Doğuş Pertez
Admin
Bır oymağın tarihi: Ceritler
BIR OYMAĞIN TARİHİ: CERİTLER
Orta Asya'dan gelip Anadolu'yu yurt tutan 230 oymak, 1500'u aşiret ve 5800'ü de cemaat olmak üzere 7230 dolayında Türkmen oymak, aşiret ve cemaat bulunmaktadır. Kırşehir ve yöresini yurt tutmuş irili ufaklı 450 Türkmen aşiretinden biride Oğuzların bo*zok koluna mensup Beydili boyudur. Dulkadirli Beyliğini teşkil eden cema*atlerin çoğunluğu Bayat, Avşar ve Bey*dili boylarında idi. 1520 - 1570 tarihle*rinde Beydili, aralarında Ceridlerin de olduğu bir çok obayı barındırmaktadır.
Anadolu'ya geldikten sonra şimdiki Şanlıurfa’nın Karacadağ yöresinde ilk önce Akkoyunlu devletine, daha sonra da Dulkadir beyliğine bağlı olan Bey*dilli, Bozulus'un 1613'de dağılması üzerine, bir kolu Gaziantep, Maraş, Kayseri üzerinden, diğer bir kolu da To*roslardan Adana, Karaman, Aksaray’ı takip ederek Kırşehir merkez olmak üzere tekrar Orta Anadolu'ya ulaşmışlardır.
Yerleşik düzene geçmiş hâlkın şikâyetleri üzerine 1690-1691 yılında Bey*dili boyu, bütün obaları ile birlikte şimdiki Suriye bölgesine sürülmüşlerdir. Rakka bölgesindeki köyleri harap eden yağmacı Tay ve Urban Araplarına karşı Anadolu'daki Beydili obalarını Belih ırmağının Harran altındaki Akça-Ka*le'den Rakka'ya kadar uzanan bölgeye yerleştiren Osmanlı, Beydili ile diğer bir çok oymakları da Urfa'nın doğusundaki Colab ırmağı kıyıları ile Boz-âbad ve Urfa'nın diğer bölgelerine yerleştirdi. Böylece kendisine boyun eğmeyen bu Türkmenlerden kurtulmuş oldu.
Musacalu, Cerid, Avşar, Köşekli, Boynuinceli ve Karacayurt Türkmen oymakları da bunlar arasındaydı. Dev*let sert ve ciddi tedbirler almasına rağmen, bütün bu oymaklar aynı yıl içeri*sinde Anadolu'ya geri kaçtılar. Çünkü bu bölgeler, Türk oymaklarının yerleşe*bileceği Anadolu'daki serin yaylaların coğrafi yapısında bir yer değildi. Toprağı verimsiz kuru ve susuz olduğu gibi, kavurucu çöl sıcaklarının hüküm sür*düğü bir yerdi. Rakka bölgesi Arap ka*bileleriyle Türkmenler arasında geçen savaş türküleriyle dolu olduğu gibi, Türkmen oymaklarının adeta bir sürgün yeri idi.
Bu sürgünde en büyük ıztırabı Bey*dili ve ona bağlı oymaklar çekmiştir. Yi*ne bu olaya dair acı hatıralar, Kırşehir başta olmak üzere Keskin yöresinde hâla yaşatılmaktadır. Aşağıdaki türkü bunun acı bir kanıtıdır.
Toplandık aşiret geldik Colab'a
Başmızda esen boran değil mi?
Şahin Bey, Karaca konduk yanyana
Hacı Ali'nin yurdu Seylan değil mi?
Urumdan öteye yığnak düzüldü
Aşiretler isim isim yazıldı
Koca Berk Ağa'nın bendi bozuldu
Cerit onu tozlu duman değil mi?
Kurt Karaca Ulaşlı'nın beyine
O da kondu Şahin Bey'in sağına
Firkat girdi Ağca-Kale dağına
Yusuf Paşa cana kıyan değil mi?
Misis'ten göçünce Irakka yolu
Anavarza üstü Bayındır eli
Perişan düştü de koca Badili
İstanbul belimiz kıran değil mi?
Süleyman’ım haymalarım kurulsun
Çekilsin sancaklar aşret derilsin
Gündeşlioğlu destan olsun çığrılsın
Firuz Bey'in yurdu Ören değil mi?
1696'da ikinci kez Rakka'ya sürgün edilen Türkmenler, şimdiki Suriye çöl*lerinin sıcağına dayanamayıp tekrar Anadolu`ya geri kaçtılar. Rakka beyler*beyi Ahmed Paşa Türkmenlerle baş edemeyince görevinden alındı ve Bo*zok-Çorum sancak beyliğine atandı. Rakka valiliğine "Başkomutan" payesi verilen Anadolu müfettişi Yusuf Paşa ta*yin edildi.
Yusuf Paşa, büyük bir askeri birlikle yerlerini terk eden Türkmenleri Rak*ka'ya geri göndermek için harekete geçti. Yusuf Paşa, Kadıoğlu namıyla bi*linen Kürtlerden Bektaş Bey'in oğlunu Türkmenlere gönderip "Rakka'- ya is*kan giderlerse ne ala, gitmezlerse padişahtan gelen ferman gereği hepsinin kılıçtan geçirileceğini" bildirdi.
Rakka'ya iskan edilmeyi reddeden Beydililer düzenli Osmanlı ordusunun üzerlerine geldiğini görünce direnmek için isyan ettiler. Yusuf Paşa'nın kuvvet*leriyle savaştılar. Beydiliye destek ve*ren Mamali aşiret reisi Deveci Ali ile Paylı namıyla bilinen Rişvanli Halil Bey'in arasına nifak sokan Yusuf Paşa, Payli Halil Bey'e Mamali aşiret reisi Deveci Ali'yi tuzağa düşürtüp öldürttü. İç çekişmelerden zayıf düşen Beydili aşireti Yusuf Paşa'ya yenildi. XVII yy. Türkmen aşiretleri arasında yaşayan Ozan Budala bu olayı şöyle dile getirmiştir.
:-):-):-):-)en bin haneyle isyan edince
Anadolu benim dedi Beğdili
Kadoğluyla Yusuf Paşa gelince
Paylı Mamalı'yı vurdu Beğdili.
Kara bayrak kanlı salaca
Aşiretin ucu vardı Maraş'a
Yetişti imdada beğ Kurd Karaca
Zor ile yollara durdu Beğdili.
Davullar döğündü çekildi sancak
Koç yiğit atına bağlandı ponçak
Deveci Ali öldü kırıldı kolcak
Eylenip Colap'ta kaldı Beğdili.
Ali Beyim on batman gürz atardı
Kurd Karaca bir orduya yeterdi
Cerid Bekir al kanlara katardı
Nice alayları yardı Beğdili.
Suluca Karahöyük belli yurtlan
Aldı beni Beğdili'nin dertleri
Çöle düştü Beğdili'nin kurtları
Rakka çölünün kurdu Beğdili.
Taylı uğrun uğrun çaldı kalemi
Urbanoglu Yusuf Paşa gulamı
Beğdili'nin name tuttu alemi
Zorunan Rakka'ya vardi Beğdili.
Budala'm der ne olacak hâlimiz
Ara yerde telef oldu elimiz
Bundan sonra Rakka'dır yolumuz
Rakka'ya sürgün oldu Beğdili.
Şiirde adları geçenlerin dışında, bu dönemde Beydili içindeki obaların başında tespit edebildiğimiz şu beyler bulunuyordu. Firuz Bey oğlu Şahin Bey, Cafer Bey, Kenan Bey, Kurd Bey, Ömer Bey, Hasan Bey, Murtaza Bey, Ganem Bey, Karakoyunlu Battal Bey. İsyanın elebaşıları olduğu bildirilen otuz Türkmen beyi idam edildi. İdam edilenler arasında Şahin Bey'in olduğu*nu şık Süleyman şu mısralarla dile ge*tirmektedir.
