El~PisToLeRo
Üye
PC'niz sıcaklara yenilmesin!
Sıcaklardan bunalan bilgisayarınızı serin tutmanın temellerini açıklıyoruz...
İster masaüstü PC, ister laptop olsun, sıcaklık her iki sistemin de baş düşmanıdır. Aşırı sıcakların bilgisayarların içerisinde bulunan pek çok donanıma ciddi hasarlar verebildiği bir gerçek. Donanımların sıcaklardan etkilenmesiyle kullanıcılar, önce sistemlerini daha düşük performansta kullanmaya başlarlar. Ancak durumun vahimleşmesi, bilgisayarların içerisinde bulunan herhangi bir donanım bileşeninin aşırı sıcaklardan fazlasıyla etkilenerek servis dışı kalması, yani tamamen bozulmasıdır.
Bilgisayarınızı kısa süreli kullanıyorsanız, aşırı sıcakların bilgisayarınız için ciddi bir tehdit unsuru olmayacağını şimdiden belirtelim. Bu nedenle aşırı sıcaklara, daha çok bilgisayarların başında uzun zaman geçiren kullanıcıların dikkate alması gerekiyor.
Bilgisayarınızın içerisinde bulunan donanım bileşenlerinin üreticileri, kendi ürettikleri donanımları pek çok test aşamasından geçirdiğinden dolayı, aşırı sıcakların hangi aşamada söz konusu donanımlara zarar verebileceğini de el kitapçıklarında ayrıca belirtirler. Bu nedenle sahip olduğunuz donanımların, varsa el kitapçığını mutlak suretle okumanızı öneriyoruz.
Donanımlar nasıl ısınır?
Donanımların nasıl ısındığını basit bir cümleyle izah edelim: Enerji tüketen hemen her şey, tüketimiyle beraber ısınmayı da beraberinde getirir. Bu güç kaynağı, işlemci ve ekran kartı olabileceği gibi, sabit disk veya bilgisayarların içerisinde bulunan diğer donanım bileşenleri de olabilir.
Donanımların sıcaklığı ise donanımların kendisine bağlıdır ve çeşitlilik gösterir. Örneğin işlemci ve ekran kartlarının sıcaklığı, diğer donanım bileşenlerine göre bir hayli yüksektir.
Donanımların aşırı ısınması, bir bakıma ömürlerinin de aynı paralelde azalması anlamına gelmektedir. Donanım bileşenleri enerji harcamasından ötürü ısı yaymak durumundadır. Ancak alınacak bazı tedbirlerle donanımların aşırı ısınmasının önüne geçilebilir.
Kasaiçi hava dolaşımı nasıl sağlanır
Bilgisayarınızla beraber gelen soğutma sistemleri, tek başlarına yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle halihazırda bulunan soğutma sisteminize pek güvenmemenizi öneriyoruz.
Bilgisayarlar genel olarak hava soğutmalıdır. Bu tür soğutma sistemleri, havayı kullanarak kasa içerisindeki donanımların sıcaklıklarını dışarı atarlar. Bu da hava dolaşımının etkin bir şekilde sağlanabilmesini beraberinde getirir.
Kasa içerisindeki hava dolaşımının etkin bir şekilde sağlanabilmesi için;
* Bilgisayarınızın içerisinde bulunan kabloların hava dolaşımına engel olmadığına emin olmalısınız. Çünkü kabloların yanlış dizilmesi, kasa içerisindeki hava dolaşımını engelleyebileceğinden, kasaiçi sıcaklığın beklenmedik bir şekilde artması mümkün olabiliyor.
* Bilgisayarların en büyük düşmanlarından biri de tozdur. Fanların üzerine yapışan tozlar, zaman içerisinde fanların hızını düşürerek korumakta oldukları donanım bileşenlerini etkin bir şekilde soğutamamaya başlarlar. Bu da bu donanımların aşırı ısınması ve performansın düşmesine neden olur.
* Bilgisayarlarda bulunan fanların etkin bir şekilde çalışıp çalışmadığının anlaşılması için belirli aralıkla kontrol edilmesi gerekir. Çalışmayan bir fan, serin tutmaya çalıştığı söz konusu donanımın aşırı ısınmasına neden olacağından, sistem çökmeleri meydana gelebilmektedir.
* Kasanızın kapağı her zaman için kapalı konumda olmalıdır. Kasanızın herhangi bir yerinin açık olması, hava dolaşımını ciddi oranda sekteye uğratacağından, soğutmada istenen şekilde sağlanamayacaktır. Bunun dışında kasanın kapağının açık olması, tozlanmanın da daha yoğun bir şekilde görülmesine neden olmaktadır.
