Haydar
Emekli Yönetici
boşanma sürecinde çocuk
Ne yazık ki güzel dilek ve umutlarla başlayan evlilik hayatı bir süre sonra eşler arasındaki anlaşmazlığın ve mutsuzluluğun evliliği sürdüremeyecek duruma gelmesiyle “boşanma” ile noktalanabiliyor. Boşanma yani evlilik akdinin sona ermesi, ailenin dağılarak tüm bireylerini olumsuz etkilemesine, yaşam süreci içinde aşılması zor engelleri kişinin önüne koymasına sebep olan karmaşık ve yıpratıcı bir süreçtir. Boşanmanın kaçınılmaz olduğu durumlarda bile eşlerin tekrar mutluluğu yakalayabilmesi, yeni yaşam düzeni kurabilmesi zaman alır.
Boşanma öncesinde, boşanma sırasında ve de sonrasında en büyük sorunu çocuklar yaşar. Kendi aralarındaki anlaşmazlığın içinde kaybolan eşler, boşanma öncesinde çocuklarını ihmal etmeye yatkındırlar. Sonrasında ise çocuğu çekişmelerin ortasına atarak taraf olmaya, ya da arabuluculuk yapmaya zorlayarak yıpratabilirler. Çocukların bu süreci mümkün olduğu kadar az hasarla atlatabilmeleri için anne babanın boşanmaları kesinleştikten sonra çocuklarını karşılarına alıp “ Artık geçinemiyoruz ve bir arada mutlu olamıyoruz. Bundan sonra ayrı yaşamaya karar verdik. Bunun sizi mutsuz edeceğini, bizi anlamakta güçlük çekeceğinizi biliyoruz. Ne yazık ki başka çare yok. Anne-baba olarak size olan sevgimiz ve ilgimiz ve tutumumuz değişmeyecek.”gibi bir açıklamadan sonra, o andan itibaren yaşanacak süreci açıklamaları ve çocukların bu yönde soru sormalarını, duygusal tepkilerini ortaya koymalarını desteklemeleri önemlidir.
Çiftlerin aralarındaki anlaşmazlığı düşmanlık, inatlaşma boyutuna getirmeden, öncelikle birer ebeveyn olduklarını hatırlayarak hareket etmesi çocukların ruh sağlığı için, gelecekleri için önemlidir. Sadece birbirlerinden boşandıklarını, hayatları boyunca çocuklarının annesi babası olarak kalacaklarını, bu konudaki sorumluluklarını yerine getirmek zorunda olduklarını unutmamalıdırlar. Boşanmış anne-babanın çocukları hakkında konuşabilecek kadar iletişimlerini devam ettirebilmeleri gerekir. Alınacak kararlarda özellikle çocuğun faydası gözetilerek ortam tutum içinde bulunmaları gerekir.
Çiftler ayrıldıktan sonra, çocuğun boşanma öncesindeki düzeninin mümkün olduğu kadar devam etmesini sağlamak önemlidir. Çocuğun hem ebeveynlerinden birinden ayrı yaşamaya, hem yeni evine, yeni okuluna yeni arkadaşlara alışmaya çalışması oldukça zordur. Bir anda ortaya çıkan bu değişiklikler çocuğu yıpratabilir ve anne-babasını suçlamasına sebep olabilir. Bu durum çocuğun boşanmayı kabullenmesini, yeni yaşam düzenine adapte olmasını zorlaştıracaktır. Küçük yaşlardaki çocuklar boşanma olayını tam olarak anlayamadıkları için bir gün anne babasının barışacaklarını hayal ederler. İçlerinde bu umudu taşırlar. Barışmanın gerçekleşmediği gördüğü her an hayal kırıklığını tekrar tekrar yaşarlar. Bu durumdan ya annesini ya babasını sorumlu tutar ya da “ beni sevselerdi barışırlardı” diye düşünerek kendini suçlar. Ebeveynlerin çocuğu üzüntüden korumak amacıyla boşanma olayını saklamaları ve ya “ilerde belki barışırız” demeleri daha büyük sorunlara neden olur.