Yusuf Paşa tuğlu fermanlı vezir
Sâf tutmuş ordusu emrine hazır
Bağlandı derbentler bulundu kusur
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna
Duman almış şu görünen dağları
Zalim kırmış goncaları gülleri
İpe gitti obaların beyleri
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna.
Hilibaz feleğin bize mi kasti
Aslana sığarmı tilkinin postu
Aşiret direği kara gün dostu
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna.
Rakka'dan Colab'a döküldük yola
Kesilen kelleler gelmiyor dile
Suçumuz ne idi sürüldük çöle
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna.
Süleyman’ım ne olacak hâlimiz
Urumeli bekler oldu yolumuz,
Kırıldı belimiz Firuz Beyimiz
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna.
Bazı Türkmen beylerini yanına çe*ken Yusuf Paşa, Beydilileri önüne kata*rak mal, yiyecek ve davarlarıyla birlik*te tekrar Rakka'ya sürgün eyledi. Halk bu konuda şöyle bir destan anlatır.
Türkmen beyleri kılıçtan geçirilmiştir. Bu sırada kocası öldürülen Beydili aşiret reisinin hanımı üçüz oğlan do*ğurmuştur. Çocukların öldürüleceğinden endişe duyan kadın, sürgüne git*meden önce çocukları dağdaki bir ma*ğaraya götürür bırakır. Bir kaş yıl sonra Beydili aşireti sürgünden eski yurtlarına döner. Kadın, hizmetçisi kadınla birlik*te çocukları bıraktığı mağaraya gider, gördüğü manzara karşısında gözlerine inanamaz. Üç oğlu da ellerinin baş parmağını emerek sıhhatli bir şekilde yaşamaktadır. Çocukların kimler tarafından korunup beslendiğini öğrenmek isteyen kadın, bir kenara gizlenir bekle*meye başlar. Gun batarken bir kurt ağ*zında yiyecekle gelir ve çocukları bes*ler. Üç oğlunu alıp çadırına dönen ana, karayağız kıllı oğluna Kurd Karaca, İn*ce uzun sırım gibi oğluna Cerid, kafası iri boynu ince oğluna da Boynuince di*ye isim verir. Daha sonra Türkmen oba*ları içinde bu üç kardeşin obaları, 'Boy*nuinceli', Karacakurd' ve 'Cerid' olarak anılır. Konumuz olan Ceritler'in soyu*nun bu koldan geldiği söylenir. Ozan Kul Sadun, Rakka'dan Anadolu'ya ge*lenlerden aşiretleri şöyle sual eder.
Rakka çöllerinde gelen gaziler
Acep Karacayurt geri döndü mü?
Yenile bit haber duydum oradan
Cerid Bekir oldu derler oldu mu?
Cerid Bekir öldüyse kırıldı kilit
Çöktü üstümüze bit kara bulut
Köçekli Kerim'le, Bayındır Halit
Kolu bağlı cellatlara durdu mu?
Kul Sadun'um bize çok oldu cefa
Hükmümüz geçerdi şu kaftan kafa
Ulaşlı'nın oğlu Hacı Mustafa
Alayları bölük bölük böldü mü?
Suriye'nin Halep vilâyeti Rakka ilçesine sürgün edilen Türkmenler'in Ce*rit oymağı, çölün sıcağına dayanamayıp Orta Anadolu'daki eski yurtlarına dönmeyi arzulamaktadır. Bu sırada Osmanlı idarecilerine sırtını dayayan Ur*ban Araplarının reisi Ceritler'den Fet*tah Beyi'n kızına talip olmuştur.
Rakka'dan Toroslara, oradan da Kırşehir’e doğru yola çıkan Silsüpüroğlu aşiretinin mensup olduğu Ceritler, ön*lerine çıkan Urban Araplarını yenip yollarına devam etmişler. Antakya Rey*hanlı Türkmen beylerinden Mürseloğlu namıyla bilinen bir bey, Ceritlerden yol geçit parası istemiştir. Fettah Bey'in, biz fakir aşiretiz paramız yok demesi üzeri*ne Mürseloğlu, paranız yoksa Ceritlerin güzel kızları olur, para yerine kız verin demiş. Fettah Bey, biz Araba kız ver*memek için nice savaşlar verdik deyip öneriyi reddetmiş ve savaşa başlamıştır. Kul Sadun, bu olay şöyle dile getirmiş*tir.
Gel edek gavgayı etme bahane
Kuzgunun cırnağı değmez Şahana
Mürseloğlu sığdırmazlar cihana
Kolu bazlı delilerim var iken.
Döndün mü dönesi benden yüzünü
Fettah beyim kara yazar yazını
Mürseloğlu ister Cerit kızını
Aslan gibi yiğitlerim var iken.
Kul Sadun'um seçelim mi yozları
Dar edeyim şu konduğun düzleri
Sana yar olur mu Cerit kızları
Gözü kanlı Ceritlerim var iken.
Mürseloğlu'nu yenilgiye uğratan Ceritler, yolda Fettah Bey'i yitirmeleri*ne rağmen, yollarına devam etmişler*dir. Fettah Bey'in ölümü aşirette derin üzüntüye neden olmuş bir çok ağıtlar söylenmiştir.
Atım var atlar içinde
Demir nalları kıçında
Eller göç etti gidiyor
Fettah Bey'im yok içinde.
Bu sırada, Osmanlı yöneticileri tarafından kandırılan Avşarlar, Ceritler'in onunu kesmek için Nizip yakınlarında pusu kurmuşlardır. Osmaniye-Bahçe ilçeleri arasında Ceritler'i takip eden Av*şarlar, Ceritler'e saldırmış, çıkan kavga*da Avşarlar büyük kayıplar vermişler*dir. Avşarlar buraya hâlen "Kanlı Geçit" demektedirler. Ozan Dadaloğlu kavga*yı şu dizelerle dile getirmiştir.
Cerid'in göçü de üğründü geldi
Avşar'ın gafleti sinemi deldi
Gözü kanlı yiğit komadı kırdı
Boz Kartal'a pay pay oldu ölümüz.
Cerid'in uyluğu duruyor atta
Avşar'ın hopuru çıktı Yarsuvat'ta
Biz bu öğüt ile kurtulmak dertte
Nerde kaldı akıllımız delimiz.
Dadaloğlu bu iş böyle olmadı
Akıllımız delimize uymadı
Bre Cerid burda yerin kalmadı
Urumeli Kırşehir’dir yolunuz.
Galip gelen Ceritler, Kırşehir başta olmak üzere Orta Anadolu'ya gelip yerleşmişlerdir. Türkmenler'in Cerit oy*mağına mensup Ozan Kul Yusuf bu olay aşağıdaki dörtlüklerinde bize şöyle aktarmıştır.
Cerid Rakka'dan sökün edince
Açılsın Urum'a yolu Cerid'in
Silsüpüroğlu Fettah Beyim ölünce
Kırıldı kanadı kolu Cerid'in.
Toplansın aşiret birlik olalım
Biz bir zaman Elbeyli'den kalalım
Konuşalım bir karara varalım
Bozulmadan gitsin eli Cerid'in.
Yüz atlımız daim ileri gitsin
Sağına soluna çok dikkat etsin
Pılışka vermeden menzile yetsin
Ziyarette açsın yolu Cerid'in.
Sineği çok Nizip ovasına varmayın
Pusu vardır Şar dağına girmeyin
Urbanoğlu kız istiyor vermeyin
Koklatman yadlara gülü Cerid'in.
Koç dağına çıkdığımız duyarlar
Her tarafa çaşıt pusu kurarlar
Mürseloğlu seni neye sayarlar
O zaten ezelden kulu Cerid'in.
Seyfe'nin karşısı koca cebeldir
Cebeli aşınca seyfü seferdir
Yüz atlımız bin atlıya bedeldir
Dönerse silaha eli Cerid'in.
Pusuya düşmeyin düz edin yolu
Sıcağa vurmayın evlad ayali
Varıp konacağın Kırşehir eli
Keskin'de yayılır malı Cerid'in.