Upgrade ile soğutma ihtiyacı artar mı
Örneğin bilgisayarınıza yeni bir donanım aldınız. Bu bir ekran kartı, sabit disk ya da anakart olabilir. Bu adımdan sonra soğutma sisteminizi hiç gözden geçirdiniz mi? Büyük olasılıkla bu soruya olumsuz yanıt vereceğinize eminiz.
Ancak bilgisayarlara yeni bir donanım bileşenin alınmasıyla birlikte aslında soğutma sisteminin de yeniden gözden geçirilmesi gerekir. Standart olarak bilgisayarlarda soğutma işlevini kasalarda bulunan güç kaynakları sağlar.
Ancak bilgisayarlara alınan yeni donanım bileşenleriyle birlikte, güç kaynakları da artık soğutma konusunda yetersiz kalmaya başlar. Bu nedenle kasanıza bir donanım bileşeni eklemenizle birlikte, ihtiyaçlarınızı karşılayacak yeni bir güç kaynağı edinmenizde sonsuz fayda vardır.
Unutulmamalı ki, eski güç kaynakları bilgisayarların ömrünü ciddi oranda azaltır ve bu nedenle ihtiyaçlarınızı tam olarak karşılayan bir güç kaynağı, bilgisayarınızı daha uzun yıllar kullanabilmenize ön ayak olur.
Bilgisayarınızı aşırı sıcaklardan nasıl korursunuz
Etkin bir soğutmanın sağlanabilmesi için sadece kasa içerisindeki hava dolaşımının sağlanması yeterli değildir. Bunun yanı sıra bilgisayarınızı aşırı sıcaklardan korumak için dışarıdan da bazı tedbirler almanız gerekir.
Bunun için monitör ve kasanızı duvar ya da benzeri objelerden olabildiğince uzak tutmalısınız; zira dışarı atılan havanın doğrudan duvar ya da benzeri bir objeyle temasının önüne geçilmeli.
Bunun dışında bilgisayarınızı doğrudan güneş ışığına maruz bırakmamanız ve hatta mümkünse kasanızı biraz daha zeminden yüksek bir yerde bulundurmanız da alınacak tedbirlerden sadece birkaçıdır. Kasaların doğrudan zeminin üzerinde yer alması, kasanızın tozla daha fazla haşı neşir olacağı anlamına gelir; ancak kasanızı biraz daha yüksek seviyelerde bulundurmanız, tozu tamamen ortadan kaldırmasa da, kısmen önüne geçebilecektir.
Gelelim dizüstü bilgisayarlara... Elbette aşırı sıcaklardan etkilenen bilgisayarlar sadece masaüstü PC'ler değildir. Laptoplar da aşırı sıcaklardan fazlasıyla etkilenmektedir.
Bu nedenle laptoplarınızı yumuşak bir zemin üzerinde kullanmamanız (yastık veya benzeri yumuşak zeminler) yerinde olacaktır; zira laptopların hava dolaşımı, bu tür zeminlerde ciddi oranda sekteye uğrayacaktır. Bu nedele laptopları sert zeminlerde kullanmak, laptopların sıcaklık seviyesinin ortalama değerlerde kalması açısından her zaman için en iyi yöntemdir.
Bilgisayarınızı her zaman temiz tutun
Bilgisayarları temiz tutarak, aşırı sıcakların önüne geçilebilir. Diğer bir deyişle, kasa içerisinde bulunan donanımlarınızı, gerekli malzemelerle temizlemek suretiyle tozlanmanın önüne geçilebileceği gibi, fanların temizlenmesiyle de kasaiçindeki hava dolaşımı daha etkin bir şekilde sağlanabilecektir.
Bu nedenle masaüstü bilgisayarınızı en azından yılda iki kez temizlemenizde fayda vardır. Bu sayede yılların geçmesiyle biriken tozların da önüne geçilebilir.
Eğer bir laptopunuz varsa, bu laptopu kendiniz temizlemek yerine bir teknisyenin yardımını almanız daha makuldür. Böylelikle teknisyen, laptopunuzun içerisindeki hava dolaşımının gerektiği gibi sağlanıp sağlanamadığını kısa sürede anlayabilir.
Laptop kullanıcılarının alabileceği bir diğer önlem ise soğutma pad'leridir. Laptopların altına konan ve laptopları tabandan soğutmaya çalışan bu pad'ler sayesinde laptoplardaki aşırı ısınma, sorun olmaktan çıkabilir.
