız bir devrimle kurulan yeni yönetim emekçilere dayanarak 72 gün ayakta kaldı. Karl Marx Paris Komünü'nü "proletarya diktatörlüğü"nün örneği olarak gösterdi.

1915. Çanakkale kıyılarına çıkartma yapan müttefik ordularına karşı Mustafa Kemal komutasındaki Osmanlı direnişi zaferle sonuçlandı.

1933. Marsilya'da toplanan Uluslararası Kadın Kongresi'ne Türkiye'den Lamia Tevfik, Seniha Rauf Hanım'lar katıldı.

1940. Hitler ve Mussolini İtalya'da buluştu, İtalya Almanya'nın yanında savaşa girme kararı aldı. Bundan dört yıl sonra aynı gün, Almanlar Macaristan'ı işgale başladı.

1949. Kuzey Atlantik Antlaşma Örgütü (NATO) tarihinde kuruldu.

1953. Balıkesir'in Gönen ilçesi ve çevresinde meydana gelen depremde 246 kişi öldü. Yenice ilçesi yerle bir oldu.

1956. Fransa Cezayir'e asker çıkarmaya başladı.

1970. Demirel kardeşlere verilen kredileri inceleyecek bir Meclis komisyonu kuruldu.

1974. Pakistan'ın devrik başkanı Zülfikar Ali Bhutto, muhaliflerinden birine suikast düzenlettiği gerekçesiyle ölüm cezasına çarptırıldı.

1985. Bankaların televizyonda reklam yapma yasağı kaldırıldı.

1986. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Ceza İnfaz Yasası'ndaki değişiklikleri onayladı. Yürürlüğe giren yeni düzenlemeyle cezaevlerindeki 68.000 hükümlüden yüzde 70'inin tahliye işlemleri başlatıldı.

1987. 12 Eylül döneminin başbakanı Bülend Ulusu, Suudi Arabistan merkezli Rabıta örgütünün Batı Avrupa'daki Türk imamlarını dolar üzerinden maaşa bağlaması konusunda bir kararnamenin varlığını doğruladı. 28 Nisan 1981 tarihli kararnamede, Devlet Başkanı Kenan Evren ve Başbakan Ulusu'nun imzaları vardı.

1992. Dokuz yıl önce bugün, Güney Afrika'da siyahlara eşit vatandaşlık hakkı tanıyan ve Devlet Başkanı De Klerk tarafından planlanan anayasal reform tasarısı halk oylamasıyla kabul edildi.

2000. Geçen yıl bugün, Suriye'deki akrabalarıyla önceki yıllarda tel örgüler arasından bayramlaşan 573 aile, bu yıl iki ülkenin anlaşması sonucu sınırı geçerek birbirlerinin evine konuk oldular.

Aynı gün kamuoyuna sunulan Yeni Medeni Kanun Tasarısı, evlilikte noter sözleşmesi dönemini başlatılacak. Nişanlı çiftler, evlenmeden önce veya sonra notere giderek, evlilikleri süresince geçerli olacak mal rejimini belirleyecekler.



Bugün Doğanlar:

1922. Seçkinler ve siyasal partiler konusundaki araştırmalarıyla uluslararası ün kazanan Amerikalı toplumbilimci Seymour Martin Lipset.

1929. Doğu Almanyayı konu alan eserleriyle tanınan Alman romancı, denemeci ve senaryo yazarı Christaée Wolf,

1936. Irk ayrımcılığı düzenine son verilmesini sağlayan ve Nelson Mandel ile birlikte 1993 Nobel Barış Ödülü'nü kazana Güney Afrika Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (1989-94) F.W. de Klerk.


Bugün Ölenler:

1980. Amerikalı psikanalizci Erich Fromm

1981. Türk sinema ve tiyatrosunun ünlü ismi Cahide Sonku, İstanbul'da. Son yıllarında kendini alkole veren ve yalnızlık ve yoksulluk içinde ölen Sonku, anılarını kaleme alırken, "Mesleğim beni, ben mesleğimi mahvettim. İşte hayatımın kısacık özeti" demişti.

1986. Amerikalı yazar Bernard Malamud.

1995. Turist Ömer tiplemesiyle tanınan sinema sanatçısı Sadri Alışık, İstanbul'da. 47 yıllık sinema yaşamına 600'e yakın film sığdırdı. Kartallar Yüksek Uçar adlı televizyon dizisinde oynamış, 1994 yılında çevirdiği ve son filmi olan Yengeç Sepeti'yle Antalya'da Altın Portakal Ödülü almıştı.

 

[thebora]

19 MART
İ.Ö. 721. Tarihe geçmiş ilk ay tutulması Babil'de gözlendi.

1883. Siyah Amerikalı ayakkabıcı ustası Jan E.Matzeliger bir ayakkabıyı bir seferde bütünüyle imal eden ilk makineyi icat ederek ayakkabı sanayisinde bir devrim yarattı.

1915. Güneş sistemi gezegenlerinden Pluto'nun ilk fotoğrafı çekildi. Ancak bunun yeni bir gezegen olduğu anlaşılmadı.

1955. Liselerde bitirme ve olgunluk sınavları kaldırıldı. Yerine "Devlet Lise Sınavı" adıyla tek bir sınav konuldu.

Aynı gün, Agence France-Presse'in (AFP) Ankara temsilcisi Erol Güney Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlığından çıkarıldı.

1959. İstanbul Valiliği, Büyük Doğu dergisini protesto etmek için yapılacak mitinge izin vermedi ve dergi hakkında soruşturma başladığını bildirdi.

1960. Yeni Kadıköy İskelesi ve İstanbul Belediyesi Şehir Operası açıldı.

1964. Hatay'da 21 Nurcu tutuklandı. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, gazetecilere yaptığı açıklamada, Nurcuları düşman bir devletin desteklediğini söyledi.

1965. Merzifon'un Çeltek Linyit İşletmesi'ndeki grizu patlamasında 69 işçi öldü, 58 işçi yaralandı.

Aynı gün, Endonezya bütün yabancı petrol şirketlerini millileştirdi.

1966. Milli Türk Talebe Birliğince düzenlenen Komünizmi Telin Mitingi İstanbul'da yapıldı.

1975. Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk hükümeti kurma görevini Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel'e verdi. Tarihe 1. Milliyetçi Cehpe Hükümeti (1.MC) olarak geçen, dört sağ partiden oluşan koalisyon (AP, MSP, MHP, CGP) yola çıktı.

1977. Türk Hava Yollarına ait Diyarbakır uçağı iki ortaokul öğrencisi tarafından Beyrut'a kaçırıldı.

Aynı gün, Cumhuriyet gazetesi Genel Yayın Müdürü Oktay Kurtböke Adalet Partili gençler tarafından gazete önünde dövüldü.

1978. Hollanda'nın Amsterdam kentinde 50 bin kişi nötron bombasnı protesto için yürüdü.

1979. Peş peşe yapılan zamlar üzerine bir açıklamada bulunan Adalet Partisi lideri Süleyman Demirel, askeri darbeyle devrilen Şili lideri Salvador Allende'yi hatırlatarak "Bunların gidişi Allende gidişi, sonları aynı mı olur, ayrı mı olur, bilmem" dedi.

1981. Ankara'da bir inzibat erini öldürme iddiasıyla yargılanan Erdal Eren ölüm cezasına çarptırıldı. Eren'in infazı 18 yaşından küçük olduğuna ilişkin kemik raporu nedeniyle de tartışmalara yol açtı.

1984. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, Newsweek dergisine verdiği demeçte genel affa karşı olduğunu söyledi.

1985. Uluslararası PEN Yazarlar Birliği Aziz Nesin'i onur üyeliğine seçti. Onur üyeliği belgesi Artur Miller ve Harold Pinter tarafından verildi.

1992. Cizre'de iki korucu ağızlarına para tıkılmış olarak elektrik direklerine asılmış bulundu. Bunun üzerine Dargeçitte güvenlik güçlerinin yaptığı operasyonda 14 kişi öldürüldü.

1997. Tuzla tren istasyonuna bomba koymaktan yargılanan iki PKK mensubu idama mahkum edildi.

1999. Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Başsavcılığı, Fethullah Gülen hakkında, laik devlet düzenini yıkarak teokratik devlete geçmek için faaliyet gösterdiği iddiasıyla soruşturma açtı.

2000. Liselerde başlatılan cinsel eğitimin, üniversitelerde de sürmesine karar verildi. Uludağ, Marmara ve İzmir 9 Eylül Üniversiteleri'nde başlatılan derslerde, cinsellikle ilgili bilgiler tüm detaylarıyla verildi.




Bugün Doğanlar:

1900. Yapay olarak hazırlanan yeni radyoaktif izotopları bularak 1935 Nobel fizik ödülünü kazanan Fransız fiziksel-kimyacı çift , Frédéric ve Irène Joliot-Curie. Çift radyoaktivite konusundaki buluşlarıyla Nobel Ödülü kazanan Pierre ve Marie Curie'nin kızları ve damatlarıydı.

