x-scarface
Üye
Akkoyunlu ve karakoyunlu devletleri
Akkoyunlular (1350-1502)
Kuruluş Yeri ve Tarihi:
Akkoyunlu Türkmenleri, Moğolların yıkılışı esnasında, XIII. yüzyılın sonlarına doğru, Diyarbakır taraflarında yer tutmuşlardı, tik zamanlarda, Bayındır, Döger, Bayat, Çepni Oğuz boylarından oluşan Akkoyunlu birliği, Bayramlu, Hacılu, MusuIIu gibi Türkmen gruplarının katılmasıyla güçlendi, ilk defa Tur Ali Bey idaresinde bağımsız bir topluluk olarak tarih sahnesine çıkmışlardır (1340-1343). Ancak devletin kurucusu olarak Kara Yülük Osman Bey kabul edilir.
Osman Bey Karakoyunlulara karşı önce Kadı Burhanettin ile anlaşmış; Karakoyunlu tehlikesini savuşturduktan sonra da, müttefiki Kadı Burhanettin’i ortadan kaldırmıştır (1398). Osmanlılara karşı Mısır Memlûklu Sultanı Berkuk ile anlaşan Osman Bey, daha sonra bölgeye gelen Timur’a hizmet etmiştir (1399).
Kara Yülük Osman Bey, Timur’un yardımı ile Diyarbakır-Malatya bölgesinin hükümdarı oldu. Ölümü üzerine (1435), sırasıyla oğulları tahta çıktılar. Oğullarının en ünlüsü Uzun Hasan’dır (1453-1478).
Uzun Hasan, Karakoyunlu Cihan Şah’ı (1467) ve Timur Ebu Said’i mağlup ederek (1469) İran’dan Anadolu içlerine kadar geldi. Osmanlılara karşı Memluklar ve Avrupalı devletlerle anlaştı. Karamanoğulları’na yardım etti. Fatih Sultan Mehmet onu Otlukbeli’nde yapılan savaşta ağır bir yenilgiye uğratınca (1473) bir daha toparlanamadı. 1478 yılında öldükten sonra oğullan arasında taht kavgaları başladı. Türkmen topluluklarını Şiî inancıyla bir araya getiren Şah İsmail, Tebriz’i alarak bu devlete son verdi.
Kültür ve Medeniyet
Hükümdar, Uluğ Bey veya Han sanını alırdı, resmî sıfatı ise Melik veya Sultandı. Uzun Hasan döneminde, Osmanlı devlet ve saray teşkilâtı örnek alınarak düzenlemeler yapılmıştı. Şehzadeler ülkenin çeşidi eyaletlerinde atabeylerin nezaretinde hüküm sürerlerdi. İdari teşkilâtın merkezini “Büyük Divan” oluştururdu. Osmanlıların ordusu örnek alınarak “Hassa Nökerleri” denilen 30 000 kişilik (kısmî piyade) hassa ordusu meydana getirilmişti.
İlim, din, hukuk ve hayır işlerine de önem veren Uzun Hasan, kendi adı ile anılan kanunnamesi ile meşhurdur.
b) KARAKOYUNLULAR
Kuruluş Yeri ve Tarihi
XIII. yüzyılın sonlarında İlhanlı Devleti zayıflayınca, doğudan gelerek Erbil ve Nahcıvan arasında yurt tutan Karakoyunlular (Yıva, Yazır, Döger, Avşar gibi) Türkmen boylarından oluşuyordu. İlhanlı Devletinin dağıldığı XIV. yüzyılın ortalarında Bayram Hoca, Erzurum-Erciş-Musul civarında Karakoyunlu Devletini kurdu. ölümünden sonra başa geçen oğlu Kara Mehmet, Anadolu’yu istilâ eden Timur’a karşı koydu ve tutunamayınca da Yıldırım Beyazıt’a sığındı, ölümünden sonra oğullan arasındaki taht çekişmeleri ve ayrılıklar ile Şahruh’un Batı Seferi, Karakoyunlu Devletinin sarsılmasına sebep oldu.
1421-1436 yılları arasında ülkeye hâkim olan İskender’in zamanı, iç ve dış mücadelelerle geçti. Daha sonra başa geçen Cihan Şah (1436-1467), diğer bir Türkmen devleti olan Akkoyunlulara yenildi (1457). 1467′de Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasana ikinci defa yenilen Cihan Şah’ın hükümdarlıktan uzaklaştırılmasından sonra, iç çekişmelerle zayıflayan Karakoyunlu Devleti’ne Uzun Hasan son verdi (1469).
Kültür ve Medeniyet
Türkmen boyu ve topluluklarından meydana gelen Karakoyunluların adını koyun sürülerinin renginden aldığı kabul edilir. Karakoyunlularda devlet teşkilatı Orta Asya Türk devletleri ile İlhanlılar örnek alınarak düzenlenmişti. Hanedan mensupları Han ve Bahadır sanını kullanmışlardır. Bugün Ahlat, Adilcevaz ve Erciş’te bulunan koyun heykelleri ve mezar taşlan Karakoyunluların eseridir.