Soğutucular
CPU soğutucuları: Soğutma olmaksızın bir işlemcinin hayatta kalabilmesi, uzun vadede mümkün değildir. Bu nedenle işlemcilerin etkin bir şekilde soğutulabilmesi, sisteminizin ömrünü de belirleyen en önemli göstergelerden biridir.
Bellek soğutucu: Pek dikkat edilmese de, her bilgisayarın vazgeçilmez donanım bileşenlerinden biri olan hafızalar da aşırı ısınmadan muzdariptir. Bu nedenle bellek soğutucuların kullanılması suretiyle belleklerin aşırı ısınmasını sona erdirebilirsiniz. Çok az sistem, bellek soğutucusuyla birlikte kullanıcılara sunulmaktadır; bu needenle fiyatları makul olan bellek soğutucularından edinmenizde fayda vardır; böylece sistem performansınızın, özellikle yaz aylarında ciddi oranda arttığına şahit olacaksınız.
Bunun dışında kartlara entegre edilen soğutma sistemleri de mevcuttur. Bunlar, örneğin ekran kartına entegre edilerek, etkin bir soğutmayı sağlayabilmektedir.
Masaüstü PC için etkin soğutma
Sonuç itibariyle aşırı sıcaklar her ne kadar bilgisayarlar için ciddi bir problem olsa da, önüne geçilmesi imkansız bir problem değildir. Alınacak gerekli önlemlerle, bilgisayarların soğutulması kolayca sağlanabilir.
Mesela, kasanızda bulunan birden fazla sabit diski aralıksız olarak alt alta koymanız, son derece yanlış bir eylemdir; zira alt alta aralık şekilde dizilen sabit disklerin her biri, olağan bir şekilde sıcaklık yaydığından, birbirlerinin sıcaklığını kat ve kat arttıracaktır.
Kasa seçimi de son derece önemlidir. İçerisi olabildiğince geniş olan kasaların içerisindeki hava dolaşımı da kablo engeline fazla takılmayacak demektir. Bunun dışında gerektiğinde, bu tür kasalara fazladan fan ekleyebilmek de mümkün olabilmektedir.
İşlemci ve ekran kartı gibi fazlasıyla ısınan donanım bileşenleri de serin tutmak, sistem performansını yüksek tutmak açısından daha önce saydığımız yöntemlerden daha az önemli değildir.
İster masaüstü PC, ister laptop olsun, sıcaklık her iki sistemin de baş düşmanıdır. Aşırı sıcakların bilgisayarların içerisinde bulunan pek çok donanıma ciddi hasarlar verebildiği bir gerçek. Donanımların sıcaklardan etkilenmesiyle kullanıcılar, önce sistemlerini daha düşük performansta kullanmaya başlarlar. Ancak durumun vahimleşmesi, bilgisayarların içerisinde bulunan herhangi bir donanım bileşeninin aşırı sıcaklardan fazlasıyla etkilenerek servis dışı kalması, yani tamamen bozulmasıdır.
Bilgisayarınızı kısa süreli kullanıyorsanız, aşırı sıcakların bilgisayarınız için ciddi bir tehdit unsuru olmayacağını şimdiden belirtelim. Bu nedenle aşırı sıcaklara, daha çok bilgisayarların başında uzun zaman geçiren kullanıcıların dikkate alması gerekiyor.
Bilgisayarınızın içerisinde bulunan donanım bileşenlerinin üreticileri, kendi ürettikleri donanımları pek çok test aşamasından geçirdiğinden dolayı, aşırı sıcakların hangi aşamada söz konusu donanımlara zarar verebileceğini de el kitapçıklarında ayrıca belirtirler. Bu nedenle sahip olduğunuz donanımların, varsa el kitapçığını mutlak suretle okumanızı öneriyoruz.
Donanımlar nasıl ısınır?
Donanımların nasıl ısındığını basit bir cümleyle izah edelim: Enerji tüketen hemen her şey, tüketimiyle beraber ısınmayı da beraberinde getirir. Bu güç kaynağı, işlemci ve ekran kartı olabileceği gibi, sabit disk veya bilgisayarların içerisinde bulunan diğer donanım bileşenleri de olabilir.
Donanımların sıcaklığı ise donanımların kendisine bağlıdır ve çeşitlilik gösterir. Örneğin işlemci ve ekran kartlarının sıcaklığı, diğer donanım bileşenlerine göre bir hayli yüksektir.