Bugün Ölenler:

1940. Kadın hastalıkları, doğum ve çocuk bakımı uzmanı Prof. Dr. Besim Ömer Akalın, Ankara'da. Veremle Mücadele, Çocuk Esirgeme, Süt Damlası derneklerini kuran Besim Ömer Akalın ardında 77 yapıt bıraktı. Bunların en önemlilerinden biri, Türkiye'de hazırlanmış ilk tıp yıllığı olan Nevsal-i Afiyet'tir.

 

[Exalans]

bu daha çok tarihte bu hafta gibi bişey omuş sağolasın

 

[jöly]

20 Mart
1792. Paris'te Fransa Milli Meclisi giyotinle idamı onayladı.Adını, mucidi Fransız doktor Joseph Ignace Guillotin'den alan giyotin ölüme mahkum edilen kişilerin kafasını iki direk arasında yukarıdan aşağı kayan bir bıçağın darbesiyle koparmayı sağlıyordu. İlk kez 25 Nisan 1972'de kullanılan giyotin, Fransa Kraliçesi Marie Antoinette'in de başını gövdesinden ayırdı.

1906. Rusya'da subaylar Sivastopol kentinde ayaklandı.

1918. Türk Kadını Dersanesi açıldı. Dersanede yabancı dil, Türkçe ve Musiki dersleri ile konferanslar verildi.

1933. Nazilerin ilk toplama kampı Münih yakınlarında açıldı.

1956. Fransa, Tunus'un bağımsızlığını tanıdı. Tunus'un ilk Devlet Başkanı Habib Burgiba oldu.

1959. Sanat okulları ve köy enstitüsü mezunlarına yedek subaylık hakkı tanıyan yasa çıktı.

Aynı gün, Akis dergisi yazı işleri müdürü Yusuf Ziya Ademhan, Ankara Toplu Basın Mahkemesi'nde 12 ay hapis cezasına mahkum edildi. Dergi bir ay süreyle kapatıldı.

1970. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Türk-İş Genel Sekreteri Halil Tunç, polisin üniversitelere girmesine izin verilmemesini istedi.

1971. Batman'da miting yapan üç bin köylü "Açız" diye bağırdı.

1975. Adalet Partisi, Milli Selamet Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi "Milliyetçi Cephe" hükümetini kurdu. Ana muhalefet Cumhuriyet Halk Partisi'nin lideri Bülent Ecevit "dört partiden kurulu azınlık hükümeti dünyanın hiçbir yerinde görülmemiştir" dedi.

1981. Milli Güvenlik Konseyi vergi cezalarında yüzde 90 indirim yaptı.

Aynı gün Arjantin'in eski başkanı İsabel Peron rüşvet suçundan 8 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

1984. İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi'nde Abuzer Uğurlu, Yılma Durak ve Zülfikar Yasan'ın yargılanmasına başlandı. Sanıklar hakkında "Abdi İpekçiyi öldürmek ve Mehmet Ali Ağca'nın cezaevinden kaçmasını sağlamak" suçlarından idam cezası istendi.

1989. Haliç Camialtı ve İstinye tersanelerinin 3 bin işçisi topluca viziteye çıkarak direniş yaptı.

Aynı gün Türk-İş İstanbul'da Çalışan Kadınlar 1. Ulusal Kurultayını düzenledi.

1990. Mardin'in Cizre ilçesinde kepenk kapatma eylemi yapıldı. Eylem sırasında çıkan olaylarda 4 kişi öldü. Kepenk kapatma eylemi ertesi gün Nusaybin, İdil, Silopi ve Midyat'a da sıçradı.

1995. Türk Silahlı Kuvvetleri 35.000 askerle Kuzey Irak'a en kapsamlı sınır ötesi operasyon başlattı.

Aynı gün, Tokyo'da 16 metro istasyonuna içinde zehirli sarin gazı bulunan paketlerin bırakılması sonucu 10 kişi öldü, 4 bin 695 kişi zehirlenerek hastaneye kaldırıldı.

1966. İngiltere'de hükümet deli dana hastalığının insanlara da bulaştığı açıklandı. Bu açıklama İngiliz hayvancılığının krize girmesine yol açtı.


Bugün Doğanlar:

1770. Alman şair (Johann Christian) Friedrich Hölderlin.
1805. İngiltere'nin ilk ülke çapındaki işçi hareketi Çartizm'in sözcülerinden şair Thomas Cooper. 1828. Oyunlarındaki ahlaki çözümlemelerle 19. yüzyıl Avrupa edebiyatına yeni bir soluk getiren ünkü Norveçli yazar Henrik (Johan) Ibsen.
1911. Nükleer silahsızlanma çabaları dolayısıyla 1982 Nobel Barı Ödülü'nü İsveçli Alva Myrdal ile paylaşan Meksikalı diplomat Alfonso García Robles.
Bugün Ölenler:

1727. Yerçekimi yasasını bularak modern fiziğin temellerini atan İngiliz bilim insanı Sir Isaac Newton.

1971. Gazeteci ve yazar Falih Rıfkı Atay. kalp krizi sonucu. Cumhuriyet döneminin en etkin gazetecilerinden olan Atay, anılarını "Atatürk'ün Bana Anlattıkları", "Çankaya" ve "Atatürk Ne İdi?" adlı kitaplarda topladı.

1977. Gazeteci Orhan Özkırım İstanbul'da.

1984. Türkiye'nin Barbara Cartland'ı olarak anılan romancı Kerime Nadir, İstanbul'da.Nadir, Kalp Yarası, Hıçkırık, Seven Ne Yapmaz, Samanyolu, Gönül Hırsızı, Kırık Hayat, Aşk Rüyası gibi romanlara imzasını attı.

 

[thebora]

21 MART
1788. ABD'nin Lousina eyaletinin New Orleans kenti yangında tamamen yandı.

1851. Çin impataroru Tu Duc bütün Hıristiyan rahiplerin çldürülmesini emretti.

1914. Başyazarı Nigar Hanım olan "Kadınlık" adlı dergi haftalık olarak yayınlanmaya başladı.

1941. Ankara radyosu yeniden Rumca yayına başladı.

1942. Servet-i Fünun şair ve yazarlarından Hüseyin Suat Yalçın İstanbul'da öldü.

1952. 950 grostonluk Galatasaray şilebi Karadeniz'de Kefken açıklarında battı, 15 kişilik mürettebattan kurtulan olmadı.

1964. Boulanger Müzik Ödülü'nü Türk piyanist İdil Biret kazandı.

1978 Rodezya'da Beyaz ırkın egemenliği sona erdi, üç siyah bakan göreve başladı.

1980. ABD Başkanı Jimmy Carter ABD Olimpiyat Takımı'na 1980 Moskova Yaz Oyunlarına Afganistan'a Sovyet müdahalesini boykot amacıyla katılmayacaklarını bildirdi.

1984. Bir Sovyet denizaltlısı Japonya açıklarında Amerikan zırhlısıyla çarpıştı.

1983. Yeni bir İmar Affı Yasası yürürlüğe girdi.

1989. Bakanlar Kurulu Karabük ve İskenderun Demir-Çelik fabrikalarında 24.000 işçinin başlayacağı grevi güvenlik gerekçesiyle erteledi.

1991. Newroz kutlamalarında birçok il ve ilçede olaylar çıktı.

1992. Newroz kutlamaları sırasında Güneydoğuda kadın ve çocukların da aralarında bulunduğu 57 sivil öldü. Cizre ve Şırnak'ta Newroz gösterilerine güvenlik güçlerinin sert müdahalesi uzun süre tartışıldı. Güvenlik güçlerine ait olduğu yazılan bir araçtan bir grup gazeteciye Cizre sokaklarında ateş açıldı. Bu sırada Sabah gazetesi muhabiri İzzet Kezer öldü. Sivil Kürt halkına ateş açıldığını söyleyen Almanya, Türkiye'ye silah sevkıyatını durdurdu.

1993. Newroz kutlamaları olaysız geçti. Aynı gün Antalya'da yapılan Türklük Kurultayı adlı kutlamalara Cumhurbaşkanı Turgut Özal ve Başbakan Süleyman Demirel katıldı.

2000. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, gece kulüpleri ve barlarda giderek yaygınlaşan ceket ve masa yakma modasının suç olduğunu ve bundan sonra bu tip davranışlarda bulunanların 15 günden aşağı olmamak üzere hafif hapis cezasıyla cezalandırılacaklarını belirtti.

Bugün Doğanlar:

1685. Bütün zamanların en önemli bestecilerinden biri kabul edilen Barok çağı sanatçısı harpiskord ve org icracısı, ve org imalatçısı Johann Sebastian Bach.
1880. 20. yüzyılın en önemli sanat eğitmenlerinden biri olan, doğaçlama tekniği ile yaptığı deneyimlerle ünlü Alman soyut dışavurumculuğunun öncüsü Hans Hofmann.

1887. İlk önemi Macar işçi sınıfı yazarı, romancı Lajos Kassák.
1904. 20. yüzyıl Yunan müziğinin en önemli bestecilerinden Nikos Skalkottas.