Kuruluş Yeri ve Tarihi:
Akkoyunlu Türkmenleri, Moğolların yıkılışı esnasında, XIII. yüzyılın sonlarına doğru, Diyarbakır taraflarında yer tutmuşlardı, tik zamanlarda, Bayındır, Döger, Bayat, Çepni Oğuz boylarından oluşan Akkoyunlu birliği, Bayramlu, Hacılu, MusuIIu gibi Türkmen gruplarının katılmasıyla güçlendi, ilk defa Tur Ali Bey idaresinde bağımsız bir topluluk olarak tarih sahnesine çıkmışlardır (1340-1343). Ancak devletin kurucusu olarak Kara Yülük Osman Bey kabul edilir.
Osman Bey Karakoyunlulara karşı önce Kadı Burhanettin ile anlaşmış; Karakoyunlu tehlikesini savuşturduktan sonra da, müttefiki Kadı Burhanettin’i ortadan kaldırmıştır (1398). Osmanlılara karşı Mısır Memlûklu Sultanı Berkuk ile anlaşan Osman Bey, daha sonra bölgeye gelen Timur’a hizmet etmiştir (1399).
Kara Yülük Osman Bey, Timur’un yardımı ile Diyarbakır-Malatya bölgesinin hükümdarı oldu. Ölümü üzerine (1435), sırasıyla oğulları tahta çıktılar. Oğullarının en ünlüsü Uzun Hasan’dır (1453-1478).
Uzun Hasan, Karakoyunlu Cihan Şah’ı (1467) ve Timur Ebu Said’i mağlup ederek (1469) İran’dan Anadolu içlerine kadar geldi. Osmanlılara karşı Memluklar ve Avrupalı devletlerle anlaştı. Karamanoğulları’na yardım etti. Fatih Sultan Mehmet onu Otlukbeli’nde yapılan savaşta ağır bir yenilgiye uğratınca (1473) bir daha toparlanamadı. 1478 yılında öldükten sonra oğullan arasında taht kavgaları başladı. Türkmen topluluklarını Şiî inancıyla bir araya getiren Şah İsmail, Tebriz’i alarak bu devlete son verdi.
Kültür ve Medeniyet
Hükümdar, Uluğ Bey veya Han sanını alırdı, resmî sıfatı ise Melik veya Sultandı. Uzun Hasan döneminde, Osmanlı devlet ve saray teşkilâtı örnek alınarak düzenlemeler yapılmıştı. Şehzadeler ülkenin çeşidi eyaletlerinde atabeylerin nezaretinde hüküm sürerlerdi. İdari teşkilâtın merkezini “Büyük Divan” oluştururdu. Osmanlıların ordusu örnek alınarak “Hassa Nökerleri” denilen 30 000 kişilik (kısmî piyade) hassa ordusu meydana getirilmişti.
İlim, din, hukuk ve hayır işlerine de önem veren Uzun Hasan, kendi adı ile anılan kanunnamesi ile meşhurdur.
b) KARAKOYUNLULAR
Kuruluş Yeri ve Tarihi
XIII. yüzyılın sonlarında İlhanlı Devleti zayıflayınca, doğudan gelerek Erbil ve Nahcıvan arasında yurt tutan Karakoyunlular (Yıva, Yazır, Döger, Avşar gibi) Türkmen boylarından oluşuyordu. İlhanlı Devletinin dağıldığı XIV. yüzyılın ortalarında Bayram Hoca, Erzurum-Erciş-Musul civarında Karakoyunlu Devletini kurdu. ölümünden sonra başa geçen oğlu Kara Mehmet, Anadolu’yu istilâ eden Timur’a karşı koydu ve tutunamayınca da Yıldırım Beyazıt’a sığındı, ölümünden sonra oğullan arasındaki taht çekişmeleri ve ayrılıklar ile Şahruh’un Batı Seferi, Karakoyunlu Devletinin sarsılmasına sebep oldu.
1421-1436 yılları arasında ülkeye hâkim olan İskender’in zamanı, iç ve dış mücadelelerle geçti. Daha sonra başa geçen Cihan Şah (1436-1467), diğer bir Türkmen devleti olan Akkoyunlulara yenildi (1457). 1467′de Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasana ikinci defa yenilen Cihan Şah’ın hükümdarlıktan uzaklaştırılmasından sonra, iç çekişmelerle zayıflayan Karakoyunlu Devleti’ne Uzun Hasan son verdi (1469).
Kültür ve Medeniyet
Türkmen boyu ve topluluklarından meydana gelen Karakoyunluların adını koyun sürülerinin renginden aldığı kabul edilir. Karakoyunlularda devlet teşkilatı Orta Asya Türk devletleri ile İlhanlılar örnek alınarak düzenlenmişti. Hanedan mensupları Han ve Bahadır sanını kullanmışlardır. Bugün Ahlat, Adilcevaz ve Erciş’te bulunan koyun heykelleri ve mezar taşlan Karakoyunluların eseridir.