Ali Bey'in pek tatlıdır sözleri
Fettah Bey'in köşek gibi gözleri
Burnu hızmalı da Cerid kızları
Deli etti Kul Yusuf'u dili Cerid'in.
Cerit aşiretinden Silsüpüroğlu Fet*tah Bey'in oğulları bir müddet Orta Anadolu'da kaldıktan sonra devlet tarafından tekrar Toroslara sürülmüşlerdir. Ceyhan yöresinin havasını beğenmeyen Fettah Bey'in oğlu Ali Bey, kardeşi Mithat'tan ayrılarak Yozgat'ın Müminli köyüne yerleşmek istemiştir. Buna rıza göstermeyen yöre hâlkı olayı Çapanoğ*lu Ali Rıza Bey'e şikâyet etmişler, Ça*panoğlu, Silsüpüroğlu Ali Bey'e bölgeyi derhâl terk etmeleri için bir mektup yazmış, mektubu kendisine bağlı 50-60 kişilik bir kolluk kuvvetiyle göndermiştir. Mektubu getiren Çapanoğlu'nun adamları tehditkar bir tavırla, "Derhâl burada dağılın" diye ihtarda bulunmuş*lar. Ali Bey de, "Biz unlu bir aşiretiz eskiden beri buralar bizim babalarımızın yurdu, biz yurtsuz yuvasız kimseler değiliz, Çapanoğlu’na söyleyin bize bir yer göstersin de orada oturalım." demiş ise de gelen adamlar "Biz sizi dağıtma*sını biliriz" deyip Ali Bey'in üzerine yü*rümüş, Bunu gören Ali Bey ve adamla*rı kilylarına sarilip bunlan perişan etmişler. Kanlı çarpışmadan kaçıp kurtu*lanlar durumu Çapanoğlu’na haber vermiş, Çapanoğlu büyük bir kuvvet yollayarak "Bunları bu bölgeden atın darmadağın edin" demiş, Bir kaç gün sonra Müminli köyüne gelen Çapanoğ*lu'nun adamları, Silsüpüroğlu Ali Bey'in Denek dağının Kuşburnu yayla*sına gittiğini öğrenince, Ali Bey'i takip edip kuşatıyorlar. Bir kaç yüz adamıyla kavgaya giren Ali Bey, önüne kattığı Çapanoğlu'nun kuvvetlerini kıra kıra Delice ırmağının yakınındaki Azgın da*ğına kadar takip etmiştir.
Ali Bey, Kuşburnu yaylasında iken Köşekli aşiretiyle birleşip Çapanoğlu’nun kuvvetlerini bir ziyafet esnasında basıp perişan etmiş, kaçanlardan ilk varanlar Çapanoğlu’na durumu olduğu gibi anlatmışlar, ikinci kol ise Çapanoğlu’na yaranmak için hiç bir şeyden ha*bersiz yaşlı Köşekli Kadir Bey'i öldürüp başını da bir Çapanoğlu’na getirmişler*dir. İki tarafı da dinleyen Çapanoğlu, gerçeği öğrenince ihtiyar Kadir Bey'in başını getiren gruba "Yaşlı bir adamı öldürmek erkeklik değil." deyip hepsinin oracıkta başını vurdurmuştur.
Kendisi için tehlikeli gördüğü Silsü*püroğlu Ali Bey'i Padişaha şikâyet eden Çapanoğlu, bir bahane ile aşiretin bu bölgede sürgün edilmesini Padişaha arz etmiştir. Şam'daki isyanı bastırmakla görevlendirilen Ali Bey, Padişahın gönderdiği fermam alınca derhâl yola koyulmuş, dam isyanın bastıran Ali Bey ve aşiretinin beğendiği topraklarda oturmasını padişah o günden sonra ser*best bırakmıştır. Silsüpüroğlu Ali Bey'in başkanlığında eski yurtlarına dönen Ceritler, Kırşehir’in Hamit köyü merkez olmak üzere Keskin ve civarını yurt tut*muşlardır. Bir Türkmen topluluğu olan bu aşiret, tarihte bir çok ünlü adamlar çıkartmıştır. Bunlardan birisi de Ha*mit'li Rıza Bey'dir.
Bu sırada toplu ölümlerin olduğu bir hastalıktan Silsüpür Ali ve Mehmet beyler vefat etmiş. Mehmet Bey'in ha*nımı ve Köşekli aşiret reisi Hamza Bey'in bacısi Hüsne kadın ölen beyler ve yetim kalan oğlu Halil için şu ağıdı yakmıştır.
Şu görünen bebrininin höyüğü
Ali bey, Mehmet bey aşret büyüğü
Kara kaş altında sırma bıyığı
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Pencereden düşen ayın ışığı
Irgalanır Halil'imin beşiği
Bu yıl beylerde mi olum keşiği
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Bakın gözümün yayına
Keklik olup ötüşüme
Ağa yarim at oynatır
Şu dağların yokuşuna.
Öremedim dor atının örkünü
Sayamadım ben beyimin kırkını
Sandığa bastım da samur kürkünü
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Yüce dağ başında bir kuzu meler
Kuzunun firkatı bağrımı deler
Halil'im pek küçük kim çözer beler
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Acı poyraz esti kokumu soktu
Bir tek dikmemin de boynunu büktü
Aşiret içinde lift beyler tekti
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Evimizin onu kulluk
Siyah saçım örgü belik
Kurban olam anam bacım
Yakışırmı bana dulluk.
Değirmene varsam nöbet alamam
Dilim varıp beyler oldu diyemem
Başım sığıp konaklara giremem
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Beyimin bıyığı karalı simden
Camadan giymiş de sırf safi yünden
Hevesim almadım şu ölen beyden
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Al elma dalında san zerdali
Bulamadım yapışacak bir dalı
Halil'im küçük te Urhuya'm yeni
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın
Ağıtta adı geçen Halil Bey, Ankara valisi Muhittin'i yakalayıp Atatürk'e gönderen Hamitli Rıza Bey'in babasıdır.
Hamitli Rıza Bey
Hamit'li Rıza Bey'in babası şair Ha*lil Bey, Cerit aşiretinden Silsüpüroğlu Mehmet Bey'in oğludur. Anası Köşekli aşiretinden Hamza Bey'in bacısı Hüsne kadındır.
Halil Bey (1274 ) 1858'de Kırşehir’in Hamit köyünden doğmuş ve 5 yayında köy hocasına giderek okuma yazma öğrenmiştir. Kırşehir eşrafından olan dayılarının yanında Kırşehir Rüş*tüyesinde tahsilini tamamlayıp Akpınar köyünden Ali Efendi namıyla bilinen değerli bir hocadan icazet aldıktan sonra baş tahsildar olarak vazife yapan Halil Bey, 7 si oğlan biri kız olmak üzere 8 çocuk sahibidir. Çocuklarından il*ki unlu Hamit'li Rıza Bey'dir. Kurtuluş Savaşında Mustafa Kemal'in önderliğindeki milli uyanışı boğmak isteyen İstanbul hükümeti, Anadolu'daki bazı il*lerin valilerini bu iş için görevlendirmiştir. İstanbul hükümetinden aldığı di*rektiflerle Ankara'ya donen Vali Muhit*tin, 1919 Eylülünün ilk günlerinde tef*tiş bahanesiyle Hacıbektaş’a gitmiş, Çelebi Cemalettin Efendi ve Bektaşî babalarının Kuva-yi Milliye taraftarlığında caydıramayacağın anlayınca Çorum'a geçerek forum Mutasarrıfı Samih Fethi Bey ile Kastamonu'daki 58 piyade alay komutam Mustafa Bey'i kandırmayı başarmıştı. 14 Eylül 1919 günü, İstanbul Hükümeti Dahiliye Nazırına bir bir telgraf yollayan vali Muhittin, topladığı kuvvetlerle Ankara'nın basılabileceğini bildiriyordu.
