Haydar
Emekli Yönetici
İnternet ne zaman bir bağımlılığa dönüşür?
1-7 Mart Yeşilay Haftası nedeniyle Uzman Klinik Psikolog Aslı Başabak ile internet bağımlılığını konuştuk.
Gizem Gül'ün röportajı
Önceden her yıl 1-7 Mart arasında kutladığımız Yeşilay Haftası boyunca sigara, alkol, uyuşturucu gibi bağımlılıkların ne kadar kötü alışkanlıklar olduğu vurgulanırdı. Ama artık günümüzde teknolojinin hayatımızı çok daha fazla kuşatmasıyla birlikte yeni yeni bağımlılık türleri ortaya çıktı. Tabi bu sadece internette çok uzun saatler geçirmeyle sınırlı bir bağımlılık türü değil. Sosyal medyada sanal ilişkiler kurmak, online alışveriş düşkünlüğü, oyun, kumar gibi bu bağımlılığın pek çok boyutu var. Biz de bu yıl Yeşilay Haftası'nda internet bağımlılığını ele alalım istedik. Bu konuda Üsküdar Üniversitesi NPİstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi Sanal Bağımlılık Tedavi Merkezi Uzman Klinik Psikoloğu Aslı Başabak ile konuştuk.
İNTERNET BAĞIMLILIĞI BİR HASTALIK
İnternet bağımlısı olmak bir hastalık mıdır? Öncelikle bunu sormak isterim. Kimler internet bağımlısı olarak kabul edilir?
Tıpkı diğer bağımlılıklar gibi internet bağımlılığı da tedavi edilebilen bir hastalıktır. İnternet bağımlılığını gösteren somut bir tanım olmamasına rağmen psikiyatri tanı kitabı olarak kullanılan DSM–IV’te yer alan bağımlılık tanımına göre, kişinin internetle ilgili aşırı zihinsel uğraşının olması, internet kullanım süresinin artması, internet kullanımını bırakma ya da azaltma durumunda rahatsızlık yaşaması ve bu rahatsızlığa bağlı gelişen sorunların sosyal, mesleki yaşantısını olumsuz etkilemesi, interneti tasarladığından daha sık aralıklarla ve daha uzun süre kullanması, internet kullanımını azaltmak ya da bırakmak istemesine rağmen kullanmaya devam etmesi, zamanının çoğunu internet kullanımıyla geçirmesi ve internet kullanımı sebebiyle kişinin sosyal, mesleki ve ailevi ilişkilerinde sorunlar yaşaması gibi kriterlerden en az 5'ini karşılaması bağımlılık tanısını düşündürtmektedir.
İnternet bağımlılığı oldukça geniş bir kavram. Peki, biz bunun içine neleri alabiliriz?
Dediğiniz gibi internet pek çok farklı sebeple kullanılabilir. Bunun içinde sosyal paylaşım siteleri, oyun, sanal ilişki, kumar, pornografi, chat, borsa, alışveriş gibi çeşitli alanlar girebilir.
Rakamlardan bahsedecek olursak, toplumda internet bağımlısı olarak kabul edilen kişi sayısı ya da oran ne kadar?
Türkiye’de yapılan araştırmalara bakıldığında internet bağımlılığının toplumdaki yaygınlığı yüzde 6-14 arasında saptanmıştır. Yakın zamanda Türkiye’de yapılan bir araştırmada bahsettiğim internet bağımlılığı kriterlerini karşılayanların yaygınlığını yüzde 4,5 olarak bulunmuştur ki bu da önemli bir orandır.
ALIŞKANLIK VE BAĞIMLILIK ARASINDAKİ AYRIMI İYİ YAPMALI
Kişinin internet bağımlısı olduğuna karar vermek için doktor teşhisi mi gerekiyor. Yoksa biz uzun saatler bilgisayarın başında oturan çocuğumuzun ‘internet bağımlısı’ olduğundan kuşkulanmalı mıyız?