1907. Macar kökenli İsviçreli metal kabartma heykelci Zoltan Kemeny.
1925. 20. yüzyıl avangard tiyatrosunun kurucularından cüretkar Shakespeare uygulamarıyla bilinen yapımcı yönetmen Peter Brook.


Bugün Ölenler:

1956. İlk kadın milletvekillerinden Satı Kadın. Atatürk, Kurtuluş Savaşı sırasında büyük yararlılıklar gösteren Satı Kadın'la 1934 yılında Kazan köyüne yaptığı gezi sırasında tanışmış ve zekasına hayran kalarak onun, Meclisin 5. çalışma döneminde milletvekili olmasını sağlamıştı.

1966. Halk ozanı Aşık Veysel Şatıroğlu akciğer kanserinden. Veysel vasiyeti gereği türküler söylenerek toprağa verildi. Halk şiiri geleneğinde özgün bir yeri olan, ozan her yıl Şarkışla'da düzenlenen şenliklerle anılıyor.

1991. Ankara'nın eski belediye başkanlarından Vedat Dalokay ile eşi Kırıkkale yakınlarında meydana gelen trafik kazasında. Dalokay 1973-77 yılları arasında Ankara belediye başkanlığı yapmıştı. Edebiyat alanında da ürünler veren Vedat Dalokay 1980'de Kolo adlı çocuk romanıyla Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını Ödülü'nü kazanmıştı.

 

[thebora]

22 MART
1939 Hatay Fransız egemenliğinden kurtuldu.

1941. Refah şilebi bir denizaltı tarafından batırıldı, 168 kişi öldü. Bu saldırıyı hiç bir ülke üstlenmedi, gemiyi kimin batırdığı açıklığa kavuşamadı.

19426 ve daha fazla çocuğu olan ailelere ikramiye verilmesi kararlaştırıldı.

1943Türkiye ile Amerika arasında karşılıklı radyo yayın servisi açıldı.

1954Profesör Nüzhet Gökdoğan 23 Haziran 1954'de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanlığına seçildi. Gökdoğan ilk kadın dekan.

1955. Akis dergisi yazı işleri müdürü Cüneyt Arcayürek 6 ay hapse mahkum oldu.

1969. Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayı İstanbul'da toplandı. Kısa adı FKF olan Fikir Kulüpleri Federasyonu lideri Yusuf Küpeli ile Deniz Gezmiş bir manifesto yayımladılar. "Tam bağımsız ve gerçekten demokratik Türkiye" hedefi için mücadele programını açıkladılar.

1973. Uluslararası Gazeteciler Federasyonu (FIJ), 23 Haziran 1973'de Türkiye'de basın özgürlüğünün olmadığını açıkladı, tutuklu gazetecileri serbest bırakılmasını istedi.

1974. 1970'li yıllarda Türkiye'de büyük ilgi toplayan "Kaçak" adlı Amerikan televizyon dizisinde "Doktor Kimble" rolünü oynayan Amerikalı sinema oyuncusu David Janssen Turizm Bakanlığı'nın konuğu olarak Türkiye'ye geldi.

1975: Milliyetçi Hareket Partisi genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Alparslan Türkeş'in Diyarbakır gezisi sırasında olaylar çıktı; 1 asker, 1 sivil öldü, 46 kişi yaralandı. Türkeş bir yıl sonra aynı gün tekrar Diyarbakır'a gitmek istedi. Tepkiler üzerine gezi iptal edildi.

1978. 1971'de İstanbul Maltepe'de Hüseyin Cevahir'i vuran emekli Deniz Yarbayı Cihangir Erdeniz 23 Haziran 1978'de dükkanında öldürüldü.

1982. Yurtdışına kaçan Banker Kastelli'nin kasasına el konuldu; 70 banker ve banka yöneticisinin yurtdışına çıkışı yasaklandı.

1984.Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Başkanı Halit Narin işverenlerin hükümetin ekonomi politikasından duyduğu rahatsızlığı Uluslararası Para Fonu'na iletti.

1987. Halkevleri mahkeme kararıyla açıldı. Halkevleri'nin faaliyetleri 12 Eylül sonrası Milli Güvenlik Konseyi tarafından durdurulmuş, yöneticileri yargılanmıştı.

1992 İsrail'de seçim yapıldı. İşçi Partisi lideri Yitzhak Rabin başbakan seçildi.

Aynı gün Türkiye'de toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde uzlaşma sağlanamayınca Belediye-İş Sendikası'na bağlı 34 bin işçi bir günlük iş bırakma eylemi yaptı.

1995Kültür Bakanı Ercan Karakaş Olağanüstü Hal ve Çekiç Güç süresini uzatma kararnamesini imzalamadı. Karakaş bakanlık görevinden istifa etti.

1996Halkın Demokrasi Partisi'nin (HADEP) 2. Kongresi'nde Türk bayrağı yüzünü poşuyla gizleyen bir genç tarafından indirildi, yerine PKK bayrağı asıldı.



Bugün Doğanlar:

1927"Cabaret", "All that Jazz" filmleriyle tanınan Oscar ödüllü Amerikan yönetmen ve akreograf Bob Fosse 1927'de bugün doğdu.


Bugün Ölenler:

1959. Besteci Fehmi Tokay.

1960. Köy enstitülerinin kuruluş ve çalışma programını hazırlayan İsmail Hakkı Tonguç.

1996. Yunanistan Başbakanı Andreas Papandreau.

1998Tarzan filmlerinde Jane'I canlandırmasıyla ünlü İrlandalı kadın oyuncu Maureen "Jane" O'Sullivan.

 

[thebora]

23 MART

1781. Güneş sisteminin dokuzuncu gezegeni Uranüs keşfedildi.

1791. Hollandalı kadın hakları savunucusu Etta Palm "Gerçeğin Dostları Konfederasyonu" olarak bilinen kadın kulüplerini kurdu.
1848. Macaristan Avusturya'dan bağımsızlığını ilan etti.

1919. Benito Mussolini İtalya'da Faşist Partiyi kurdu.

1931. İlköğrenimin Türk okullarında yapılmasını zorunlu kılan kanun, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Kanunda, "ilk tahsil çağındaki çocukların bu terbiye ve tahsili ecnebi mekteplerinde almaları"nın yanlış ve zararlı olduğu ifade ediliyordu.

1933. Alman Milli Meclisi Reichstag Adolf Hitler'e kararnamelerle ülkeyi yönetme yetkisi verdi
1946. Zekeriya ve Sabiha Sertel, Cami Baykut ve Halil Lütfi Dördüncü, elli altı yıl önce bugün, çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı. Daha sonra dava Yargıtayca bozuldu ve gazeteciler serbest bırakıldılar.

1949. Büyük Doğu dergisi sahibi Necip Fazıl Kısakürek, kumar oynarken polis tarafından yakalandı.

1959. Ankara'da yayınlanan Öncü gazetesi süresiz olarak kapatıldı.

1971. Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu liderlerinden Deniz Gezmiş'in arkadaşları Hüseyin İnan ve Mehmet Nakipoğlu yakalandı.

1972. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkında Türk Ceza Kanunu'nun 146. maddesini ihlal ettikleri ileri sürülerek verilen idam cezalarını onayladı.

1974. Hükümet, İmralı adasında gömülü olan Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan'ın mezarlarının başka bir yere taşınabilmesine izin verdi.

1977. Liselerde okutulan "Felsefeye Başlangıç" adlı kitabın yazarı Prof. Nebahat Küyel, Aleviler'i küçük düşürme iddiasıyla yargılandı.

1989. Cizre'nin Yeşilyurt köyünde köylülere dışkı yedirdiği iddia edilen Jandarma Tabur Komutanı Cafer Tayyar Çağlayan hakkında üç yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.

1990. Cizre'de binlerce kişi yürüyüş yaptı.

1996. Ankara'da öğrenciler harçları protesto eylemi yaptılar. Çıkan olaylar sonrasında Dil Tarih Coğrafya Fakültesi binasına giren polis 127 öğrenciyi gözaltına aldı. Olaylarda 51 polis ve 100 öğrenci yaralandı.

Aynı gün Refah Partisi Genel Başkan Yardımcısı Oğuzhan Asiltürk, Türk Silahlı Kuvvetleri'ni din düşmanlığı yapmakla suçladı.

2001. NATO, Kosova savaşında "seyreltilmiş uranyum" mermisi kullandığını itiraf etti. Aynı gün, Galatasaray futbol takımı, Avrupa Futbol Birliği, UEFA Kupası çeyrek finalinde deplasmandaki ilk maçta 4-1 yendikleri Mallorca'yı Ali Sami Yen Stadı'nda da yenip, yarı finalist oldu.


Bugün Doğanlar:

1869. İspanya ve ABD'e karşı Filipinlerin bağımsızlık mücadelesine önderlik eden Emilio Aguinaldo.
1876. Türk milliyetçi hareketinin en önemli aydın ve sözcülerinden sosyologü yazar ve şair Ziya Gökalp.

