Doğuş Pertez
Admin
Çözeltiler
ÇÖZELTİLER
Çözelti Homojen karışımlara çözelti denir.
ÇÖZELTİLERİ SINIFLANDIRMA
A- Çözücü ve Çözünene Göre Sınıflandırma
1- Katı-Sıvı Çözeltileri Bir katının bir sıvıda çözünmesiyle hazırlanan çözeltilerdir. ( Tuzlu su, şekerli su, bazlı su.....)
2- Sıvı-Sıvı Çözeltileri Bir sıvının başka bir sıvıda çözünmesiyle oluşan homojen karışımlardır.
( Kolonya, alkol+su...)
3- Katı-Katı Çözeltileri Bir katının başka bir katı içerisinde homojen dağılmasıyla oluşan karışımlardır. Bütün alaşımlar katı-katı çözeltileridir. ( Lehim, çelik, tunç, prinç.....)
4- Gaz-Gaz Çözeltileri En az iki gaz karışımıdır. Bütün gaz karışımları homojendir ve çözeltidir. ( Hava, tüp gaz)
5- Gaz-Sıvı Çözeltileri Bir gazın bir sıvıda çözünmesiyle oluşan karışımlardır. ( Kola, gazoz...)
B- Derişime Göre Sınıflandırma
1- Seyreltik Çözeltiler Çözücü çözebileceğinden az miktarda maddeyi çözmüşse doymamış ya da seyreltik çözeltidir.
2- Doymuş Çözelti Çözücü çözebileceği kadar maddeyi çözmüşse doymuş çözeltidir.
3- Aşırı Doymuş Çözeltiler Çözücü çözebileceğinden fazla maddeyi çözmüşse aşırı doymuş çözeltidir.
ÇÖZELTİLERİN ÖZELLİKLERİ
Katı-Sıvı Çözeltilerinde,
1- Çözeltinin kaynama noktası saf çözücünün kaynama noktasından büyüktür.
2- Çözeltinin donma noktası saf çözücüden düşüktür.
3- Çözeltinin buhar basıncı saf çözücünün buhar basıncından düşüktür.
4- Çözeltinin öz kütlesi saf çözücünün öz kütlesinden büyüktür.
5- Bir çözeltiye su eklenirse derişimi düşer, buhar basıncı artar, donma noktası yükselir. İletkenliği azalır.
DERİŞİM VE DERİŞİM ÇEŞİTLERİ
Bir çözeltinin birim hacmine çözünen maddenin gram cinsinden miktarıdır.
Çözünenin kütlesi
Derişim = -------------------
Çözeltinin hacmi
Kütlece % Derişim Bir çözeltinin 100 gramında çözünen maddenin gram cinsinden miktarıdır.
Çözünenin kütlesi
Yüzde Derişim = --------------------x100
Çözeltinin kütlesi
KARIŞIMLARIN % DERİŞİMİ
İki veya daha fazla çözelti birbirine karıştırılırsa, karışımdaki toplam çözünen madde miktarı, karıştırılan çözeltilerdeki çözünen maddelerin kütleleri toplamına eşittir. Bu durumda aşağıdaki bağıntıya göre hesap yapılır.
M1Y1 + M2Y2 +................= MkYk
* Çözeltiye saf su eklenirse derişim 0/100 (% 0 lık çözelti), saf madde eklenirse derişim 100/100 alınır.
MOLAR DERİŞİM (MOLARİTE)
Bir litre çözeltide çözünen maddenin mol sayısıdır.
Molaritenin birimi mol /litre yada molar ( M) dır.
Çözünenin mol sayısı
MOLARİTE= ------------------------
Çözeltinin hacmi(litre)
İki veya daha fazla çözelti birbirine karıştırılırsa,
M1V1 + M2V2+..............=MkVk
*Çözeltinin öz kütlesi verilirse, Çözünenin kütlesi=%.d.V ye eşittir.
Normalite Bir litre çözeltide çözünmüş olan maddenin eşdeğer gram sayısıdır. Pratik olarak ;
Normalite = molarite x etki değeri
Etki değeri Asitlerde suya verilen H+ sayısı, bazlarda OH- sayısı, tuzlarda ise + yada - yük sayısıdır.
Örnek H2SO4 için etki değeri 2 dir. HNO3 için 1, H3PO4 için 3 dür.
NaOH için 1, Ca(OH)2 için 2, Al(OH)3 için 3 dür.
CuSO4 için etki değeri 2 dir. (SO4-2) ve Al2(SO4)3 de ise 6 dır.
