Doğuş Pertez
Admin
Çevre kirliliği nedir, nedenleri ve sonuçları
İnsanoğlu dünyaya büyük zarar verirken, bunların en başlıcası olaraksa karşımıza çevre kirliliği çıkıyor. Çevre kirliliği arasında özellikle kimyasal ve kişisel atıklar göz önüne çıkıyor.
Çevre kirliliği nedir?
Çevrenin fiziksel öğeleri olarak karşımıza toprak, hava ve su çıkarken, biyolojik öğeleri ise insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalardır. Çevrenin tüm fiziksel öğeleri üzerinde oluşan olumsuz etkilere ve canlıların yaşam unsurlarının olumsuz etkilenmesine sebep olan yabancı maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışmasına çevre kirliliği denilmektedir.
Çevre kirliliğinin başlıca nedenleri nelerdir?
1- Göçler ve düzensiz şehirleşme,
2- Kişi başına kullanılan enerji, su, kağıt, kömür vb. artışı,
3- Ormanların tahribi, yangınlar ve erozyon,
4- Aşırı otlatma ve doğal bitki örtüsünün tahribi,
5- Konut ve işyerlerindeki ısınmadan kaynaklanan (özellikle kalitesiz kömür kullanımı) hava kirliliği,
6- Motorlu araçlar ve deniz araçları,
7- Maden, kireç, taş ve kum ocakları,
8- Gübre ve zirai mücadele ilaçları,
9- Atmosferik olaylar ve doğal afetler,
10- Kanalizasyon sularının arıtılmaksızın alıcı ortamlara verilmesi ve sulamada kullanılması,
11- Katı atıklar ve çöp,
12- Sulak alanların ve göllerin kurutulması,
13- Arazilerin yanlış kullanımı,
14- Kaçak avlanma,
15- Televizyon, bilgisayar, röntgen, tomografi vb. tıbbi cihazların yaygınlaşması ile meydana gelen radyasyon,
16- Endüstriyel ve kentsel kaynaklı gürültü.
Çevre kirliliğinin çeşitleri:
Çevre kirliliği çeşitleri genel olarak; su kirliliği, gürültü kirliliği, hava kirliliği, toprak kirliliği ve görüntü kirliliği, ışık kirliliği olarak sınıflandırılır. Tüm çeşitleriyle çevre kirliliği, doğaya zarar vererek doğrudan veya dolaylı olarak yaşamını sürdüren tüm canlıların zarar görmesine neden olmaktadır. Tüm bu çevresel kirlilikler insanlar tarafından oluşturularak insanların ve diğer canlıların zarar görmesine sebep olmaktadır. Çevrenin kirliliği, aynı zamanda ekosistemin dengesini bozarak iklim değişikliğine de sebep olmaktadır.
Hava Kirliliği
Atmosferde bulunabilecek toz, duman, gaz, koku ve saf olmayan su buharı şeklindeki kirleticilerin, öncelikle insanlar ve diğer canlılar ile eşyaya zarar verebilecek miktarlara yükselmesi, “hava kirliliği” olarak nitelenmektedir. Havayı kirleten maddelerin havada zararlı olmayacak derecedeki en yüksek değerleri yani sınır değerleri, her ülkenin ilgili kuruluşları tarafından yönetmeliklerle belirlenir.
Hava kirliliğindeki artışlar canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyerek özellikle insanlarda çeşitli akut sağlık sorunlarına, hatta uzun süreli maruz kalınması durumunda kronik etkilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Kirliliğin olumsuz etkileri sağlıklı kişilerde bile gözlenmekle birlikte, bazı duyarlı gruplar daha kolay etkilenmekte ve daha ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Su Kirliliği
Su kirliliği, suyun niteliğini ölçülebilecek oranda bozmasını sağlayacak miktar ve yoğunlukta istenmeyen zararlı maddenin suya karışmasıdır. Konutlar, endüstri kuruluşları, termik santraller, gübreler, kimyasal mücadele ilaçları, tarımsal sanayi atık suları, nükleer santrallerden çıkan sıcak sular, toprak erozyonu gibi süreçler su kirliliğini meydana getiren başlıca kaynaklardır. Bunların hepsi doğrudan doğruya veya dolaylı olarak canlı ve cansız varlıklara zarar vermektedir.