1900. Almanya doğumlu Amerikalı psikoanalizci ve toplum felsefecisi Erich Fromm.

1903. Döneminde Yeni Zelanda'nın en tanınmış yazarı olan romancı ve kısa öykücü Frank Sargeson.

1910. Raşomon, Yedi Samuray gibi filmleriyle uluslararası üne erişen ilk Japon film yönetmeni Akira Kurosawa.
1924. 1948'den sonra ilk Sosyalist Japon Başbakanı Tomiichi Murayama.



Bugün Ölenler:

1842. Fransız yazar Stendhal.

1953. Fransız ressam Raoul Dufy.

1960. Nurculuk olarak bilinen İslamcı akımın kurucusu Said-i Nursi, Urfa'da. Halilülrahman Camii mezarlığına gömülü kemikleri 27 Mayıs 1960 darbesi sonrasında Isparta yakınlarında bilinmeyen bir yere taşındı.

 

[thebora]

24 MART
1394. Moğol İmparatoru Timurlenk, tarihin en eski şehirlerinden Diyarbakır'ı işgal etti . 123 yıl sonra sonra, Yavuz Sultan Selim, Çaldıran Meydan Savaşı'nı kazanarak Diyarbakır'ı geri aldı.

1929. Ekmek fiyatı, 73 yıl önce bugün 16 kuruş 30 para oldu..

1934. İstanbul Maarif Müdürlüğü'nde, Orta Tedrisat Umum Müdürü Hasan Ali Yücel başkanlığında yapılan toplantıda Hususi Mektepler Talimatnamesi tamamlandı.

1965. Adana'da meydana gelen hortumda 100 ev yıkıldı, 60 kişi yaralandı.

1970. Adana Cezaevi'nde 900 hükümlü ve tutuklu cezaevi yönetimine karşı isyan başlattı. Aynı gün İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin adı Edebiyat ve İnsan Bilimleri Fakültesi olarak değiştirildi.

1975. Döviz rezervlerinin azalması üzerine kişi başına 800 dolar olan turistik seyahat dövizi, 600 dolara düşürüldü.

1976. Arjantin Devlet Başkanı İsabel Peron, bir darbeyle devrildi.

1979. Turgutlu Belediyesi ekonomik darboğazı aşabilmek için otomobil yerine yedi adet mobilet ve beş adet bisiklet aldı.

1983. Erken emeklilik yasası, Danışma Meclisi'nde reddedildi.

1987. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş , ülkesinin Suudi Arabistan merkezli Rabıta örgütünden önkoşulsuz 627 bin dolar yardım aldığını açıkladı.

1988. İran'a ait savaş uçakları, Hakkari'nin Silopi ilçesine bomba attı.

1992. İstanbul'da Milli İstihbarat Teşkilatı'na ait servis otobüsü silahla tarandı, iki kişi öldü, dokuz kişi yaralandı.

Aynı gün, Başbakan Süleyman Demirel Newroz bayramında çıkan olayların terörü aşan bir gerilla hareketi olduğunu belirterek, bölge halkının yardımcı olmasını istedi.

1994. Kartal'da Refah Partisi'nin kahvehane toplantısı tarandı, iki kişi öldü.

1999. Ankara 2 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi, Abdullah Öcalan'ın güvenlik açısından Ankara'ya getirilmesinin sakıncalı olduğu gerekçesiyle tutuklu bulunduğu İmralı Adası'nda yargılanmasına karar verdi.

2000. Genelkurmay Başkanlığı, Talat Aydemir'in idamıyla sonuçlanan 1963'teki darbe girişimine katılan 1459 Harp Okulu öğrencisinin haklarını 37 yıl sonra iade etti.

Bugün Doğanlar:

1834. Arts and Crafts hareketinin öncülerinden İngiliz tasarımcı, şair ve sosyalist düşünür William Morris.
1897. Bütünsel kişilik yapısına dayalı psikoanaliz yöntemiyle tanınan Viyanalı psilkolog Wilhelm Reich.

1909. Kısa süre içinde gerçekleştirdikleri soygunlarla Amerikan medyasının ilgi odağı haline gelen soyguncu çift Clyde Barrow ve Bonnie Parker.
1921. 1957-58'de dünya şampiyonluğunu elinde tutan Sovyet satranççı Vasiliy Vasilyeviç Smiyslov.

1926. 1997 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi İtalyan öncü oyun yazarı, yönetmen Dario Fo.



Bugün Ölenler:

1905. "Dünya'dan Ay'a Seyahat", "Denizler Altında 20.000 Fersah", "Kaptan Grant'ın Çocukları" isimli eserlerin ve daha birçok bilimkurgu romanının yazarı Jules Verne..

1978. Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz, görevine gitmek üzere otomobiline bindiği sırada uğradığı silahlı saldırıda. 1970'te yılın hukukçusu seçilen Öz'ün cenazesine on binlerce insan katıldı. Daha sonra cinayet zanlısı olarak Milliyetçi Hareket Partili İbrahim Çiftçi yakalandı.

1988. Siyasetçi ve hukuk profesörü Turhan Feyzioğlu Ankara'da.

 

[thebora]

25 MART

1807. İngiltere Parlamentosu köle ticaretini yasakladı.

1929. İtalya'da faşist yönetim genel seçimlerde oyların yüzde 99'unu kendilerinin aldıklarını açıkladı.

1936. Saatlerin doğru olarak ayarlanabilmesi için İstanbul Rasathanesi'nce hazırlanan iki bildiriyi Bakanlar Kurulu onayladı.

1950. Türk Hava Yolları'na ait bir yolcu uçağı Ankara'da düştü, 15 kişi öldü.

1951. Milli Eğitim Bakanı Tevfik İleri, solcu öğretmenlerin tasfiyesinin sürdüğünü açıkladı.

1957. Roma'da bir araya gelen Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, Avrupa Ortak Pazarı'nın kurulmasına ilişkin Roma Antlaşması'nı imzaladı.

1959. Necip Fazıl Kısakürek, Büyük Doğu dergisinde yayımlanan "Menderes'in Kalesi" başlıklı yazısında Fuad Köprülü'ye yayın yoluyla hakaret ettiği iddiasıyla açılan davada bir yıl hapse mahkum oldu. Büyük Doğu dergisi de bir ay süreyle kapatıldı.

1960. Güney Afrika'da Johannesburg'da tüm siyah politik örgütler feshedildi.

1961. Adalet Bakanlığı idam cezalarının cezaevi bahçelerinde infaz olunması hakkında karar aldı.

1968. Şair Metin Demirtaş Türk Solu dergisinde yayımlanan "Guevara" adlı şiirinde komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.

1972. Cumhuriyet Halk Partisi, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkında verilen ve Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından onaylanan idam kararlarının iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. İnfaz savcılığı dosyayı Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı'na gönderdi. Üç gün sonra Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi idamların infazına karar verdi.

1975. Suudi Arabistan Kralı Faysal, yeğeni prens Faysal tarafından Riyad'da öldürüldü.

1982. Ankara Sıkıyönetim Savcılığı halkevleri hakkında kapatılma istemiyle dava açtı.

Aynı gün tutuklu İsmail Beşikçi, cezaevinden yazdığı bir mektup nedeniyle 10 yıl ceza aldı.

1984. Yerel seçimler yapıldı. Anavatan Partisi (ANAP) yüzde 41,5 oy oranı ile 54 ilde belediye başkanlığı aldı. Sosyal Demokrat Parti (SODEP) yüzde 23,4 oy oranı ile ikinci, Doğru Yol Partisi (DYP) yüzde 13,2 oy oranı ile seçimlerden üçüncü parti olarak çıktı. İlk kez seçime katılan Refah Partisi (RP) yüzde 4,4 oy oranıyla sonuncu parti oldu.

1986. 14. Strasbourg Film Festivali'nde Muammer Özer'in "Bir Avuç Cennet" ve Ali Özgentürk'ün "Bekçi" isimli filmleri ikinciliği paylaştı.

Aynı gün, işkence yaptığını itiraf eden polis memuru Sedat Caner ile bu itirafları yayımlayan Nokta dergisine dava açıldı.

1988. İstanbul'daki Metris Askeri Cezaevi'nden 29 tutuklu ve hükümlü kaçtı.

1994. Aydın Ortaklar Öğretmen Lisesi'nde evci çıkan dört kız öğrenciden birinin, emniyet yetkilileri tarafından yakalanarak bekaret kontrolüne gönderilmesi kadınlar tarafından protesto edildi.

1999. Sırbistan, NATO'ya savaş ilan edip, Birleşmiş Milletler'e bildirince, NATO üyesi Türkiye de bu ülkeyle resmen savaşa girmiş oldu. Türkiye, uzun yıllardan sonra ilk kez bir savaşta resmi taraf oldu.



Bugün Doğanlar:

1867. 20. yüzyılın en büyük vitüözlerinden biri kabul edilen İtalyan orkestra şefi Arturo Toscanini.
1881. Başlıca eserlerindeki Macar havasıyla dikkati çeken besteci, etnomüzikolog, piyanist ve eğitmen Béla Bartók. .

1921. Oynadığı kadın karakterleri canlandırmadaki sıcaklık ve cesaretiyle bilinen Fransız sinema oyuncusu Simone Signoret.
1934. A20. yüzyıl sonlarının kadın kurtuluş hareketinin önce gelen feminist, siyasal eylemci ve yayıncılarından Gloria Steinem.