Ankara valisi Muhittin Paşa'nın fa*aliyetlerinden haberdar olan Mustafa Kemal, Ali Fuad Paşa'dan vali Muhit*tin'i tutuklamasını istemiş, Fuad Papa Hacıbektaş’a giden valiyi Albay Os*man'a takip ettirmişti. Kolordu Komu*tanlığına vekalet eden Mahmut Bey'le haberleşen Fuad Papa, vali Muhittin'in mutlaka yakalanıp Sivas'a yollanması gerektiğini bildirmiştir.
Ankara'ya dönme karan alan vali, Çorum'dan ayrılarak 19 Eylül 1919 da Sungurlu'ya gelmiş, oradan da Keskin'e geçmişti. Keskin'le Elmadağ arasındaki Kılıçlarbeli'nde pusu kuran Kırşehir’in Hamit köyünden oturan Kuva-yi Milli*ye reislerinden Hamit'li Rıza Bey'in Müfrezeleri vali Muhittin'i tutuklayıp Sivas'a göndermiştir.
1879 yılında Kırşehir’e bağlı Hamit köyünden dünyaya gelen ve amcasının kızı şemsi hanımla evlenen Hamit'li Rıza Bey, Arapça-Farsça biliyordu. Rıza 8ey, 1919 Mebusan Meclisi seçimle*rinde mebus çıkarak İstanbul’a gitmiş, Büyük Millet Meclisinin Ankara'da açılması üzerine Kırşehir milletvekili olarak katılmış, Milli Müdafaa Encümeni üyeliği görevinde bulunmuştur. Kar*deşi Haydar Bey ile birlikte beş yüz adamıyla Birinci İnönü Savaşına katılan Rıza Bey, bu savaşta büyük yarar*lıklar göstermiştir. Savaş sonrası Rıza Bey'in adamlarından Hüseyin ve Ali*şan adli kişiler Kırıkkale'nin Cerid Kale*si koyunu basıp hâlkın altın ve kıymetli eşyasını gasbetmişlerdir. Köy hâlkı Ankara İstiklal Mahkemesine başvura*rak bu işi Rıza Bey'in yaptırdığını, ayrı*ca Rıza Bey'in Acı adli çiftliğine katır satın almaya gelen doğulu kişilerin Şeyh Said'in adamları olduğunu bu münasebetle Rıza Bey'in devlete isyan eden Şeyh Said'le işbirliği yaptığı doğrultusunda şahitlik etmişlerdir. şevket Süreyya Aydemir cezaevinde beraber kaldığı Rıza Bey'i özetle şu sözlerle tas*vir eder. "Aslında bir köylüydü. İri, hey*betli, kara bıyıklı ve iyi huylu bir adam*dı.... Padişahın Ankara valisini kendisi*nin dağa kaldırdığını, Atatürk’e Ankara yolunu açtığını ve onu Çankaya'ya kendisinin oturttuğunu söylerdi.
Bir müddet sonra Mustafa Kemal'in karşısındaki grupta yer aldığı iddiasıyla suçlanan Hamit'li Rıza Bey, 11.1.1926 yılında huzursuzluk yaratan suçlarla it*ham edilerek, Ankara İstiklal Mahke*mesinin kararıyla idam edilmiştir.
Düşündüğü gibi konuşan, saf, başa*rıların siyasal ranta dönüştürmesini bilmeyen Hamitli Rıza Bey, savaş son*rası vali Muhittin gibilerinin ihtiraslarının kurbanı olmuştur. Derinlemesine incelenirse onun akibeti, bir Türkmen beyi olan Dulkadırlı Şehsuvaroğlu Ali Bey'in akibetiyle benzerlik gösterir.
Şair olan ve 1949 yılında vefat eden Hamit'li Halil Bey, oğlu Rıza Bey'in idamını şu içli mısralarla dile getirmiş*tir.
Yalan dünya senden lezzet almadım
Daim ağu kattın aşıma felek
Her daim ağlattın bir dem gülmedim
Hiç bakmadın gözüm yaşına felek.
Rıza Bey sehpada vasiyet etmiş
şu mektubu evime versinler demiş
Uzatmış urgana boynunu vermiş
Daha ak düşmeden saçıma felek.
Asla idamıma hiç üzülmeyin
Siz beni de oldu diye bilmeyin
Kaleli nesline selam vermeyin
Kalleşi çıkardın karşıma felek.
El bilir değilim haini vatan
İstiklal uğrunda ilk adım atan
Şehit olsun kalem zaptımı tutan
Yalan yafta taktın döşüme felek.
Cumhuriyete muhâlif bir iş görmedim
Alçaklıkla namusuma leke sürmedim
Ailem şerefine hâlel vermedim
Şehit namazı düştü şanıma felek.
Demişler isyana hazır duruyor
Şeyh Said'e iştirake varıyor
Dört alçak Kaleli şehit oluyor
Yalan yafta taktı döşüme felek.
Yüz bin felaketle günüm geçirttin
Nimet deyi bana zehir içirttin
Yıktın evim ta temelden göçürttün
Darbeler indirdin başıma felek.
Türküm Türk’ün imdadına yeterken
Adım adım terakkiye giderken
Vatanıma sadık hizmet ederken
Bu idler gelmezdi düşüme felek.
Üç dört alçak ittifak eylediler
Zamanında bende yardım gördüler
Bir isyana meyli vardır dediler
Bu yalan gitmedi hoşuma felek.
Kuva-yi Milliye'yi ben icat ettim
Beş yüz atlı ile harbe ben gittim
Hilafet valisin ben esir ettim
Bunları yazın mezar taşıma felek.
Kardeşlerim olduğumu bildirtmen
Şerefinizi üstünüzden kaldırtman
Düşmanları kendinize güldürtmen
Hainler karıştı mime felek.
İnkılapta hizmet aranmaz oldu
Hakikat aranıp bulunmaz oldu
Kim vurduya gitti bilinmez oldu
Vatana bir Rıza aramak boşuna felek.
Suçlu olsam buna razı olurdum
Elbet hâlasıma çare bulurdum
İsteseydim döğüşerek olurdum
Hilebaz karıştı işime felek.
Yine sarpa uğrattılar yolumu
Vatanıma feda ettim oğlumu
Akibet sehbada gördüm olumu
Haksızı düşürdün peşime felek.
Dünya bir fırıldaktır dönüyor
Hanümanlar harap olup sönüyor
Olum kuşu her kapıya konuyor
Zehir kattın tatlı aşıma felek.
Halil der inkılap sehpa kuracak
Takdiri ilâhi böyle olacak
Rıza’nin hizmetin vatan bilecek
Hiç bakmadın gözüm yaşına felek.
Silsüpüroğlu Mahir ve Karaca Bey
Cerit, Silsüpür aşiretinden Hacı Ha*san Bey'in oğlu Karaca, 1919'larda as*kerden firar edip başına topladığı bir kaş adamıyla amcasının oğlu Mahir ile birlikte eşkıyalığa başlamıştır. Kendisini takip eden müfrezelerden birini ayak bileğinden vurmuş, müfreze Kırşehir’e oturulurken kan kaybından ölmüştür. Karaca'yı bir türlü ele geçiremeyen yet*kililer, Çerkezlerden ve Kürtlerden bazı kişileri Karaca'nın atlısına katarak ya*kalamak istemiştir. Amcaoğlu Mahir'in ikazlarına, Çerkezler bize bir şey yapa*maz deyip kulak asmayan korkusuz Karaca Bey, Mahir ile birlikte dürbünle etrafı kolaçan ettiği bir sırada Kırşehir Karahıdır köyü yakınlarındaki Buzluk dağında bu Çerkezler tarafından arka*dan vurularak öldürülmüşlerdir. Kara*ca'nın vurulduğunu gören atı cenazele*rin yanına kimseyi yaklaştırmadığı için devlet, atını vurduktan sonra cenazele*ri Keskin'e getirmiş ve asker kaçağı ol*duğu için cenazeleri ailelerine verme*miştir. Avanoğlu köyünden bir kişi Ka*raca Bey'in yüzük ve köstekli saatini taşıdığı için, adi bu olaya karıştığı gerekçesiyle, Karaca'nın kardeşi Fakı Meh*met tarafından köyünden alınarak köy çıkışında vurularak öldürülmüştür. Ka*raca ve Mahir için yakılan ağıt:
Şu görünen ***** Buzluğun dağı
Al kana boyanmış köyneğin ağı
Vurulmuş diyorlar Hamit'in beyi
Alman vurdular ona yanarım.