Donanımların aşırı ısınması, bir bakıma ömürlerinin de aynı paralelde azalması anlamına gelmektedir. Donanım bileşenleri enerji harcamasından ötürü ısı yaymak durumundadır. Ancak alınacak bazı tedbirlerle donanımların aşırı ısınmasının önüne geçilebilir.
Kasaiçi hava dolaşımı nasıl sağlanır
Bilgisayarınızla beraber gelen soğutma sistemleri, tek başlarına yeterli gelmeyebilir. Bu nedenle halihazırda bulunan soğutma sisteminize pek güvenmemenizi öneriyoruz.
Bilgisayarlar genel olarak hava soğutmalıdır. Bu tür soğutma sistemleri, havayı kullanarak kasa içerisindeki donanımların sıcaklıklarını dışarı atarlar. Bu da hava dolaşımının etkin bir şekilde sağlanabilmesini beraberinde getirir.
Kasa içerisindeki hava dolaşımının etkin bir şekilde sağlanabilmesi için;
* Bilgisayarınızın içerisinde bulunan kabloların hava dolaşımına engel olmadığına emin olmalısınız. Çünkü kabloların yanlış dizilmesi, kasa içerisindeki hava dolaşımını engelleyebileceğinden, kasaiçi sıcaklığın beklenmedik bir şekilde artması mümkün olabiliyor.
* Bilgisayarların en büyük düşmanlarından biri de tozdur. Fanların üzerine yapışan tozlar, zaman içerisinde fanların hızını düşürerek korumakta oldukları donanım bileşenlerini etkin bir şekilde soğutamamaya başlarlar. Bu da bu donanımların aşırı ısınması ve performansın düşmesine neden olur.
* Bilgisayarlarda bulunan fanların etkin bir şekilde çalışıp çalışmadığının anlaşılması için belirli aralıkla kontrol edilmesi gerekir. Çalışmayan bir fan, serin tutmaya çalıştığı söz konusu donanımın aşırı ısınmasına neden olacağından, sistem çökmeleri meydana gelebilmektedir.
* Kasanızın kapağı her zaman için kapalı konumda olmalıdır. Kasanızın herhangi bir yerinin açık olması, hava dolaşımını ciddi oranda sekteye uğratacağından, soğutmada istenen şekilde sağlanamayacaktır. Bunun dışında kasanın kapağının açık olması, tozlanmanın da daha yoğun bir şekilde görülmesine neden olmaktadır.
Upgrade ile soğutma ihtiyacı artar mı
Örneğin bilgisayarınıza yeni bir donanım aldınız. Bu bir ekran kartı, sabit disk ya da anakart olabilir. Bu adımdan sonra soğutma sisteminizi hiç gözden geçirdiniz mi? Büyük olasılıkla bu soruya olumsuz yanıt vereceğinize eminiz.
Ancak bilgisayarlara yeni bir donanım bileşenin alınmasıyla birlikte aslında soğutma sisteminin de yeniden gözden geçirilmesi gerekir. Standart olarak bilgisayarlarda soğutma işlevini kasalarda bulunan güç kaynakları sağlar.
Ancak bilgisayarlara alınan yeni donanım bileşenleriyle birlikte, güç kaynakları da artık soğutma konusunda yetersiz kalmaya başlar. Bu nedenle kasanıza bir donanım bileşeni eklemenizle birlikte, ihtiyaçlarınızı karşılayacak yeni bir güç kaynağı edinmenizde sonsuz fayda vardır.
Unutulmamalı ki, eski güç kaynakları bilgisayarların ömrünü ciddi oranda azaltır ve bu nedenle ihtiyaçlarınızı tam olarak karşılayan bir güç kaynağı, bilgisayarınızı daha uzun yıllar kullanabilmenize ön ayak olur.
Bilgisayarınızı aşırı sıcaklardan nasıl korursunuz
Etkin bir soğutmanın sağlanabilmesi için sadece kasa içerisindeki hava dolaşımının sağlanması yeterli değildir. Bunun yanı sıra bilgisayarınızı aşırı sıcaklardan korumak için dışarıdan da bazı tedbirler almanız gerekir.
Bunun için monitör ve kasanızı duvar ya da benzeri objelerden olabildiğince uzak tutmalısınız; zira dışarı atılan havanın doğrudan duvar ya da benzeri bir objeyle temasının önüne geçilmeli.
Bunun dışında bilgisayarınızı doğrudan güneş ışığına maruz bırakmamanız ve hatta mümkünse kasanızı biraz daha zeminden yüksek bir yerde bulundurmanız da alınacak tedbirlerden sadece birkaçıdır. Kasaların doğrudan zeminin üzerinde yer alması, kasanızın tozla daha fazla haşı neşir olacağı anlamına gelir; ancak kasanızı biraz daha yüksek seviyelerde bulundurmanız, tozu tamamen ortadan kaldırmasa da, kısmen önüne geçebilecektir.