1947. En önmli İngiliz pop sanatçılarından Sir Elton John.

Bugün Ölenler:

1918. Fransız besteci Claude deBussy.

1976. Yazar Şevket Süreyya Aydemir Ankara'da. Aydemir, Atatürk ve İnönü dönemlerini incelediği "Tek Adam" ve "İkinci Adam" adlı eserleri kendi düşünsel macerasını aktardığı "Suyu Arayan Adam" ve "Toprak Uyanırsa" adlı romanı ile tanınıyor.

1980. Fransız eleştirmen Roland Barthes.

 

[thebora]

26 MART

1924. Darülfünun, Hukuk Fakültesi öğrencileri üç günlük boykot ilan ettiler.

1931. Ölçüler Kanunu Mecliste kabul edildi. Yeni kanunla, okka, endaze gibi eski ölçülerin yerine kilo, gram, metre, litre gibi uluslararası ölçüler kullanılmaya başladı.

1939. 6. milletvekili seçimleri yapıldı. 1935 seçimlerinden sonra oluşan beşinci mecliste 18 kadın vardı. Altıncı meclise ancak 14 kadın seçilebildi.

1942. Naziler Yahudileri Polonya'daki Auschwitz kampına götürmeye başladı.

1959. Akhisar'da çıkan İbret gazetesinin sahibi ve yazı işleri müdürü Mustafa Deral, yayım yoluyla hakaretten 10 ay hapis cezasına hüküm giydi.

1969. Adalet Partisi Malatya Milletvekili Hamit Fendoğlu namı diğer Hamido, partiden ihraç edildi.

1971. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, 12 Mart muhtırasıyla istifa eden Süleyman Demirel'in yerine Başbakanlığa atanan Nihat Erim'in yeni kabinesini onayladı. Profesör Türkan Akyol ilk kez bir kadın bakan olarak parlamento dışından hükümet üyesi oldu.

1975. Türkiye'ye sığınmak isteyen Iraklı Kürtlere izin verilmedi.

1981. Sosyal Güvenlik Eski Bakanı Hilmi İşgüzar ve 15 sanık Yüce Divan'da yargılanmaya başladı. Yüce Divan Hilmi İşgüzar'ı 27 Mart'ta tutukladı.

1982. Bir işçi, bir kilo et satın almak için 14 saat çalışmak zorundaydı.

1986. Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarına gümrük kapılarında oy kullanma hakkı tanıyan düzenleme Mecliste kabul edildi.

1989. Yerel seçimler yapıldı.İstanbul, Ankara, İzmir belediye başkanlıklarını kazanan Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) yüzde 28,7 oy oranıyla birinci, yüzde 25,1 oy oranıyla Doğru Yol Partisi (DYP) ikinci, yüzde 21,8 oy oranıyla Anavatan Partisi (ANAP) üçüncü parti oldu. Refah Partisi (RP) yüzde 9,8, Demokratik Sol Parti (DSP) yüzde 9,0, Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) yüzde 4,1 oy aldı.

1994. Yerel seçimlerde Doğru Yol Partisi (DYP) yüzde 21,4 oy oranıyla birinci, Anavatan Partisi (ANAP) yüzde 21 oy oranıyla ikici, Refah Partisi (RP) oy patlaması yaparak yüzde 19,1 oy oranıyla üçüncü parti oldu. İstanbul'daki büyükşehir belediye başkanlığını Refah Partisi'ndan Recep Tayyip Erdoğan, Ankara'da ise yine aynı partiden Melih Gökçek kazandı. Önceki yerel seçimlerin galibi Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) büyük bir seçim yenilgisine uğradı.

1995. Aynı gün, Yozgat Sorgun'da özel bir şirkete ait kömür ocağında grizu patlaması sonucu 37 işçi öldü, 10 işçi yaralandı.


Bugün Doğanlar:

1877. Siyasal düşünceleri yüzünden hapse düştükten sonra hapisane reformu için gösterdiği çabalarla bilinen Amerikalı sosyalist Kate Richards O'Hare Cunningham.

1911. Amerikalı oyun yazarı Tennessee Williams.

1893. 40 yıl boyunca önderi olduğu İtalyan Komünist Partisini Avrupa'nın en büyük Komünist Partisi yapan devrimci Palmiro Togliatti.
Bugün Ölenler:

1827. Alman besteci Ludwig van Beethoven.

1892. Amerikalı şair Walt Whitman.

1923. Fransız tiyatro oyuncusu Sarah Bernhardt, Paris'te.

1987. Ressam ve grafik sanatçısı İhap Hulusi Görey İstanbul'da. Atatürk'ün emriyle Alfabenin kapağındaki Atatürk'ün karatahtanın başında, yanında manevi kızı Ülkü olduğu halde Latin harfleriyle yazı yazarken görüldüğü kompozisyonu çizen İhap Hulusi Kulüp Rakısı etiketi kompozisyonuna, Tekel, Milli Piyango İdaresi afişlerine de imza atmıştı.

1995. Türk sinemasının "Küçük Hanımefendi"si Belgin Doruk, İstanbul'da.

 

[thebora]

27 MART

Dünya Tiyatrolar Günü. 1978 yılından beri 48 ülkede her yıl 27 Mart Uluslararası Tiyatro Enstitüsü'nün ulusal merkezlerinin öncülüğünde kutlanıyor.

1950. Bizim Köy'ün yazarı Mahmut Makal tutuklandı. Mahmut Makal, köyün ekonomik ve sosyal yapısını kötü gösterdiği gerekçesiyle, hem Cumhuriyet Halk Partisi hem de Demokrat Parti döneminde çeşitli baskılarla karşılaştı.

1955. Dünya Ordulararası Futbol Şampiyonası'nı İtalya'yı 3-2 yenen Türk Ordu Milli Takımı kazandı.

1961. Dünya ve Türkiye dergisindeki yazısından dolayı tutuklu bulunan Prof. Ali Fuat Başgil tahliye edildi.

1969. Koç Holding'e ait Aygaz tankeri Ege denizinde alabora oldu, 15 kişilik mürettebattan 1 kişi kurtulabildi.

1972. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi- Cephesi lideri Mahir Çayan ve arkadaşları Ünye Radar Üssü'nden 3 İngiliz teknisyeni kaçırdı.

Aynı gün Yılmaz Güney gözaltına alındı.

1974. Türk Yükseltme Cemiyeti'nin adı "Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Derneği" olarak değiştirildi.

1976. Dışişleri Bakanı Çağlayangil ile ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger Washington'da Savunma İşbirliği Anlaşması'nı imzaladı. Bu anlaşmaya göre, Türkiye üslere izin verecek, Amerika Birleşik Devletleri de buna karşılık Türkiye'ye 4 yıl için 15 milyar lira verecekti.

1977. Kanarya Adaları'nda iki jumbo jetin yerde çarpışması sonucu 574 kişi hayatını kaybetti.

1982. İki kişiyi öldürmekten hükümlü sağ görüşlü Fikri Arıkan'ın idam cezası Ankara'da infaz edildi.

1986. Hayali mobilya davasından 10 yıldır yargılanan Yahya Demirel tahliye oldu. Yahya Demirel cezaevinden çıkınca ilk iş olarak amcası Süleyman Demirel'i ziyaret edip elini öptü.

1991. İstanbul Valiliği memur sendikalarını mühürletti. Bu olayı protesto eden 2000 kişilik memur grubuna polis müdahale etti, 6 kişi yaralandı.

1995. ABD Büyükelçiliği Uyuşturucuyla Mücadele Birimi, Özelleştirme Yüksek Kurulu'nu, HAVAŞ ihalesine katılan Kumarhaneler Kralı Ömer Lütfü Topal'ın uyuşturucu bağlantısı olduğu konusunda uyardı.

1997. Polisin cep telefonlarını dinlemek üzere 6 santrale dinleme sistemleri yerleştirdiği ileri sürüldü.

2000. Alaattin Çakıcı'nın adamları Karagümrük'te, Nuri Ergin'in ağabeyi Nejat Ergin'in başkanlığını yaptığı Öz Karagümrüklüler Derneği yerine Fatih Karagümrük Spor Kulübü Lokali'ni bastı. Olayda hiçbir şeyden haberi olamayan 16 kişi yaralandı.



Bugün Doğanlar:

1824. Kadınların oy hakkı mücadelesinin öncülerinden Amerikalı eylemci Virginia Louisa Minor.
1871. II. Wilhelm döneminin otoriter toplumsal düzenini eleştiren romanlarıyla ünlü Alman yazar Heinrich Mann.

1886. Uğradığı suikastın ardından Sovyetler Birliğindeki büyük temizliğin başladığı Komünist önder Sergey Mironoviç Kirov.
1889. Çağdaş Türk edebiyatının önde gelen kalemlerinden, 20. yüzyıl Türk toplumsal yaşamına ilişkin gözlemleriyle dikkati çeken, "Yaban" adlı romanıyla ünlü yazar, romancı, politikacı Yakup Kadri Karaosmanoğlu.