İYONLARIN MOLAR DERİŞİMİ
AlCl3 --> Al+3 + 3Cl-
1 M 1M 3M
CaCl2 --> Ca+2 + 2Cl-
2 M 2 M 4 M
Al2SO4 --> 2Al+3 + 3 SO4-2
2 M 4 M 6 M Elektrik İletkenliği Çözeltilerin bir kısmı elektriği ilettiği halde bir kısmı iletmez. Elektriği ileten çözeltilere elektrolit denir. Biri maddenin elektriği iletmesi için;
1- Serbest halde elektronu bulunmalıdır. (elektron akışıyla) Örneğin metaller ve alaşımlar bu şekilde iletir.
2- Yapısında + ve - yüklü iyonlar ( İyonik katılar) bulunmalıdır. ( Bütün metal- ametal bileşikleri)
ÇözünürlükBelli bir sıcaklıkta, çözücünün belli miktarında çözünen madde miktarıdır. Çözücü miktarı genelde 100 ml ya da 100 gram, çözücü olarak da su alınır. Çözünürlük katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir.
ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
1- Çözücü ve çözünenin cinsi
Her madde her maddede çözünmez. Organik bileşikler organik çözücüde inorganik bileşikler inorganik çözücüde çözünürler. Polar bileşikler polar çözücüde apolar bileşikler apolar çözücüde çözünürler. Örneğin naftalin suda çözünmez fakat benzende çözünür. Benzer benzeri çözer.
2- Sıcaklık
Katıların çözünürlüğü genelde ısı alıcı (endotermik) olduğu halde gazların çözünürlüğü ekzotermiktir. Sıcaklığın artırılması katıların çözünürlüğünü artırdığı halde gazların çözünürlüğünü azaltır.
3- Basınç
Basınç değişimi katıların çözünürlüğünü etkilemediği halde gazların çözünürlüğünü doğru orantılı olarak etkiler.
ÇÖZÜNME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
1- Sıcaklık
Çözünürlüğü sıcaklıkla doğru orantılı olarak değişen maddelerin çözünme hızı sıcaklığın artmasıyla artar.
2- Tanecik Büyüklüğü
Çözünen maddenin tanecikleri ne kadar küçükse çözünme o kadar hızlı olur. ( Örneğin talaş ile kalasın yanmasını karşılaştırdığımızda talaşın yanma hızının daha fazla olduğunu söyleriz)
3- Karıştırma
Çözeltinin karıştırılması katıyı küçük taneciklere ayırdığı için, çözcüyle temas eden yüzeyi artırır ve çözünme hızlanır.
Çözelti Homojen karışımlara çözelti denir.
ÇÖZELTİLERİ SINIFLANDIRMA
A- Çözücü ve Çözünene Göre Sınıflandırma
1- Katı-Sıvı Çözeltileri Bir katının bir sıvıda çözünmesiyle hazırlanan çözeltilerdir. ( Tuzlu su, şekerli su, bazlı su.....)
2- Sıvı-Sıvı Çözeltileri Bir sıvının başka bir sıvıda çözünmesiyle oluşan homojen karışımlardır.
( Kolonya, alkol+su...)
3- Katı-Katı Çözeltileri Bir katının başka bir katı içerisinde homojen dağılmasıyla oluşan karışımlardır. Bütün alaşımlar katı-katı çözeltileridir. ( Lehim, çelik, tunç, prinç.....)
4- Gaz-Gaz Çözeltileri En az iki gaz karışımıdır. Bütün gaz karışımları homojendir ve çözeltidir. ( Hava, tüp gaz)
5- Gaz-Sıvı Çözeltileri Bir gazın bir sıvıda çözünmesiyle oluşan karışımlardır. ( Kola, gazoz...)
B- Derişime Göre Sınıflandırma
1- Seyreltik Çözeltiler Çözücü çözebileceğinden az miktarda maddeyi çözmüşse doymamış ya da seyreltik çözeltidir.
2- Doymuş Çözelti Çözücü çözebileceği kadar maddeyi çözmüşse doymuş çözeltidir.
3- Aşırı Doymuş Çözeltiler Çözücü çözebileceğinden fazla maddeyi çözmüşse aşırı doymuş çözeltidir.
ÇÖZELTİLERİN ÖZELLİKLERİ
Katı-Sıvı Çözeltilerinde,
1- Çözeltinin kaynama noktası saf çözücünün kaynama noktasından büyüktür.
2- Çözeltinin donma noktası saf çözücüden düşüktür.
3- Çözeltinin buhar basıncı saf çözücünün buhar basıncından düşüktür.
4- Çözeltinin öz kütlesi saf çözücünün öz kütlesinden büyüktür.
5- Bir çözeltiye su eklenirse derişimi düşer, buhar basıncı artar, donma noktası yükselir. İletkenliği azalır.