Toprak Kirliliği
Toprağın verim gücünü düşürecek, özelliklerini bozacak her türlü teknik ve ekolojik baskı ve olaylar, yine hava ve suyu kirleten maddeler tarafından meydana getirilir. Örneğin; kükürtdioksit oranı yüksek olan bir atmosfer tabakasından geçen yağmur damlacıkları asit yağışları halinde toprağa düşer. Toprağa karışan bu asitli sular ağaç köklerini, bitkisel ve hayvansal toprak canlılarını zarara uğratır. Toprağın reaksiyonunu etkileyerek besin dengesini bozar, yeraltı sularını içilmez hale getirir. Aynı şekilde çöp yığınlarından toprağa sızan sular, kirli sulama suları, gübre çözeltileri, radyoaktif maddeler, uçucu küller, toprağı kirleten madde ve kaynaklardır. Toprak kirliliğini önlemek için çok çeşitli teknik, ekolojik ve hukuksal önlemler alınır.
Gürültü Kirliliği
İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere genel olarak gürültü denir. Özellikle büyük kentlerde gürültü yoğunlukları oldukça yüksek seviyede olup, Dünya Sağlık Örgütü’nce belirlenen ölçülerin üzerindedir. Kent gürültüsünü artıran sebeplerin başında trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız korna çalmaları ve belediye hudutları içerisinde bulunan endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler gelmektedir. Konutlarda ise televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız yapılan bakım ve onarımlar ile bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesini bozmakta, iş verimini azaltmaktadır.
Görüntü Kirliliği
İnsanın görme alanına girdiğinde insan tabiatına hoş gelen, onu rahatsız etmeyen görüntülere güzel; insanı rahatsız eden, bir şekilde olumsuz etkileyen görüntülere de çirkin denilebilir. Bu tanıma uygun olarak insanların doğal çevrede yapmış olduğu olumsuz değişikliklerle sağlıklı insanların görüntü alanlarının kişileri rahatsız edici hale getirilmesine “görüntü kirliliği” denilmektedir. Günümüzde sanayileşmenin, nüfusun ve çarpık kentleşmenin hızla artması insanları etkileyen görüntü kirliliklerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Işık Kirliliği
Yerleşim alanlarının her geçen gün büyümesi, açık alanların güçlü aydınlatıcılarla aydınlatılması, park ve bahçelerin çoğalması ve nüfusun artması sebebiyle gökyüzüne yayılan ışık miktarı her an artmaktadır. Gökyüzüne yönlendirilmiş yanlış aydınlatma kaynaklarının atmosferde bulunan toz taneciklerine ve moleküllere çarparak gökyüzünün doğal fonunu bozarak parlak bir hale getirmesi, geceleri görüşü bozması, güvenlik ve konforu düşürmesi, insan sağlığına ve ayrıca ekosistem ve hayvanlara zarar vermesi ve enerji israfına neden olması ışık kirliliğinin sonuçları olarak sayılabilir.
Çevre kirliliği nedir?
Çevrenin fiziksel öğeleri olarak karşımıza toprak, hava ve su çıkarken, biyolojik öğeleri ise insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalardır. Çevrenin tüm fiziksel öğeleri üzerinde oluşan olumsuz etkilere ve canlıların yaşam unsurlarının olumsuz etkilenmesine sebep olan yabancı maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışmasına çevre kirliliği denilmektedir.
Çevre kirliliğinin başlıca nedenleri nelerdir?
1- Göçler ve düzensiz şehirleşme,
2- Kişi başına kullanılan enerji, su, kağıt, kömür vb. artışı,
3- Ormanların tahribi, yangınlar ve erozyon,
4- Aşırı otlatma ve doğal bitki örtüsünün tahribi,
5- Konut ve işyerlerindeki ısınmadan kaynaklanan (özellikle kalitesiz kömür kullanımı) hava kirliliği,
6- Motorlu araçlar ve deniz araçları,
7- Maden, kireç, taş ve kum ocakları,
8- Gübre ve zirai mücadele ilaçları,
9- Atmosferik olaylar ve doğal afetler,
10- Kanalizasyon sularının arıtılmaksızın alıcı ortamlara verilmesi ve sulamada kullanılması,
11- Katı atıklar ve çöp,
12- Sulak alanların ve göllerin kurutulması,
13- Arazilerin yanlış kullanımı,
14- Kaçak avlanma,
15- Televizyon, bilgisayar, röntgen, tomografi vb. tıbbi cihazların yaygınlaşması ile meydana gelen radyasyon,
16- Endüstriyel ve kentsel kaynaklı gürültü.
Çevre kirliliğinin çeşitleri:
Çevre kirliliği çeşitleri genel olarak; su kirliliği, gürültü kirliliği, hava kirliliği, toprak kirliliği ve görüntü kirliliği, ışık kirliliği olarak sınıflandırılır. Tüm çeşitleriyle çevre kirliliği, doğaya zarar vererek doğrudan veya dolaylı olarak yaşamını sürdüren tüm canlıların zarar görmesine neden olmaktadır. Tüm bu çevresel kirlilikler insanlar tarafından oluşturularak insanların ve diğer canlıların zarar görmesine sebep olmaktadır. Çevrenin kirliliği, aynı zamanda ekosistemin dengesini bozarak iklim değişikliğine de sebep olmaktadır.