1893. Bilgi sosyolojisi kuramıyla bilinen Alman sosyolog Karl Mannheim.

1912. 1976-79 arasında İngiltere Başbakanlığı görevinde bulunan İşçi Partisi önderi James Callaghan.

1924. Amerikalı caz şarkıcısı ve piyanist Sarah Vaughan.

1927. 20. yüzyılın en ünlü çellistlerinden Sovyet orkestra şefi ve piyanist Mstislav Leopoldoviç Rostropoviç.

Bugün Ölenler:

1944. Türk roman ve hikayeciliğinin kurucularından Halit Ziya Uşaklıgil, İstanbul'da. Başyapıtı olarak kabul edilen Aşk-ı Memnu'da bir "yasak aşk"ı psikolojik boyutlarıyla birlikte romantik, fakat gerçekçi bir biçimde anlatan Uşaklıgil'in "Mai ve Siyah" adlı romanında Fransız gerçekçi yazarlarının etkisi vardı.

1987. Ressam Mahmut Cüda İstanbul'da.

 

[thebora]

28 MART

1933. Hitler Yahudileri ve Yahudilere ait mağazaları boykot için emir verdi.

1939. Madrid General Fransisco Franco'nun faşist güçlerinin eline düştü. İspanya İç Savaşı sona erdi.

1944. Adapazarı ve civarında 2,831 kişinin öldüğü büyük bir deprem oldu. Mısır Kralı Faruk deprem felaketzedelerine 1000 Mısır lirası yardımda bulundu.

1946. Juan Peron Arjantin Cumhurbaşkanı oldu.

1961. Anayasa'nın halkoyuna sunulması hakkındaki kanun kabul edildi.

1962. Ekim 1960'da askeri yönetimce görevlerinden uzaklaştırılan 147 öğretim üyesinin görevlerine dönmelerine olanak sağlayan kanun, Millet Meclisi'nde kabul edildi.

1963. 22 Mart'ta sağlık nedenleriyle tahliye edilen eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın serbest bırakılması tepkilere yol açınca cezasının ertelenmesine ilişkin karar kaldırıldı

1965. Amerika Birleşik Devletleri'nde Alabama'da Martin Luther King'in önderliğinde 25 bin kişi sivil haklar için yürüdü.

1966. Nazım Hikmet'in Dört Hapishaneden adlı kitabı toplatıldı. Aynı gün, Kontenjan Senatörü Cevdet Sunay Türkiye'nin 5. cumhurbaşkanı seçildi.

1970. Ege'de şiddetli bir deprem oldu. Kütahya'nın Gediz ilçesinde evlerin yüzde 80'i yıkıldı, 1086 kişi öldü.

1974. Ankara'da Cumhuriyet Savcılığı başrolünde Fransız oyuncu Alain Delon'un oynadığı Yasak Duygular adlı filimin gösterimini müstehcen olduğu gerekçesiyle yasakladı.

1975. Aralarında Sadettin Bilgiç'in de bulunduğu 9 milletvekili 28 Mart 1975 tarihinde, kurulacak Milliyetçi Cephe hükümetine destek vermek için Ferruh Bozbeyli'nin Demokratik Parti'sinden istifa ettiler.

1977. İzmir Buca Cezaevi'nde isyan çıktı, 20 mahkum kaçtı.

1980. Kayseri'nin Develi ilçesine bağlı Ayvazhacı köyünde, sel nedeniyle meydana gelen toprak kayması sonucunda 60 kişi öldü.

1988. Türkiye'de kendisine ilk kez yapay kalp takılan kişi Halit Şahin öldü.

2000. Susurluk davası sanıklarından Özel Tim eski Müdürü İbrahim Şahin geçirdiği trafik kazasında ağır yaralanarak yoğun bakıma alındı.


Bugün Doğanlar:

1862. 1906-32 arasında 11 kez Fransa Başbakanlığı ve 26 kez bakanlık yapan ve Milletler Cemiyetinin kuruluşu için gösterdiği çabalar dolayısıyla 1926 Nobel Barış Ödülü'nü Alman devlet adamı Gustav Stresemann'la paylaşan Aristide Briand.
1936. Toplumsal değişime olan ilgisini romanlarında dışa vuran ve 1990'da Peru Cumhurbaşkanlığı'na aday olan ünlü yazar (Jorge) Mario (Pedro) .Vargas Llosa.


Bugün Ölenler:

1941. İngiliz yazar Virginia Woolf Sussex'te evinin yakınında kendisini Ouse Irmağı'na atarak intihar etti. Cesedi bulunamadı. 1882'de Londra'da doğan Woolf hiç okula gitmemiş, evde eğitim görmüş ama yüzyılın edebiyat dehalarından biri olarak kabul edilmişti. En tanınan romanları arasında Mrs. Dalloway, Dalgalar, Deniz Feneri, Orlando ve Kendine Ait Bir Oda sayılabilir.

1943. Rus besteci Sergey Rahmaninov.

1967. Gazeteci, yazar Ethem İzzet Benice, İstanbul'da.

1969. Amerika Birleşik Devletleri eski başkanlarından General Dwight D. Eisenhower.

1988. Türkiye'de klasik bale eğitiminin temelini atan Lydia Krassa Arzumanova İstanbul'da. Türkiye'de ilk özel bale okulunu kuran Azeri kökenli Sovyetler Birliği yurttaşı Arzumanova sonradan Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlığına geçerek Leyla Arzuman adını almıştı.

1992. Tiyatro sanatçısı Ayberk Çölok.

 

[thebora]

29 MART

1827. Besteci Ludwig van Beethoven Viyana'da 10 bin kişinin katıldığı bir törenle toprağa verildi.

1929. Tütün Amelesi Cemiyeti'ne üye 300 kadar kadın ve erkek tütün işçisi 72 yıl önce bugün İstanbul Beşiktaş'ta olağanüstü bir toplantı yaptı. İş Kanunu'nun bir an önce yürürlüğe konulması, işçiye grev hakkı tanınması, işçi yayınlarına izin verilmesi konularında girişimde bulunmak üzere bir komisyon kuruldu.

1936. İstanbul'da yaşayan Almanlar vapurlarla Karadeniz'e açılarak Hitler'e oy verdiler.

1940. Türkiye- Suriye dostluk antlaşması imzalandı.

1942. Eskişehir'de düzenlenen Büyük İnönü Koşusu'nda Eşref Aydın birinci oldu.

1950. Nazım Hikmet Bursa Cezaevi'nde açlık grevine başladı.

1951. Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti'nce yayımlanan bildiride son bir yıldır tırmanan "gerici" hareketler protesto edildi.

1952. İngiltere'de bastırılan 200 milyon tutarındaki 2,5 ve 10 liralık banknotlar Rize şilebiyle İstanbul'a getirildi.

1961. İstanbul'daki 94 polis karakolundan 33'ü kaldırıldı.

1962. Küba'da Domuzlar Körfezi çıkartması sanıklarının yargılanmasına başlandı.

1966. Leonid Brejnev Sovyetler Birliği Komünist Partisi Birinci Sekreterliğine getirildi. Göreve geldir gelmez Amerika'nın saldırgan Vietnam siyasetini kınadı.
1967. Fransa ilk nükleer denizaltısını suya indirdi.

1968. Türkiye'de ilk böbrek nakli, İstanbul'da Doktor Atıf Taykurt ve ekibi tarafından gerçekleştirildi.

1975. Güney Vietnam'ın ikinci büyük şehri olan Da Nang Kuzey Vietnam ordusunun eline geçti.

1979. Uganda'da İdi Amin rejimi askeri darbeyle devrildi. İdi Amin kaçtı.

1995. Cezayir'de ordu birliklerince aşırı dinci militanlara karşı düzenlenen son dört operasyonda 2500 kişinin öldüğü bildirildi.

1997. Tekstilci Josef Behar ve 3 çalışanı İstanbul'da kimliği belirsiz kişilerce öldürüldü.



Bugün Doğanlar:

1824. 19. yüzyıl bilimsel maddeci düşünüşünün önde gelen filozoflarından Alman felsefeci Ludwig Büchner.

1826. Karl Marx'ın yakın mesai arkadaşlarından Alman Sosyal Demokrat Partisi kurucusu Wilhelm Liebknecht.
1899. Stalin'in temizliklerinde başrolü üstlenen Sovyet gizli servisinin yöneticisi Lavrenty Pavlovich Beria. .

1902. Fransız romancı, denemeci ve oyun yazarı Marcel Aymé
1952. Olimpiyat tarihinde ilk kez üst üste üç kez aynı sıklette altın madalya kazanan Kübalı ağır sıklet boksör Teófilo Stevenson.


Bugün Ölenler:

1966. Popüler tarihsel roman yazarı Abdullah Ziya Kozanoğlu. Yazar'ın eserleri arasında Kızıltuğ, Atlı Han, Türk Korsanları, Seyit Ali Reis, Battal Gazi Destanı, Kublay Han'ın Gelinisayılabilir.