Gelelim dizüstü bilgisayarlara... Elbette aşırı sıcaklardan etkilenen bilgisayarlar sadece masaüstü PC'ler değildir. Laptoplar da aşırı sıcaklardan fazlasıyla etkilenmektedir.
Bu nedenle laptoplarınızı yumuşak bir zemin üzerinde kullanmamanız (yastık veya benzeri yumuşak zeminler) yerinde olacaktır; zira laptopların hava dolaşımı, bu tür zeminlerde ciddi oranda sekteye uğrayacaktır. Bu nedele laptopları sert zeminlerde kullanmak, laptopların sıcaklık seviyesinin ortalama değerlerde kalması açısından her zaman için en iyi yöntemdir.
Bilgisayarınızı her zaman temiz tutun
Bilgisayarları temiz tutarak, aşırı sıcakların önüne geçilebilir. Diğer bir deyişle, kasa içerisinde bulunan donanımlarınızı, gerekli malzemelerle temizlemek suretiyle tozlanmanın önüne geçilebileceği gibi, fanların temizlenmesiyle de kasaiçindeki hava dolaşımı daha etkin bir şekilde sağlanabilecektir.
Bu nedenle masaüstü bilgisayarınızı en azından yılda iki kez temizlemenizde fayda vardır. Bu sayede yılların geçmesiyle biriken tozların da önüne geçilebilir.
Eğer bir laptopunuz varsa, bu laptopu kendiniz temizlemek yerine bir teknisyenin yardımını almanız daha makuldür. Böylelikle teknisyen, laptopunuzun içerisindeki hava dolaşımının gerektiği gibi sağlanıp sağlanamadığını kısa sürede anlayabilir.
Laptop kullanıcılarının alabileceği bir diğer önlem ise soğutma pad'leridir. Laptopların altına konan ve laptopları tabandan soğutmaya çalışan bu pad'ler sayesinde laptoplardaki aşırı ısınma, sorun olmaktan çıkabilir.
Soğutucular
CPU soğutucuları: Soğutma olmaksızın bir işlemcinin hayatta kalabilmesi, uzun vadede mümkün değildir. Bu nedenle işlemcilerin etkin bir şekilde soğutulabilmesi, sisteminizin ömrünü de belirleyen en önemli göstergelerden biridir.
Bellek soğutucu: Pek dikkat edilmese de, her bilgisayarın vazgeçilmez donanım bileşenlerinden biri olan hafızalar da aşırı ısınmadan muzdariptir. Bu nedenle bellek soğutucuların kullanılması suretiyle belleklerin aşırı ısınmasını sona erdirebilirsiniz. Çok az sistem, bellek soğutucusuyla birlikte kullanıcılara sunulmaktadır; bu needenle fiyatları makul olan bellek soğutucularından edinmenizde fayda vardır; böylece sistem performansınızın, özellikle yaz aylarında ciddi oranda arttığına şahit olacaksınız.
Bunun dışında kartlara entegre edilen soğutma sistemleri de mevcuttur. Bunlar, örneğin ekran kartına entegre edilerek, etkin bir soğutmayı sağlayabilmektedir.
Masaüstü PC için etkin soğutma
Sonuç itibariyle aşırı sıcaklar her ne kadar bilgisayarlar için ciddi bir problem olsa da, önüne geçilmesi imkansız bir problem değildir. Alınacak gerekli önlemlerle, bilgisayarların soğutulması kolayca sağlanabilir.
Mesela, kasanızda bulunan birden fazla sabit diski aralıksız olarak alt alta koymanız, son derece yanlış bir eylemdir; zira alt alta aralık şekilde dizilen sabit disklerin her biri, olağan bir şekilde sıcaklık yaydığından, birbirlerinin sıcaklığını kat ve kat arttıracaktır.
Kasa seçimi de son derece önemlidir. İçerisi olabildiğince geniş olan kasaların içerisindeki hava dolaşımı da kablo engeline fazla takılmayacak demektir. Bunun dışında gerektiğinde, bu tür kasalara fazladan fan ekleyebilmek de mümkün olabilmektedir.
İşlemci ve ekran kartı gibi fazlasıyla ısınan donanım bileşenleri de serin tutmak, sistem performansını yüksek tutmak açısından daha önce saydığımız yöntemlerden daha az önemli değildir.