Sabahleyin kalktım yerler alaca
Satın al atımı verin ilaca
Biri Mahir idi, biri Karaca
Alınan vurdular ona yanarım.
Bir odası vardır boyraza karşı
Şen olur Karaca beyin gezdiği çarşı
Nerde Karaca'nın Mahir'in naaşı
Alınan vurdular ona yanarım.
Maşallah mıskasın boynuna takmış
Çifte mavzerini dalma asmış
Kırşehir, Keskin seyrine çıkmış
Hamitli beyini vurdular ona yanarım.
Sabahleyin kalktım yerler yaşımış
Dürbününü boğazında taşımış
Seni vuran Çerkez ne kalleşimiş
Alınan vurdular ona yanarım.
Atlarım bizim ata kattılar
Tüfekleri çalılara takdılar
Karaca'mı Mahir ile vurdular
Alınan vurdular ona yanarım.
Sicim bıyık, kara kaşın eğerek
Her indiği yerde kuzu yiyerek
Çerkezler vurmuşlar beyim diyerek
Alınan vurdular ona yanarım.
Dünyada iltifat etmen Çerkeze
Gâyet kalleş olur koyman merkeze
Gafil ölüm tesir etti herkese
Alınan vurdular ona yanarım.
Teyzen döşşek döksün, bibin de yorgan
Seni vuran Çerkezlerde sizlere kurban
Daha evlenmedi Karaca'm ergen
Alınan vurdular ona yanarım.
Kuzu bizim amma bize vermezler
Aradaki muzuları görmezler
Yiğitlerin kıymetini bilmezler
Alınan vurdular ona yanarım
Üç kağnıyı arka arkaya düzdüler
Karaca'mın tebdilini bozdular
Çukurları mezar diye kazdılar
Alınan vurdular ona yanarım.
Çerkezler de pusu kurmuş başıma
Hiç acımaz kurşun atar peşime
Kadınlar ağlaşır vurur döşüne
Alınan vurdular ona yanarım.
Söyleyin Silsüpür beyleri gelsin
Bulsun Çerkezleri ahımı alsın
Aşiret ağlasın yavrular yansın
Alman vurdular ona yanarım.
Karalı haber de köye duyuldu
Aşiretler bar araya derildi
Gıran geldi bizim beyler kırıldı
Doldur mavzeri de çalam düşmana
Emmim oğlu düşmeyelim pişmana
Yılanlı deresi on sekiz koyak
Karaca'm açmadı bar telli duvak
Alişan Bey derki Karacayı bulak
Doldur mavizeri çalam düşmana
Düşmeyelim emmim oğlu pişmana.
Beyleri vurmuşlar derbent başında
Karaca'm da daha yirmi üç yaşında
Birinin alnında birinin döşünde
Doldur tüfengi de çalam düşmana
Emmim oğlu düşmeyelim pişmana.
Mahir Bey'de Karaca'nın menendi
Yiğit idi Çerkezlere güvendi
Mevtayı görünce kalbim inandı
Doldur tüfenğimi çalam düşmana
Emmim oğlu düşmeyelim pişmana.
Silsüpüroğlu Yusuf Bey
Hamitli Rıza Bey'in oğlu Yusuf Bey, Fransa'da tahsil gördükten sonra yurda dönmüş, İstanbul’da şevket Süreyya Aydemir ve arkadaşlarıyla siyasi çalış*malardan bulunmuştur. Yusuf Bey, bir müddet takipten sonra güvenlikte so*rumlu kişiler tarafından komünizm suçlaması ile göz altına alınır. Gözaltında*ki sorgulama sonrasında gördüğü iş*kence nedeniyle hastalanır. Serbest bı*rakılınca Keskin'e ailesinin yanına ge*lir. Kısa bir sure hasta yattıktan sonra 22 Mayıs 1945 yılında ölür.
Oğlu Rıza Bey'in idamı, Torunu Yu*suf Bey'in ani olumu, Silsüpüroğlu Ha*lil Bey'i derinden sarsmıştır. Halil Bey, torunu Yusuf Bey için şöyle ağlamış*tır.
Derûnumda alev ateş yanıyor
Yangıyı yangıya kattı da gitti
Göz bebeğim bir ocaktı sönüyor
Aklımı başımdan aldı da gitti.
Böyle imiş mukadderin yazısı
Hiç çıkarmı yüreklerden sızısı
Riza’dır babası, Yusuf kuzusu
Derdime dertleri kattı da gitti
Viran bağlarda bülbüller ötmez
Hayali asla karşımda gitmez
Yusuf her ülkede türeyip yetmez
Silsüpür şerefini aldı da gitti.
Halil doksan sene hayatta durdum
Nice türlü türlü felaket gördüm
Samur kürklü, kom bıyıklı yiğitler verdim
Yusuf hepisine baş oldu gitti.
Silsüpüroğlu Doğan Gürbüztürk
Urfa, Viranşehir Kaymakamı Doğan Gürbüztürk, Kırşehir Hamit köyünde oturan Türkmen Cerit aşiretinden Silsüpüroğlu Hüseyin Bey'in oğludur. Vi*ranşehir Kaymakamı iken, arazi bölüşümündeki çıkar ve rüşvet ağının çö*kertilmesi için mücadele ettiği bir za*manda 21.5.1967 pazar günü saat 16 sıralarında muammalı bir şekilde öl*müştür.
İlçenin Savcısı İbrahim Sönmez'in, Gürbüztürk'ün ölümünden sonra za*manın Adalet Bakanı Hasan Dinçer'e çektiği telgrafta şöyle demektedir.
- "Dürüstlük timsali hümanist insan örneği ideal arkadaşım kaymakam Do*ğan'ı kaybettik. Doğan ve ben gücümüz nispetinde yedirmemeğe çalıştık. Olaylara bizzat kendimiz koştuk. Bir aile geçimsizliği yüzünden gerçi o inti*har etti, onu intihara çevresi sürükledi. O idarenin ben Adliyenin şerefini koru*duk, sizden tek isteğim bir ağabeyimiz olmanız hasebiyle bu kötü çevreden beni kurtarmanızdır. Üç gündür göz*yaşları içinde uykusuz ve huzursuzum. Hürmetlerimle."
Gazeteci Fikret Otyam yazdığı kita*bının bu konuya ayırdığı bölümünde o günlerde çıkan gazetelerde bu olay ak*tararak şöyle vermektedir."Kaymakama rüşvet vermek isteyen yolsuzluk sanığı 3 memur derhâl tevkif edildi. Urfa val*isi Kemal Gazezoğlu'nun hazine arazi*lerinin kiralanmasında yolsuzluk yap*tıkları iddiasıyla işten el çektirdiği hazine avukatı 5 memurdan 3'u derhâl tevkif edilmiştir. Kaymakam Doğan Gürbüztürk ilgililer tarafından tebrik edilmiştir.
Doğan Gürbüztürk'ün ölüm dosyası kendisini evinin kapısına asarak intihar etmiştir şeklinde kapatılmasına rağmen hâla esrarını korumaktadır. Bir çok dedikodudan sonra ceset, İstanbul’a Adli Tip Kuruluna gönderildi. Ölümün boğulmadan olmadığı anlaşıldı. Kardeşleri başta olmak üzere akrabaları bu intihar olayına inanmadılar. Hırçın, cesur, yiğit, yurtsever Kaymakamın bir komploya kurban gittiği kanısına vardılar. O yurtsever bir kaymakam idi, kendi gitti adi kaldı yadigar.