1984. Gazeteci yazar Ömer Sami Coşar ve şair İlhami Bekir Tez İstanbul'da.

1985. Fransız ressam Marc Chagall.

 

[jöly]

30 Mart
1951. Kırıkkale'de Kadiri tarikatı üyesi, 18'I kadın 102 kişi ayin yaptıkları gerekçesiyle yakalandı.

1961. Fuhuşla Mücadele Tüzüğü çıkarıldı. 130 maddelik tüzükte, seks işçisi kadınlar ve genelevlerin tabi olacakları hükümler ve fuhuşla bulaşan zührevi hastalıklarla mücadele konuları düzenleniyordu.

1963. 22 Mart'ta sağlık nedeniyle tahliye edilen ancak daha sonra ceza erteleme kararı kaldırılan eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar açlık grevine başladı.

1965. Eski Milli Birlik Komitesi üyeleri, 14'lerden Alpaslan Türkeş, Muzaffer Özdağ, Dündar Taşer, Rıfat Baykal ve Ahmet Er Osman Bölükbaşı'nın lideri olduğu Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'ne (CKMP) katıldılar.

1968. Ankara'da yapılan "Milli Şahlanış Mitingi"nde tekbir getirilerek, "Yaşasın ordumuz, islamiyettir yolumuz" sloganı atıldı.

1971. Ezanın Türkçe okunması için Senato'ya yasa önerisi verildi.

1972. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi - Cephesi (THKP-C) lideri Mahir Çayan ile THKO liderleri, Cihan Alptekin ve Ömer Ayna, THKP-C üyeleri Nihat Yılmaz, Sinan Kazım Özüdoğru, Saffet Alp, Hüdai Arıkan, Ahmet Atasoy, Ertan Saruhan ve Sabahattin Kurt Tokat'ın Niksar ilçesine bağlı Kızıldere köyünde öldürüldüler. Operasyonda Çayan ve arkadaşlarınca üç gün önce kaçırılmış olan Ünye'deki radar üssünde görevli iki İngiliz ve bir Kanadalı teknisyen de öldü. Ertuğrul Kürkçü çatışmadan sağ olarak kurtuldu.

1973. Türkiye'den kaçırılan 137 tarihi eser New York Müzesi'nin bodrum katında bulundu. Aynı gün, öğretim üyeleri ücret yetersizliğinden istifa edince 4 yüksek okul kapatıldı.

1979. Adalet Partisi (AP) lideri Süleyman Demirel, esnafın kontak ve kepenk kapatma eylemlerine destek vererek "Ne demekmiş vatandaşın kredisi kesilecekmiş, bayilikleri kaldırılacakmış. Müstemleke mi burası," dedi. Esnaflar ise 2 Nisan'da başlayacak olan kontak ve kepenk kapatma eyleminden vazgeçti.

1981. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Ronald Reagan Washington'da bir suikast girişimi sonucu yaralandı.

1982. İstanbul Kasımpaşa'da vyılında bugün çıkan yangında 13 bina yandı, 80 aile açıkta kaldı.

1983. Adi suçtan hükümlü Mustafa Başaran ile Hüseyin Üye idam edildi.

1985. Amerika'daki Türk lobisi, Özal ile Amerikalı işadamlarını kahvaltıda biraraya getirmesi için eski Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Henry Kissinger'a 25 bin dolar verdi.

1996.Beş yıl önce bugün, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Burhan Özfatura, doğudan göç edenlere İzmir'e girişte vize uygulanmasını istedi.

2000.Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Yumurta ve Yumurta Ürünleri Tebliği'ni yayınladı. Buna göre tavuklar, Avrupa standardında yumurtlayacak.


Bugün Doğanlar:

1746.İspanyol ressam Francisco (José) de Goya (y Lucientes)
1844. Fransız şair Paul(-Marie) Verlaine. 1853. Rembrandt'tan sonra en büyük Hollandalı ressam olarak kabul edilen dışavurumculuğun öncülerinden Vincent van Gogh.
1880.Dublin dış mahallelrini devrim ve savaş arka planında canlandırdığı oyunlarıyla bilinen İrlandalı yazar Sean O'Casey. 1945. 1960lar ve 70'lerin en önemli İngiliz rock müzisyeni ve gitarcılarından Eric Clapton.


Bugün Ölenler:

1956. Yazar Mithat Cemal Kuntay İstanbul'da. Şiirlerini Türkün Şehnamesinden adlı bir kitapta toplamış olan Kuntay, Üç İstanbul adlı romanında Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünün hikayesini, II. Abdülhamit, II. Meşrutiyet ve Mütareke yıllarının İstanbul'unu anlatmıştı.

1957. Ressam ve şair Arif Dino İstanbul'da.

1978.Eski Genelkurmay başkanlarından Memduh Tağmaç.

 

[jöly]

31 Mart
1921. Milli Mücadele'de Yunanistan işgaline karşı, İkinci İnönü Savaşı, TBMM ordularının zaferiyle sonuçlandı.

1925. Şeyh Sait Ayaklanması'nın olduğu bölgede, Divan-ı Harb tarafından verilen idam cezalarının ayrıca onay gerektirmeden yerine getirilmesi hakkındaki kanun kabul edildi.

1944. Krom adlı yük gemisi Marmaris açıklarında torpillenerek batırıldı.

1959. Adana'da İncirlik NATO üssünde bir Amerikan askeri uçağı düştü;4 kişi öldü, 9 kişi yaralandı.

1961. "Akıl Hastası Ressamlar Sergisi" Bakırköy Akıl Hastanesi'nde açıldı.

1963. Balkan Kros Şampiyonası'nda 10 bin metre yarışını Muharrem Dalkılıç kazandı.

1965. Amerika Birleşik Devletleri hava üslerini Vietminh gerillalarından korumak için 3500 deniz piyadesini Vietnam'a gönderdi.

1975. Süleyman Demirel başkanlığında Adalet Partisi, Milli Selamet Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi'nden oluşan Milliyetçi Cephe hükümeti Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından onaylanarak göreve başladı.

1977. Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel'in yeğeni Yahya Demirel hakkındaki "mobilya yolsuzluğu" davasını incelemek üzere Meclis'te Soruşturma Hazırlıkları Komisyonu kuruldu. Komisyon, Süleyman Demirel ile dönemin ticaret ve maliye bakanları hakkında ön soruşturma açılmasına karar verdi.

1980. 58 tutuklu Van Cezaevi'nden kaçtı, kaçanlardan 13'ü aynı gün yakalandı.

1987. Petrol-İş sendikasının 32 işyerinde daha grev uygulamaya başlamasıyla grevdeki işçi sayısı 9 bine, işyeri sayısı 57'ye yükseldi.

1990. 9. İstanbul Film Festivali programında yer alan Yusuf Kurçenli'nin Karartma Geceleri filmi Denetim Kurulu tarafından yasaklandı.

1992. Halkın Emek Partisi (HEP) kökenli 14 milletvekili 31 Mart 1992 tarihinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti'den (SHP) istifa etti. Aynı gün, Anayasa Mahkemesi Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) 12 Eylül yönetimince el konulan malvarlığının iade edilmesine karar verdi.

1995. Kuzey Irak harekatını izleyen Reuters haber ajansı muhabiri Fatih Sarıbaş ile Ajans France Press muhabiri Kadri Gürsel, Cizre-Nusaybin yolunu kesen PKK militanları tarafından kaçırıldı.

2000. Resmi bir ziyaret için Hindistan'da bulunan Başbakan Bülent Ecevit, 16 yaşından beri bu ülkeyi ziyaret etmeği düşlediğini belirterek, "Rüyalarım gerçek oldu" dedi. Ecevit ünlü Hintli şair Rabindranath Tagore'un şiirlerinden yaptığı çevrileriyle de biliniyor.



Bugün Doğanlar:
1596. Modern felsefenin babası kabul edilen Fransız matematikçi, bilim insanı ve filozof René Descartes.
1732. 18. yüzyılda klasik müziğin gelişimine katkıda bulununan en önemli kişilerden biri olan Avusturyalı besteci Joseph Haydn. 1823. Rus gerçekçiliğinin en büyük temsilcilerinden oyun yazarı Aleksandr Nikolayeviç Ostrovskiy
1833. Kadınların erkeklerden bağımsızlığını savunan yazılarıyla bilinen Amerikalı denemeci ve yayıncı Mary Abigail Dodge. 1871. İrlanda kurtuluş hareketi Sinn Féin'in ("Biz Kendimiz") kurucusu İrlanda Cumhuriyetinin ilk başkan yardımcısı ve daha sonra başkanı olan Arthur Griffith.
1872. Rusya'da toplumsal göreneklerin ve kadının konumunun kökten değişmesi için verdiği çabalarla ünlü, dünyanın ilk kadın büyükelçisi Sovyet devrimci yazar ve diplomat Aleksandra Mihaylovna Kollontay. 1914. Latin Amerikanın e önemli edebi kişiliklerinden biri olan Meksikalı şair, yazar ve diplomat, 1990 Nobel Edebiyat ödülü sahibi Octavio Paz.