Teknolojinin bu kadar ilerlediği, internetin telefonlarımıza kadar geldiği bir dönemde uzun saatler internette kalıyor olmak bağımlılık tanısı için yeterli değildir. Günlük hayatta pek çok kişi iş ya da başka sebeplerle internette zaman geçirebiliyor hatta geçirmek zorunda kalıyor. Ancak buradaki kriter sürenin azlığından ya da çokluğundan ziyade bu sürenin hangi amaçla kullanıldığıdır. Bu noktada alışkanlık ve bağımlılık arasındaki ayrımı iyi yapmak gerekir. Günlük rutinlerimiz içinde kullanılan internet alışkanlık olarak değerlendirilebilir. Bağımlılık ise alışkanlıkların ötesinde daha önce de belirttiğim gibi kişiye zarar vermesine rağmen devam eden kullanımlar olarak tanımlanabilir. Bu konuda ebeveynlerin çocuklarının internette kalma sürelerinden çok internet kullanımının çocuklarının hayatlarını nasıl etkilediği üzerinden değerlendirme yapmaları ve sosyal veya akademik alanda ya da ailevi ilişkilerinde sorun yarattığını gözlemliyorlarsa bir uzmana başvurmalarının daha yerinde olduğunu düşünüyorum.
ERGENLİK DÖNEMİ RİSK GRUBUNDA
İnternet bağımlılığı konusunda özellikle risk altında olan yaş aralığı var mı?
İnternet bağımlılığının gelişmesinde altta yatan bir psikopatolojinin varlığı gerekmektedir. Ancak sadece psikopatolojinin varlığı yeterli olmamakta; bununla birlikte kişinin kendisine olumlu duygular hissettiren bir uyaranla karşılaşması, interneti olumsuz duygu ve düşüncelerle baş etme yolu olarak görmesi kullanımını arttırmaktadır. Devamında gelişen internet kullanımına dair yanlış inanışlar kullanımın devamlılığını ve sorunlu hale gelmesini etkilemektedir. İnternet bağımlılığı her yaşta görülmesine rağmen sorunlarla baş etmek için kullanılan kaynakların azlığı sebebiyle özellikle ergenlik dönemi risk grubu olarak görülmektedir.
SAĞLIKLI BİR İNTERNET KULLANIMI NASIL MÜMKÜN OLABİLİR?
Her şeyde olduğu gibi teknoloji ya da interneti kullanma konusunda da bir dengenin olması şart. Peki bu dengeyi nasıl kuracağız?
Mutlaka, bu dengeyi kurmak çok önemli. Bunun için öncelikle kullanım amaçları ne olursa olsun kişilerin internetteki yaşantılarıyla gerçek yaşantıları arasında bir ilişki varsa yani kişiler sanal ortamda görüştükleri kişilerle gerçek hayatlarında da görüşüyorsa, sanal ortamda yarattıkları kişi, gerçek kimliğiyse ve internet kullanımı kişinin hayatının sadece bir parçasını oluşturuyorsa sağlıklı bir internet kullanımından bahsedebiliriz.
İnternet bağımlılığı tedavi edilmezse ne gibi sonuçlara neden olabiliyor? Ayrıca internet bağımlılığı nasıl tedavi ediliyor?
Öncelikle internet bağımlılığı kişinin ciddi fiziksel ve psikolojik sağlık sorunları yaşamasına sebep olabilir. Genel anlamda bahsedecek olursak uzun süre bilgisayar ve internet kullanımına bağlı sırt ve baş ağrıları, duruş ve iskelet sorunları, carpal tunnel sendromu, gözlerde kuruluk, görme bozukluğu, yeme ve uyku sorunları, özbakımda azalma, sosyal çevreden uzak kalması sebebiyle iletişim sorunları, akademik ve psikolojik sorunlar, eş ve aile çatışmaları gibi pek çok alanda sorun yaşamasına sebep olabilir.
İNTERNET BAĞIMLILIĞI İLAÇLA TEDAVİ EDİLİR
İnternet bağımlılığı tedavisinde psikoterapilerin yanı sıra dürtü kontrol bozukluğu veya bağımlılığa eşlik eden diğer psikiyatrik hastalıkların tedavisi için uygun ilaçlar kullanılmaktadır. Psikoterapilerde alkol veya madde bağımlılığı tedavisinden farklı olarak internet kullanımını sıfıra indirmek yerine kontrollü kullanmayı sağlamak amaçlanır. Ayrıca ailenin de tedaviye katılımı sağlanarak uygun destek yöntemleri hakkında bilgilendirmek tedavinin kalıcılığını ve başarısını arttırmaktadır.