Orta Asya'dan gelip Anadolu'yu yurt tutan 230 oymak, 1500'u aşiret ve 5800'ü de cemaat olmak üzere 7230 dolayında Türkmen oymak, aşiret ve cemaat bulunmaktadır. Kırşehir ve yöresini yurt tutmuş irili ufaklı 450 Türkmen aşiretinden biride Oğuzların bo*zok koluna mensup Beydili boyudur. Dulkadirli Beyliğini teşkil eden cema*atlerin çoğunluğu Bayat, Avşar ve Bey*dili boylarında idi. 1520 - 1570 tarihle*rinde Beydili, aralarında Ceridlerin de olduğu bir çok obayı barındırmaktadır.
Anadolu'ya geldikten sonra şimdiki Şanlıurfa’nın Karacadağ yöresinde ilk önce Akkoyunlu devletine, daha sonra da Dulkadir beyliğine bağlı olan Bey*dilli, Bozulus'un 1613'de dağılması üzerine, bir kolu Gaziantep, Maraş, Kayseri üzerinden, diğer bir kolu da To*roslardan Adana, Karaman, Aksaray’ı takip ederek Kırşehir merkez olmak üzere tekrar Orta Anadolu'ya ulaşmışlardır.
Yerleşik düzene geçmiş hâlkın şikâyetleri üzerine 1690-1691 yılında Bey*dili boyu, bütün obaları ile birlikte şimdiki Suriye bölgesine sürülmüşlerdir. Rakka bölgesindeki köyleri harap eden yağmacı Tay ve Urban Araplarına karşı Anadolu'daki Beydili obalarını Belih ırmağının Harran altındaki Akça-Ka*le'den Rakka'ya kadar uzanan bölgeye yerleştiren Osmanlı, Beydili ile diğer bir çok oymakları da Urfa'nın doğusundaki Colab ırmağı kıyıları ile Boz-âbad ve Urfa'nın diğer bölgelerine yerleştirdi. Böylece kendisine boyun eğmeyen bu Türkmenlerden kurtulmuş oldu.
Musacalu, Cerid, Avşar, Köşekli, Boynuinceli ve Karacayurt Türkmen oymakları da bunlar arasındaydı. Dev*let sert ve ciddi tedbirler almasına rağmen, bütün bu oymaklar aynı yıl içeri*sinde Anadolu'ya geri kaçtılar. Çünkü bu bölgeler, Türk oymaklarının yerleşe*bileceği Anadolu'daki serin yaylaların coğrafi yapısında bir yer değildi. Toprağı verimsiz kuru ve susuz olduğu gibi, kavurucu çöl sıcaklarının hüküm sür*düğü bir yerdi. Rakka bölgesi Arap ka*bileleriyle Türkmenler arasında geçen savaş türküleriyle dolu olduğu gibi, Türkmen oymaklarının adeta bir sürgün yeri idi.
Bu sürgünde en büyük ıztırabı Bey*dili ve ona bağlı oymaklar çekmiştir. Yi*ne bu olaya dair acı hatıralar, Kırşehir başta olmak üzere Keskin yöresinde hâla yaşatılmaktadır. Aşağıdaki türkü bunun acı bir kanıtıdır.
Toplandık aşiret geldik Colab'a
Başmızda esen boran değil mi?
Şahin Bey, Karaca konduk yanyana
Hacı Ali'nin yurdu Seylan değil mi?
Urumdan öteye yığnak düzüldü
Aşiretler isim isim yazıldı
Koca Berk Ağa'nın bendi bozuldu
Cerit onu tozlu duman değil mi?
Kurt Karaca Ulaşlı'nın beyine
O da kondu Şahin Bey'in sağına
Firkat girdi Ağca-Kale dağına
Yusuf Paşa cana kıyan değil mi?
Misis'ten göçünce Irakka yolu
Anavarza üstü Bayındır eli
Perişan düştü de koca Badili
İstanbul belimiz kıran değil mi?
Süleyman’ım haymalarım kurulsun
Çekilsin sancaklar aşret derilsin
Gündeşlioğlu destan olsun çığrılsın
Firuz Bey'in yurdu Ören değil mi?
1696'da ikinci kez Rakka'ya sürgün edilen Türkmenler, şimdiki Suriye çöl*lerinin sıcağına dayanamayıp tekrar Anadolu`ya geri kaçtılar. Rakka beyler*beyi Ahmed Paşa Türkmenlerle baş edemeyince görevinden alındı ve Bo*zok-Çorum sancak beyliğine atandı. Rakka valiliğine "Başkomutan" payesi verilen Anadolu müfettişi Yusuf Paşa ta*yin edildi.
Yusuf Paşa, büyük bir askeri birlikle yerlerini terk eden Türkmenleri Rak*ka'ya geri göndermek için harekete geçti. Yusuf Paşa, Kadıoğlu namıyla bi*linen Kürtlerden Bektaş Bey'in oğlunu Türkmenlere gönderip "Rakka'- ya is*kan giderlerse ne ala, gitmezlerse padişahtan gelen ferman gereği hepsinin kılıçtan geçirileceğini" bildirdi.
Rakka'ya iskan edilmeyi reddeden Beydililer düzenli Osmanlı ordusunun üzerlerine geldiğini görünce direnmek için isyan ettiler. Yusuf Paşa'nın kuvvet*leriyle savaştılar. Beydiliye destek ve*ren Mamali aşiret reisi Deveci Ali ile Paylı namıyla bilinen Rişvanli Halil Bey'in arasına nifak sokan Yusuf Paşa, Payli Halil Bey'e Mamali aşiret reisi Deveci Ali'yi tuzağa düşürtüp öldürttü. İç çekişmelerden zayıf düşen Beydili aşireti Yusuf Paşa'ya yenildi. XVII yy. Türkmen aşiretleri arasında yaşayan Ozan Budala bu olayı şöyle dile getirmiştir.
:-):-):-):-)en bin haneyle isyan edince
Anadolu benim dedi Beğdili
Kadoğluyla Yusuf Paşa gelince
Paylı Mamalı'yı vurdu Beğdili.
Kara bayrak kanlı salaca
Aşiretin ucu vardı Maraş'a
Yetişti imdada beğ Kurd Karaca
Zor ile yollara durdu Beğdili.
Davullar döğündü çekildi sancak
Koç yiğit atına bağlandı ponçak
Deveci Ali öldü kırıldı kolcak
Eylenip Colap'ta kaldı Beğdili.
Ali Beyim on batman gürz atardı
Kurd Karaca bir orduya yeterdi
Cerid Bekir al kanlara katardı
Nice alayları yardı Beğdili.
Suluca Karahöyük belli yurtlan
Aldı beni Beğdili'nin dertleri
Çöle düştü Beğdili'nin kurtları
Rakka çölünün kurdu Beğdili.
Taylı uğrun uğrun çaldı kalemi
Urbanoglu Yusuf Paşa gulamı
Beğdili'nin name tuttu alemi
Zorunan Rakka'ya vardi Beğdili.
Budala'm der ne olacak hâlimiz
Ara yerde telef oldu elimiz
Bundan sonra Rakka'dır yolumuz
Rakka'ya sürgün oldu Beğdili.
Şiirde adları geçenlerin dışında, bu dönemde Beydili içindeki obaların başında tespit edebildiğimiz şu beyler bulunuyordu. Firuz Bey oğlu Şahin Bey, Cafer Bey, Kenan Bey, Kurd Bey, Ömer Bey, Hasan Bey, Murtaza Bey, Ganem Bey, Karakoyunlu Battal Bey. İsyanın elebaşıları olduğu bildirilen otuz Türkmen beyi idam edildi. İdam edilenler arasında Şahin Bey'in olduğu*nu şık Süleyman şu mısralarla dile ge*tirmektedir.