Bugün Ölenler:

1855. Jane Eyre adlı yapıtıyla ünlü İngiliz kadın romancı Charlotte Bronte, Yorkshire'da.

1934. Meddah Suriri, Bursa'da. Ölümüne kadar meddahlığı sürdüren Sururi'nin en popüler anlatıları arasında "Çapkın Süleyman", "Bedestenli İhsan Efendi" ve "Dünya Güzeli" sayılabilir.

1963. Fransız ressam Georges Braque.

 

[thebora]

1 NİSAN

BİA- 1924. Münih'teki darbe girişimi dolayısıyla Nazi lideri Adolf Hitler 1 Nisan 1924 tarihinde 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

1928. 63 yıl önce bugün Ankara Borsası Maliye Bakanı Fuat Ağralı tarafından açıldı.

1939. 1 Nisan; İspanya'da milliyetçiler İspanya İç Savaşı'nın resmi olarak bittiğini açıkladılar.

1941. Yozgat Milletvekili Süleyman Sırrı Bey 1929 yılında Meclis Başkanlığına Bekarlık Vergisi adı altında bir öneri sunmuştu. Tasarıya göre, 25-45 yaşları arasında bulunan tüm bekar erkekler ve 20-35 yaşları arasında olup resmi bir daireden maaş alan tüm bekar kadınlar ödedikleri verginin bir mislini bekarlık vergisi olarak verecekti. Elde edilecek gelir fazla çocuk sahibi olan ailelere verilecekti. Ancak o tarihte Meclis bu kanun teklifini geri çevirdi. 1941 yılı bugün Bekar Vergisi Kanun Tasarısı tekrar Meclis'e gönderildi. Konu değişik zamanlarda gündeme geldiyse de her seferinde tasarı geri çevrildi. Sonuçta bekarlık sultanlık olarak kaldı.

1944.57 yıl önce bugün Şehir Tiyatrosu sanatçısı Hazım Körmükçü İstanbul'da öldü. Sahneye ilk kez Benliyan Tiyatro Kumpanyası'nda figüran olarak çıkmıştı. Komedyenliği çok sevdiği halde dramlarda da rol aldı. Sadece tiyatro değil operetlerin de en sevilen oyuncusu oldu. Muhsin Ertuğrul'un çevirdiği filmlerin çoğunda rol aldı.

1947. Irkçılık ve Turancılık ideolojilerini yaymak ve hükümeti devirmek için gizli cemiyet kurmaktan yargılanan 24 kişinin duruşmaları bitmiş, 11 kişi muhtelif cezalara çarptırılmıştı. Kararın Askeri Yargıtay tarafından bozulması nedeniyle davaya yeniden bakan sıkıyönetim mahkemesi, 1 Nisan 1947 günü tüm sanıkların beraatına karar verdi.

1948. ABD'den alınan P-47 Thunderbold avcı uçaklarından ilk parti İzmir Gaziemir ve Balıkesir hava üslerine geldi.

1948. 53 yıl önce bugün İstanbul Fındıklı'daki Güzel Sanatlar Akademisi binası yandı.

1949. Türkiye İnsan Hakları Evrensel Beyannamesine katıldı.

1949. Cumhuriyet Halk Partisi ve milletvekilliğinden ayrılan şair Behçet Kemal Çağlar, 1 Nisan 1949 günü Şadırvan adında yeni bir dergi çıkarmaya başladı. Yeni dergide sanat olaylarına, eski ve yeni sanatçıların şiir ve yazılarına yer verileceği açıklandı.

1950. 51 yıl önce bugün eski başbakanlardan Recep Peker İstanbul'da öldü. Kütahya milletvekili seçildiği 1923'ten ölümüne kadar TBMM'de görev aldı. Bu süre içinde maliye, içişleri, milli savunma, bayındırlık bakanlığı görevlerinde bulundu. Dört kez CHP genel sekreterliğine seçildi. 1946'da çok partili dönemin ilk hükümetini kurdu. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün muhalefetle uzlaşma öneren tezine muhalefet edince Eylül 1947'de başbakanlıktan istifa etmek zorunda kaldı.

1952. Yeşilırmak'ın taşması sonucu 45 bin dekar tarım alanı sular altında kaldı, 543 ev boşaltıldı,; zarar 10 milyon lira.

1954. Halka ucuz gıda sağlamak amacı güden Migros şirketi kuruldu.

1956. Başbakan Adnan Menderes, 1 Nisan 1956 tarihinde Çatalağzı Elektrik Santralı'nın açılış töreninde yaptığı konuşmada muhalefete çatarak "Artık yetmez mi bu şeamet tellallığı" dedi.

1957. 44 yıl önce bugün, Batı Almanya'da bilim adamları nükleer silahlar üzerine çalışmayı reddetti.

1957. Milletvekillerinin mal beyanında bulunmasına ilişkin kanun teklifi 1957 yılı 1 Nisan günü TBMM Adalet Komisyonu'nda reddedildi.

1958. Kıbrıs'ta EOKA'cılar İngilizlere savaş ilan etti. EOKA'nın lideri Grivas Türklere de gözdağı verdi.

1961. 27 Mayıs'tan sonra faaliyetleri yasaklanan siyasi partilerin faaliyetleri 1961 yılı bugün kısmen serbest bırakıldı.

1963. Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar intihar edeceğini açıkladı.

1964. Başpiskopos Makarios'un Kıbrıs Türk Alayı'nın garnizonuna dönmesi önerisi Türk hükümetince 1 Nisan 1964 günü reddedildi.

1965. Nüfus planlaması hakkındaki kanun 1965 yılı 1 Nisan günü Türkiye Büyük Millet Meclis'inde kabul edildi. Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda, doğurganlığı özendirici bir nüfus politikası izlenmiş ve doğum kontrol yöntemleri yasaklanmıştı. Sonuçta nüfusumuz hızla artmaya başladı. Yeni çıkartılan kanunla nüfus artışını kontrol altına almak amaçlanıyordu.

1966. İngiltere'de yapılan seçimlerde İşçi Partisi çoğunluğu elde etti.

1969. Münir Nurettin Selçuk'un 1969 yılı 1 Nisan günü Amerika'da verdiği konser 525 televizyon tarafından naklen yayınladı.

1971. 30 yıl önce bugün, Robert Kolej olaylar nedeniyle 4 günlüğüne kapatıldı.

1976. Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Lockheed uçak şirketinden yapılan alımlara ait yolsuzluk iddialarını inceleyen Meclis Komisyonu 1 Nisan 1976 günü çalışmalarını tamamladı. Başbakan Demirel ve Milli Savunma Bakanı Ferit Melen'i sorumlu bularak haklarında soruşturma açılmasını istedi.

1979. İran'da yapılan referandum sonuçlanmadan Humeyni İslam Cumhuriyeti'ni ilan etti.

1979. Balıkçılar 1979 yılında 1 Nisan gününü Balık Bayramı ilan etti. Kumkapı'da 2 saat içinde halka 1,5 ton balık dağıtıldı.

1980. 21 yıl önce bugün, May Yayınları sahibi Mehmet Ali Yalçın yayıncıların kağıt sorunuyla ilgili olarak Ankara'da Sanayi ve Teknoloji bakanıyla görüşürken kalp krizi geçirerek öldü.

1981. Milli Güvenlik Konseyi emniyet mensuplarıyla çarşı ve mahalle bekçilerinin dernek kurmasını yasakladı.

1988. Mardin'e bağlı Nusaybin ilçesinin dağlık kesiminde 1988 yılının 1 Nisan günü çıkan çatışmada 20 PKK militanı ile bir binbaşı ve bir er öldü.

Aynı gün İran Irak'ın Kürt kasabalarına hardal gazı attığını iddia etti.

1991. tarihinde Türk Hava Yolları ve Havaş'ta çalışan 10.500 işçi greve başladı.

1992. Kürdistan Demokrat Partisi Lideri Barzani Türk Hava Kuvvetleri'nin sınır ötesi operasyonlarında PKK güçlerinin değil, sivil halkın vurulduğunu söyledi.

1993. İstanbul Kızıltoprak'ta biri kadın dört Dev-Sol militanı bir polis aracını taradı. 2 polis öldü. Militanları gizlendikleri boş binada sıkıştıran polis militanlardan üçünü öldürdü, birini yaralı olarak ele geçirdi.

1993. Ulaştırma Bakanlığı'nın 1 Nisan 1993 tarihinde yayımladığı bir genelgeyle özel radyolar kapatıldı.

1994. Bedrettin Dalan, Doğru Yol Partisi İstanbul milletvekilliğinden istifa etti.
Aynı gün Veysel Atasoy da enerji ve tabii kaynaklar bakanlığından istifa etti.

1996. 1978 yılında 7 öğrencinin ölümüyle sonuçlanan "16 Mart katliamı" davası yeniden açıldı. 1996 yılının 1 Nisan günü tanık olarak dinlenen Remziye Akkol, katliam bombasını kardeşi Zülküf İsot'un attığını söyledi."Kardeşim katliamı Türkeş'in planladığını söylemişti" dedi.Aynı gün Emlak Bankası eski Genel Müdürü Engin Civan tahliye edildi. Civan işadamı Selim Edes'ten rüşvet aldığı iddiasıyla yargılanmış ve 7 yıl 6 ay hapis cezası almıştı.