Gizem Gül'ün röportajı
Önceden her yıl 1-7 Mart arasında kutladığımız Yeşilay Haftası boyunca sigara, alkol, uyuşturucu gibi bağımlılıkların ne kadar kötü alışkanlıklar olduğu vurgulanırdı. Ama artık günümüzde teknolojinin hayatımızı çok daha fazla kuşatmasıyla birlikte yeni yeni bağımlılık türleri ortaya çıktı. Tabi bu sadece internette çok uzun saatler geçirmeyle sınırlı bir bağımlılık türü değil. Sosyal medyada sanal ilişkiler kurmak, online alışveriş düşkünlüğü, oyun, kumar gibi bu bağımlılığın pek çok boyutu var. Biz de bu yıl Yeşilay Haftası'nda internet bağımlılığını ele alalım istedik. Bu konuda Üsküdar Üniversitesi NPİstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi Sanal Bağımlılık Tedavi Merkezi Uzman Klinik Psikoloğu Aslı Başabak ile konuştuk.
İNTERNET BAĞIMLILIĞI BİR HASTALIK
İnternet bağımlısı olmak bir hastalık mıdır? Öncelikle bunu sormak isterim. Kimler internet bağımlısı olarak kabul edilir?
Tıpkı diğer bağımlılıklar gibi internet bağımlılığı da tedavi edilebilen bir hastalıktır. İnternet bağımlılığını gösteren somut bir tanım olmamasına rağmen psikiyatri tanı kitabı olarak kullanılan DSM–IV’te yer alan bağımlılık tanımına göre, kişinin internetle ilgili aşırı zihinsel uğraşının olması, internet kullanım süresinin artması, internet kullanımını bırakma ya da azaltma durumunda rahatsızlık yaşaması ve bu rahatsızlığa bağlı gelişen sorunların sosyal, mesleki yaşantısını olumsuz etkilemesi, interneti tasarladığından daha sık aralıklarla ve daha uzun süre kullanması, internet kullanımını azaltmak ya da bırakmak istemesine rağmen kullanmaya devam etmesi, zamanının çoğunu internet kullanımıyla geçirmesi ve internet kullanımı sebebiyle kişinin sosyal, mesleki ve ailevi ilişkilerinde sorunlar yaşaması gibi kriterlerden en az 5'ini karşılaması bağımlılık tanısını düşündürtmektedir.
İnternet bağımlılığı oldukça geniş bir kavram. Peki, biz bunun içine neleri alabiliriz?
Dediğiniz gibi internet pek çok farklı sebeple kullanılabilir. Bunun içinde sosyal paylaşım siteleri, oyun, sanal ilişki, kumar, pornografi, chat, borsa, alışveriş gibi çeşitli alanlar girebilir.
Rakamlardan bahsedecek olursak, toplumda internet bağımlısı olarak kabul edilen kişi sayısı ya da oran ne kadar?
Türkiye’de yapılan araştırmalara bakıldığında internet bağımlılığının toplumdaki yaygınlığı yüzde 6-14 arasında saptanmıştır. Yakın zamanda Türkiye’de yapılan bir araştırmada bahsettiğim internet bağımlılığı kriterlerini karşılayanların yaygınlığını yüzde 4,5 olarak bulunmuştur ki bu da önemli bir orandır.
ALIŞKANLIK VE BAĞIMLILIK ARASINDAKİ AYRIMI İYİ YAPMALI
Kişinin internet bağımlısı olduğuna karar vermek için doktor teşhisi mi gerekiyor. Yoksa biz uzun saatler bilgisayarın başında oturan çocuğumuzun ‘internet bağımlısı’ olduğundan kuşkulanmalı mıyız?