Yusuf Paşa tuğlu fermanlı vezir
Sâf tutmuş ordusu emrine hazır
Bağlandı derbentler bulundu kusur
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna
Duman almış şu görünen dağları
Zalim kırmış goncaları gülleri
İpe gitti obaların beyleri
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna.
Hilibaz feleğin bize mi kasti
Aslana sığarmı tilkinin postu
Aşiret direği kara gün dostu
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna.
Rakka'dan Colab'a döküldük yola
Kesilen kelleler gelmiyor dile
Suçumuz ne idi sürüldük çöle
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna.
Süleyman’ım ne olacak hâlimiz
Urumeli bekler oldu yolumuz,
Kırıldı belimiz Firuz Beyimiz
Uyan Şahin Beyim dön bak ardına
Hoyrat girdi aslanların yurduna.
Bazı Türkmen beylerini yanına çe*ken Yusuf Paşa, Beydilileri önüne kata*rak mal, yiyecek ve davarlarıyla birlik*te tekrar Rakka'ya sürgün eyledi. Halk bu konuda şöyle bir destan anlatır.
Türkmen beyleri kılıçtan geçirilmiştir. Bu sırada kocası öldürülen Beydili aşiret reisinin hanımı üçüz oğlan do*ğurmuştur. Çocukların öldürüleceğinden endişe duyan kadın, sürgüne git*meden önce çocukları dağdaki bir ma*ğaraya götürür bırakır. Bir kaş yıl sonra Beydili aşireti sürgünden eski yurtlarına döner. Kadın, hizmetçisi kadınla birlik*te çocukları bıraktığı mağaraya gider, gördüğü manzara karşısında gözlerine inanamaz. Üç oğlu da ellerinin baş parmağını emerek sıhhatli bir şekilde yaşamaktadır. Çocukların kimler tarafından korunup beslendiğini öğrenmek isteyen kadın, bir kenara gizlenir bekle*meye başlar. Gun batarken bir kurt ağ*zında yiyecekle gelir ve çocukları bes*ler. Üç oğlunu alıp çadırına dönen ana, karayağız kıllı oğluna Kurd Karaca, İn*ce uzun sırım gibi oğluna Cerid, kafası iri boynu ince oğluna da Boynuince di*ye isim verir. Daha sonra Türkmen oba*ları içinde bu üç kardeşin obaları, 'Boy*nuinceli', Karacakurd' ve 'Cerid' olarak anılır. Konumuz olan Ceritler'in soyu*nun bu koldan geldiği söylenir. Ozan Kul Sadun, Rakka'dan Anadolu'ya ge*lenlerden aşiretleri şöyle sual eder.
Rakka çöllerinde gelen gaziler
Acep Karacayurt geri döndü mü?
Yenile bit haber duydum oradan
Cerid Bekir oldu derler oldu mu?
Cerid Bekir öldüyse kırıldı kilit
Çöktü üstümüze bit kara bulut
Köçekli Kerim'le, Bayındır Halit
Kolu bağlı cellatlara durdu mu?
Kul Sadun'um bize çok oldu cefa
Hükmümüz geçerdi şu kaftan kafa
Ulaşlı'nın oğlu Hacı Mustafa
Alayları bölük bölük böldü mü?
Suriye'nin Halep vilâyeti Rakka ilçesine sürgün edilen Türkmenler'in Ce*rit oymağı, çölün sıcağına dayanamayıp Orta Anadolu'daki eski yurtlarına dönmeyi arzulamaktadır. Bu sırada Osmanlı idarecilerine sırtını dayayan Ur*ban Araplarının reisi Ceritler'den Fet*tah Beyi'n kızına talip olmuştur.
Rakka'dan Toroslara, oradan da Kırşehir’e doğru yola çıkan Silsüpüroğlu aşiretinin mensup olduğu Ceritler, ön*lerine çıkan Urban Araplarını yenip yollarına devam etmişler. Antakya Rey*hanlı Türkmen beylerinden Mürseloğlu namıyla bilinen bir bey, Ceritlerden yol geçit parası istemiştir. Fettah Bey'in, biz fakir aşiretiz paramız yok demesi üzeri*ne Mürseloğlu, paranız yoksa Ceritlerin güzel kızları olur, para yerine kız verin demiş. Fettah Bey, biz Araba kız ver*memek için nice savaşlar verdik deyip öneriyi reddetmiş ve savaşa başlamıştır. Kul Sadun, bu olay şöyle dile getirmiş*tir.
Gel edek gavgayı etme bahane
Kuzgunun cırnağı değmez Şahana
Mürseloğlu sığdırmazlar cihana
Kolu bazlı delilerim var iken.
Döndün mü dönesi benden yüzünü
Fettah beyim kara yazar yazını
Mürseloğlu ister Cerit kızını
Aslan gibi yiğitlerim var iken.
Kul Sadun'um seçelim mi yozları
Dar edeyim şu konduğun düzleri
Sana yar olur mu Cerit kızları
Gözü kanlı Ceritlerim var iken.
Mürseloğlu'nu yenilgiye uğratan Ceritler, yolda Fettah Bey'i yitirmeleri*ne rağmen, yollarına devam etmişler*dir. Fettah Bey'in ölümü aşirette derin üzüntüye neden olmuş bir çok ağıtlar söylenmiştir.
Atım var atlar içinde
Demir nalları kıçında
Eller göç etti gidiyor
Fettah Bey'im yok içinde.
Bu sırada, Osmanlı yöneticileri tarafından kandırılan Avşarlar, Ceritler'in onunu kesmek için Nizip yakınlarında pusu kurmuşlardır. Osmaniye-Bahçe ilçeleri arasında Ceritler'i takip eden Av*şarlar, Ceritler'e saldırmış, çıkan kavga*da Avşarlar büyük kayıplar vermişler*dir. Avşarlar buraya hâlen "Kanlı Geçit" demektedirler. Ozan Dadaloğlu kavga*yı şu dizelerle dile getirmiştir.
Cerid'in göçü de üğründü geldi
Avşar'ın gafleti sinemi deldi
Gözü kanlı yiğit komadı kırdı
Boz Kartal'a pay pay oldu ölümüz.
Cerid'in uyluğu duruyor atta
Avşar'ın hopuru çıktı Yarsuvat'ta
Biz bu öğüt ile kurtulmak dertte
Nerde kaldı akıllımız delimiz.
Dadaloğlu bu iş böyle olmadı
Akıllımız delimize uymadı
Bre Cerid burda yerin kalmadı
Urumeli Kırşehir’dir yolunuz.
Galip gelen Ceritler, Kırşehir başta olmak üzere Orta Anadolu'ya gelip yerleşmişlerdir. Türkmenler'in Cerit oy*mağına mensup Ozan Kul Yusuf bu olay aşağıdaki dörtlüklerinde bize şöyle aktarmıştır.
Cerid Rakka'dan sökün edince
Açılsın Urum'a yolu Cerid'in
Silsüpüroğlu Fettah Beyim ölünce
Kırıldı kanadı kolu Cerid'in.
Toplansın aşiret birlik olalım
Biz bir zaman Elbeyli'den kalalım
Konuşalım bir karara varalım
Bozulmadan gitsin eli Cerid'in.
Yüz atlımız daim ileri gitsin
Sağına soluna çok dikkat etsin
Pılışka vermeden menzile yetsin
Ziyarette açsın yolu Cerid'in.
Sineği çok Nizip ovasına varmayın
Pusu vardır Şar dağına girmeyin
Urbanoğlu kız istiyor vermeyin
Koklatman yadlara gülü Cerid'in.
Koç dağına çıkdığımız duyarlar
Her tarafa çaşıt pusu kurarlar
Mürseloğlu seni neye sayarlar
O zaten ezelden kulu Cerid'in.
Seyfe'nin karşısı koca cebeldir
Cebeli aşınca seyfü seferdir
Yüz atlımız bin atlıya bedeldir
Dönerse silaha eli Cerid'in.