DERİŞİM VE DERİŞİM ÇEŞİTLERİ
Bir çözeltinin birim hacmine çözünen maddenin gram cinsinden miktarıdır.
Çözünenin kütlesi
Derişim = -------------------
Çözeltinin hacmi
Kütlece % Derişim Bir çözeltinin 100 gramında çözünen maddenin gram cinsinden miktarıdır.
Çözünenin kütlesi
Yüzde Derişim = --------------------x100
Çözeltinin kütlesi
KARIŞIMLARIN % DERİŞİMİ
İki veya daha fazla çözelti birbirine karıştırılırsa, karışımdaki toplam çözünen madde miktarı, karıştırılan çözeltilerdeki çözünen maddelerin kütleleri toplamına eşittir. Bu durumda aşağıdaki bağıntıya göre hesap yapılır.
M1Y1 + M2Y2 +................= MkYk
* Çözeltiye saf su eklenirse derişim 0/100 (% 0 lık çözelti), saf madde eklenirse derişim 100/100 alınır.
MOLAR DERİŞİM (MOLARİTE)
Bir litre çözeltide çözünen maddenin mol sayısıdır.
Molaritenin birimi mol /litre yada molar ( M) dır.
Çözünenin mol sayısı
MOLARİTE= ------------------------
Çözeltinin hacmi(litre)
İki veya daha fazla çözelti birbirine karıştırılırsa,
M1V1 + M2V2+..............=MkVk
*Çözeltinin öz kütlesi verilirse, Çözünenin kütlesi=%.d.V ye eşittir.
Normalite Bir litre çözeltide çözünmüş olan maddenin eşdeğer gram sayısıdır. Pratik olarak ;
Normalite = molarite x etki değeri
Etki değeri Asitlerde suya verilen H+ sayısı, bazlarda OH- sayısı, tuzlarda ise + yada - yük sayısıdır.
Örnek H2SO4 için etki değeri 2 dir. HNO3 için 1, H3PO4 için 3 dür.
NaOH için 1, Ca(OH)2 için 2, Al(OH)3 için 3 dür.
CuSO4 için etki değeri 2 dir. (SO4-2) ve Al2(SO4)3 de ise 6 dır.
İYONLARIN MOLAR DERİŞİMİ
AlCl3 --> Al+3 + 3Cl-
1 M 1M 3M
CaCl2 --> Ca+2 + 2Cl-
2 M 2 M 4 M
Al2SO4 --> 2Al+3 + 3 SO4-2
2 M 4 M 6 M Elektrik İletkenliği Çözeltilerin bir kısmı elektriği ilettiği halde bir kısmı iletmez. Elektriği ileten çözeltilere elektrolit denir. Biri maddenin elektriği iletmesi için;
1- Serbest halde elektronu bulunmalıdır. (elektron akışıyla) Örneğin metaller ve alaşımlar bu şekilde iletir.
2- Yapısında + ve - yüklü iyonlar ( İyonik katılar) bulunmalıdır. ( Bütün metal- ametal bileşikleri)
ÇözünürlükBelli bir sıcaklıkta, çözücünün belli miktarında çözünen madde miktarıdır. Çözücü miktarı genelde 100 ml ya da 100 gram, çözücü olarak da su alınır. Çözünürlük katı, sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özelliktir.
ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
1- Çözücü ve çözünenin cinsi
Her madde her maddede çözünmez. Organik bileşikler organik çözücüde inorganik bileşikler inorganik çözücüde çözünürler. Polar bileşikler polar çözücüde apolar bileşikler apolar çözücüde çözünürler. Örneğin naftalin suda çözünmez fakat benzende çözünür. Benzer benzeri çözer.
2- Sıcaklık
Katıların çözünürlüğü genelde ısı alıcı (endotermik) olduğu halde gazların çözünürlüğü ekzotermiktir. Sıcaklığın artırılması katıların çözünürlüğünü artırdığı halde gazların çözünürlüğünü azaltır.
3- Basınç
Basınç değişimi katıların çözünürlüğünü etkilemediği halde gazların çözünürlüğünü doğru orantılı olarak etkiler.
ÇÖZÜNME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
1- Sıcaklık
Çözünürlüğü sıcaklıkla doğru orantılı olarak değişen maddelerin çözünme hızı sıcaklığın artmasıyla artar.
2- Tanecik Büyüklüğü
Çözünen maddenin tanecikleri ne kadar küçükse çözünme o kadar hızlı olur. ( Örneğin talaş ile kalasın yanmasını karşılaştırdığımızda talaşın yanma hızının daha fazla olduğunu söyleriz)
3- Karıştırma
Çözeltinin karıştırılması katıyı küçük taneciklere ayırdığı için, çözcüyle temas eden yüzeyi artırır ve çözünme hızlanır.