Teknolojinin bu kadar ilerlediği, internetin telefonlarımıza kadar geldiği bir dönemde uzun saatler internette kalıyor olmak bağımlılık tanısı için yeterli değildir. Günlük hayatta pek çok kişi iş ya da başka sebeplerle internette zaman geçirebiliyor hatta geçirmek zorunda kalıyor. Ancak buradaki kriter sürenin azlığından ya da çokluğundan ziyade bu sürenin hangi amaçla kullanıldığıdır. Bu noktada alışkanlık ve bağımlılık arasındaki ayrımı iyi yapmak gerekir. Günlük rutinlerimiz içinde kullanılan internet alışkanlık olarak değerlendirilebilir. Bağımlılık ise alışkanlıkların ötesinde daha önce de belirttiğim gibi kişiye zarar vermesine rağmen devam eden kullanımlar olarak tanımlanabilir. Bu konuda ebeveynlerin çocuklarının internette kalma sürelerinden çok internet kullanımının çocuklarının hayatlarını nasıl etkilediği üzerinden değerlendirme yapmaları ve sosyal veya akademik alanda ya da ailevi ilişkilerinde sorun yarattığını gözlemliyorlarsa bir uzmana başvurmalarının daha yerinde olduğunu düşünüyorum.
ERGENLİK DÖNEMİ RİSK GRUBUNDA
İnternet bağımlılığı konusunda özellikle risk altında olan yaş aralığı var mı?
İnternet bağımlılığının gelişmesinde altta yatan bir psikopatolojinin varlığı gerekmektedir. Ancak sadece psikopatolojinin varlığı yeterli olmamakta; bununla birlikte kişinin kendisine olumlu duygular hissettiren bir uyaranla karşılaşması, interneti olumsuz duygu ve düşüncelerle baş etme yolu olarak görmesi kullanımını arttırmaktadır. Devamında gelişen internet kullanımına dair yanlış inanışlar kullanımın devamlılığını ve sorunlu hale gelmesini etkilemektedir. İnternet bağımlılığı her yaşta görülmesine rağmen sorunlarla baş etmek için kullanılan kaynakların azlığı sebebiyle özellikle ergenlik dönemi risk grubu olarak görülmektedir.
SAĞLIKLI BİR İNTERNET KULLANIMI NASIL MÜMKÜN OLABİLİR?
Her şeyde olduğu gibi teknoloji ya da interneti kullanma konusunda da bir dengenin olması şart. Peki bu dengeyi nasıl kuracağız?
Mutlaka, bu dengeyi kurmak çok önemli. Bunun için öncelikle kullanım amaçları ne olursa olsun kişilerin internetteki yaşantılarıyla gerçek yaşantıları arasında bir ilişki varsa yani kişiler sanal ortamda görüştükleri kişilerle gerçek hayatlarında da görüşüyorsa, sanal ortamda yarattıkları kişi, gerçek kimliğiyse ve internet kullanımı kişinin hayatının sadece bir parçasını oluşturuyorsa sağlıklı bir internet kullanımından bahsedebiliriz.
İnternet bağımlılığı tedavi edilmezse ne gibi sonuçlara neden olabiliyor? Ayrıca internet bağımlılığı nasıl tedavi ediliyor?
Öncelikle internet bağımlılığı kişinin ciddi fiziksel ve psikolojik sağlık sorunları yaşamasına sebep olabilir. Genel anlamda bahsedecek olursak uzun süre bilgisayar ve internet kullanımına bağlı sırt ve baş ağrıları, duruş ve iskelet sorunları, carpal tunnel sendromu, gözlerde kuruluk, görme bozukluğu, yeme ve uyku sorunları, özbakımda azalma, sosyal çevreden uzak kalması sebebiyle iletişim sorunları, akademik ve psikolojik sorunlar, eş ve aile çatışmaları gibi pek çok alanda sorun yaşamasına sebep olabilir.
İNTERNET BAĞIMLILIĞI İLAÇLA TEDAVİ EDİLİR
İnternet bağımlılığı tedavisinde psikoterapilerin yanı sıra dürtü kontrol bozukluğu veya bağımlılığa eşlik eden diğer psikiyatrik hastalıkların tedavisi için uygun ilaçlar kullanılmaktadır. Psikoterapilerde alkol veya madde bağımlılığı tedavisinden farklı olarak internet kullanımını sıfıra indirmek yerine kontrollü kullanmayı sağlamak amaçlanır. Ayrıca ailenin de tedaviye katılımı sağlanarak uygun destek yöntemleri hakkında bilgilendirmek tedavinin kalıcılığını ve başarısını arttırmaktadır.