Çocuğa sürekli acıyarak bakıp aşırı hassas ve koruyucu davranmak, suçluluk duygusuyla hareket edip her istediğini yapmaya çalışmak da sıkça yapılan hatalardandır. Bu tutum çocuğun kişilik gelişimini olumsuz etkiler. Sorumluluk gelişimini geciktirir. Büyüdükçe, özelikle ergenlik döneminde bu durumu kendi çıkarı için kullanmasına sebep olur. Her anne babanın çocuk eğitiminde geçerli olan doğruları bilmeye uygulamaya ihtiyacı vardır. Ancak boşanmış anne babaların doğru davranış modellerini bilmesi ve uygulaması kritik önem taşır.
Gülten İKİZOĞLU
Boşanma öncesinde, boşanma sırasında ve de sonrasında en büyük sorunu çocuklar yaşar. Kendi aralarındaki anlaşmazlığın içinde kaybolan eşler, boşanma öncesinde çocuklarını ihmal etmeye yatkındırlar. Sonrasında ise çocuğu çekişmelerin ortasına atarak taraf olmaya, ya da arabuluculuk yapmaya zorlayarak yıpratabilirler. Çocukların bu süreci mümkün olduğu kadar az hasarla atlatabilmeleri için anne babanın boşanmaları kesinleştikten sonra çocuklarını karşılarına alıp “ Artık geçinemiyoruz ve bir arada mutlu olamıyoruz. Bundan sonra ayrı yaşamaya karar verdik. Bunun sizi mutsuz edeceğini, bizi anlamakta güçlük çekeceğinizi biliyoruz. Ne yazık ki başka çare yok. Anne-baba olarak size olan sevgimiz ve ilgimiz ve tutumumuz değişmeyecek.”gibi bir açıklamadan sonra, o andan itibaren yaşanacak süreci açıklamaları ve çocukların bu yönde soru sormalarını, duygusal tepkilerini ortaya koymalarını desteklemeleri önemlidir.
Çiftlerin aralarındaki anlaşmazlığı düşmanlık, inatlaşma boyutuna getirmeden, öncelikle birer ebeveyn olduklarını hatırlayarak hareket etmesi çocukların ruh sağlığı için, gelecekleri için önemlidir. Sadece birbirlerinden boşandıklarını, hayatları boyunca çocuklarının annesi babası olarak kalacaklarını, bu konudaki sorumluluklarını yerine getirmek zorunda olduklarını unutmamalıdırlar. Boşanmış anne-babanın çocukları hakkında konuşabilecek kadar iletişimlerini devam ettirebilmeleri gerekir. Alınacak kararlarda özellikle çocuğun faydası gözetilerek ortam tutum içinde bulunmaları gerekir.
Çiftler ayrıldıktan sonra, çocuğun boşanma öncesindeki düzeninin mümkün olduğu kadar devam etmesini sağlamak önemlidir. Çocuğun hem ebeveynlerinden birinden ayrı yaşamaya, hem yeni evine, yeni okuluna yeni arkadaşlara alışmaya çalışması oldukça zordur. Bir anda ortaya çıkan bu değişiklikler çocuğu yıpratabilir ve anne-babasını suçlamasına sebep olabilir. Bu durum çocuğun boşanmayı kabullenmesini, yeni yaşam düzenine adapte olmasını zorlaştıracaktır. Küçük yaşlardaki çocuklar boşanma olayını tam olarak anlayamadıkları için bir gün anne babasının barışacaklarını hayal ederler. İçlerinde bu umudu taşırlar. Barışmanın gerçekleşmediği gördüğü her an hayal kırıklığını tekrar tekrar yaşarlar. Bu durumdan ya annesini ya babasını sorumlu tutar ya da “ beni sevselerdi barışırlardı” diye düşünerek kendini suçlar. Ebeveynlerin çocuğu üzüntüden korumak amacıyla boşanma olayını saklamaları ve ya “ilerde belki barışırız” demeleri daha büyük sorunlara neden olur.
Çocuğa sürekli acıyarak bakıp aşırı hassas ve koruyucu davranmak, suçluluk duygusuyla hareket edip her istediğini yapmaya çalışmak da sıkça yapılan hatalardandır. Bu tutum çocuğun kişilik gelişimini olumsuz etkiler. Sorumluluk gelişimini geciktirir. Büyüdükçe, özelikle ergenlik döneminde bu durumu kendi çıkarı için kullanmasına sebep olur. Her anne babanın çocuk eğitiminde geçerli olan doğruları bilmeye uygulamaya ihtiyacı vardır. Ancak boşanmış anne babaların doğru davranış modellerini bilmesi ve uygulaması kritik önem taşır.
Gülten İKİZOĞLU