Hava Kirliliği
Atmosferde bulunabilecek toz, duman, gaz, koku ve saf olmayan su buharı şeklindeki kirleticilerin, öncelikle insanlar ve diğer canlılar ile eşyaya zarar verebilecek miktarlara yükselmesi, “hava kirliliği” olarak nitelenmektedir. Havayı kirleten maddelerin havada zararlı olmayacak derecedeki en yüksek değerleri yani sınır değerleri, her ülkenin ilgili kuruluşları tarafından yönetmeliklerle belirlenir.
Hava kirliliğindeki artışlar canlıların sağlığını olumsuz yönde etkileyerek özellikle insanlarda çeşitli akut sağlık sorunlarına, hatta uzun süreli maruz kalınması durumunda kronik etkilerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Kirliliğin olumsuz etkileri sağlıklı kişilerde bile gözlenmekle birlikte, bazı duyarlı gruplar daha kolay etkilenmekte ve daha ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Su Kirliliği
Su kirliliği, suyun niteliğini ölçülebilecek oranda bozmasını sağlayacak miktar ve yoğunlukta istenmeyen zararlı maddenin suya karışmasıdır. Konutlar, endüstri kuruluşları, termik santraller, gübreler, kimyasal mücadele ilaçları, tarımsal sanayi atık suları, nükleer santrallerden çıkan sıcak sular, toprak erozyonu gibi süreçler su kirliliğini meydana getiren başlıca kaynaklardır. Bunların hepsi doğrudan doğruya veya dolaylı olarak canlı ve cansız varlıklara zarar vermektedir.
Toprak Kirliliği
Toprağın verim gücünü düşürecek, özelliklerini bozacak her türlü teknik ve ekolojik baskı ve olaylar, yine hava ve suyu kirleten maddeler tarafından meydana getirilir. Örneğin; kükürtdioksit oranı yüksek olan bir atmosfer tabakasından geçen yağmur damlacıkları asit yağışları halinde toprağa düşer. Toprağa karışan bu asitli sular ağaç köklerini, bitkisel ve hayvansal toprak canlılarını zarara uğratır. Toprağın reaksiyonunu etkileyerek besin dengesini bozar, yeraltı sularını içilmez hale getirir. Aynı şekilde çöp yığınlarından toprağa sızan sular, kirli sulama suları, gübre çözeltileri, radyoaktif maddeler, uçucu küller, toprağı kirleten madde ve kaynaklardır. Toprak kirliliğini önlemek için çok çeşitli teknik, ekolojik ve hukuksal önlemler alınır.
Gürültü Kirliliği
İnsanlar üzerinde olumsuz etki yapan ve hoşa gitmeyen seslere genel olarak gürültü denir. Özellikle büyük kentlerde gürültü yoğunlukları oldukça yüksek seviyede olup, Dünya Sağlık Örgütü’nce belirlenen ölçülerin üzerindedir. Kent gürültüsünü artıran sebeplerin başında trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız korna çalmaları ve belediye hudutları içerisinde bulunan endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler gelmektedir. Konutlarda ise televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız yapılan bakım ve onarımlar ile bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesini bozmakta, iş verimini azaltmaktadır.
Görüntü Kirliliği
İnsanın görme alanına girdiğinde insan tabiatına hoş gelen, onu rahatsız etmeyen görüntülere güzel; insanı rahatsız eden, bir şekilde olumsuz etkileyen görüntülere de çirkin denilebilir. Bu tanıma uygun olarak insanların doğal çevrede yapmış olduğu olumsuz değişikliklerle sağlıklı insanların görüntü alanlarının kişileri rahatsız edici hale getirilmesine “görüntü kirliliği” denilmektedir. Günümüzde sanayileşmenin, nüfusun ve çarpık kentleşmenin hızla artması insanları etkileyen görüntü kirliliklerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Işık Kirliliği
Yerleşim alanlarının her geçen gün büyümesi, açık alanların güçlü aydınlatıcılarla aydınlatılması, park ve bahçelerin çoğalması ve nüfusun artması sebebiyle gökyüzüne yayılan ışık miktarı her an artmaktadır. Gökyüzüne yönlendirilmiş yanlış aydınlatma kaynaklarının atmosferde bulunan toz taneciklerine ve moleküllere çarparak gökyüzünün doğal fonunu bozarak parlak bir hale getirmesi, geceleri görüşü bozması, güvenlik ve konforu düşürmesi, insan sağlığına ve ayrıca ekosistem ve hayvanlara zarar vermesi ve enerji israfına neden olması ışık kirliliğinin sonuçları olarak sayılabilir.