Pusuya düşmeyin düz edin yolu
Sıcağa vurmayın evlad ayali
Varıp konacağın Kırşehir eli
Keskin'de yayılır malı Cerid'in.
Ali Bey'in pek tatlıdır sözleri
Fettah Bey'in köşek gibi gözleri
Burnu hızmalı da Cerid kızları
Deli etti Kul Yusuf'u dili Cerid'in.
Cerit aşiretinden Silsüpüroğlu Fet*tah Bey'in oğulları bir müddet Orta Anadolu'da kaldıktan sonra devlet tarafından tekrar Toroslara sürülmüşlerdir. Ceyhan yöresinin havasını beğenmeyen Fettah Bey'in oğlu Ali Bey, kardeşi Mithat'tan ayrılarak Yozgat'ın Müminli köyüne yerleşmek istemiştir. Buna rıza göstermeyen yöre hâlkı olayı Çapanoğ*lu Ali Rıza Bey'e şikâyet etmişler, Ça*panoğlu, Silsüpüroğlu Ali Bey'e bölgeyi derhâl terk etmeleri için bir mektup yazmış, mektubu kendisine bağlı 50-60 kişilik bir kolluk kuvvetiyle göndermiştir. Mektubu getiren Çapanoğlu'nun adamları tehditkar bir tavırla, "Derhâl burada dağılın" diye ihtarda bulunmuş*lar. Ali Bey de, "Biz unlu bir aşiretiz eskiden beri buralar bizim babalarımızın yurdu, biz yurtsuz yuvasız kimseler değiliz, Çapanoğlu’na söyleyin bize bir yer göstersin de orada oturalım." demiş ise de gelen adamlar "Biz sizi dağıtma*sını biliriz" deyip Ali Bey'in üzerine yü*rümüş, Bunu gören Ali Bey ve adamla*rı kilylarına sarilip bunlan perişan etmişler. Kanlı çarpışmadan kaçıp kurtu*lanlar durumu Çapanoğlu’na haber vermiş, Çapanoğlu büyük bir kuvvet yollayarak "Bunları bu bölgeden atın darmadağın edin" demiş, Bir kaç gün sonra Müminli köyüne gelen Çapanoğ*lu'nun adamları, Silsüpüroğlu Ali Bey'in Denek dağının Kuşburnu yayla*sına gittiğini öğrenince, Ali Bey'i takip edip kuşatıyorlar. Bir kaç yüz adamıyla kavgaya giren Ali Bey, önüne kattığı Çapanoğlu'nun kuvvetlerini kıra kıra Delice ırmağının yakınındaki Azgın da*ğına kadar takip etmiştir.
Ali Bey, Kuşburnu yaylasında iken Köşekli aşiretiyle birleşip Çapanoğlu’nun kuvvetlerini bir ziyafet esnasında basıp perişan etmiş, kaçanlardan ilk varanlar Çapanoğlu’na durumu olduğu gibi anlatmışlar, ikinci kol ise Çapanoğlu’na yaranmak için hiç bir şeyden ha*bersiz yaşlı Köşekli Kadir Bey'i öldürüp başını da bir Çapanoğlu’na getirmişler*dir. İki tarafı da dinleyen Çapanoğlu, gerçeği öğrenince ihtiyar Kadir Bey'in başını getiren gruba "Yaşlı bir adamı öldürmek erkeklik değil." deyip hepsinin oracıkta başını vurdurmuştur.
Kendisi için tehlikeli gördüğü Silsü*püroğlu Ali Bey'i Padişaha şikâyet eden Çapanoğlu, bir bahane ile aşiretin bu bölgede sürgün edilmesini Padişaha arz etmiştir. Şam'daki isyanı bastırmakla görevlendirilen Ali Bey, Padişahın gönderdiği fermam alınca derhâl yola koyulmuş, dam isyanın bastıran Ali Bey ve aşiretinin beğendiği topraklarda oturmasını padişah o günden sonra ser*best bırakmıştır. Silsüpüroğlu Ali Bey'in başkanlığında eski yurtlarına dönen Ceritler, Kırşehir’in Hamit köyü merkez olmak üzere Keskin ve civarını yurt tut*muşlardır. Bir Türkmen topluluğu olan bu aşiret, tarihte bir çok ünlü adamlar çıkartmıştır. Bunlardan birisi de Ha*mit'li Rıza Bey'dir.
Bu sırada toplu ölümlerin olduğu bir hastalıktan Silsüpür Ali ve Mehmet beyler vefat etmiş. Mehmet Bey'in ha*nımı ve Köşekli aşiret reisi Hamza Bey'in bacısi Hüsne kadın ölen beyler ve yetim kalan oğlu Halil için şu ağıdı yakmıştır.
Şu görünen bebrininin höyüğü
Ali bey, Mehmet bey aşret büyüğü
Kara kaş altında sırma bıyığı
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Pencereden düşen ayın ışığı
Irgalanır Halil'imin beşiği
Bu yıl beylerde mi olum keşiği
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Bakın gözümün yayına
Keklik olup ötüşüme
Ağa yarim at oynatır
Şu dağların yokuşuna.
Öremedim dor atının örkünü
Sayamadım ben beyimin kırkını
Sandığa bastım da samur kürkünü
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Yüce dağ başında bir kuzu meler
Kuzunun firkatı bağrımı deler
Halil'im pek küçük kim çözer beler
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Acı poyraz esti kokumu soktu
Bir tek dikmemin de boynunu büktü
Aşiret içinde lift beyler tekti
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Evimizin onu kulluk
Siyah saçım örgü belik
Kurban olam anam bacım
Yakışırmı bana dulluk.
Değirmene varsam nöbet alamam
Dilim varıp beyler oldu diyemem
Başım sığıp konaklara giremem
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Beyimin bıyığı karalı simden
Camadan giymiş de sırf safi yünden
Hevesim almadım şu ölen beyden
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın.
Al elma dalında san zerdali
Bulamadım yapışacak bir dalı
Halil'im küçük te Urhuya'm yeni
Ağlatman Halil'imin Türkmen anasın
Ağıtta adı geçen Halil Bey, Ankara valisi Muhittin'i yakalayıp Atatürk'e gönderen Hamitli Rıza Bey'in babasıdır.
Hamitli Rıza Bey
Hamit'li Rıza Bey'in babası şair Ha*lil Bey, Cerit aşiretinden Silsüpüroğlu Mehmet Bey'in oğludur. Anası Köşekli aşiretinden Hamza Bey'in bacısı Hüsne kadındır.
Halil Bey (1274 ) 1858'de Kırşehir’in Hamit köyünden doğmuş ve 5 yayında köy hocasına giderek okuma yazma öğrenmiştir. Kırşehir eşrafından olan dayılarının yanında Kırşehir Rüş*tüyesinde tahsilini tamamlayıp Akpınar köyünden Ali Efendi namıyla bilinen değerli bir hocadan icazet aldıktan sonra baş tahsildar olarak vazife yapan Halil Bey, 7 si oğlan biri kız olmak üzere 8 çocuk sahibidir. Çocuklarından il*ki unlu Hamit'li Rıza Bey'dir. Kurtuluş Savaşında Mustafa Kemal'in önderliğindeki milli uyanışı boğmak isteyen İstanbul hükümeti, Anadolu'daki bazı il*lerin valilerini bu iş için görevlendirmiştir. İstanbul hükümetinden aldığı di*rektiflerle Ankara'ya donen Vali Muhit*tin, 1919 Eylülünün ilk günlerinde tef*tiş bahanesiyle Hacıbektaş’a gitmiş, Çelebi Cemalettin Efendi ve Bektaşî babalarının Kuva-yi Milliye taraftarlığında caydıramayacağın anlayınca Çorum'a geçerek forum Mutasarrıfı Samih Fethi Bey ile Kastamonu'daki 58 piyade alay komutam Mustafa Bey'i kandırmayı başarmıştı. 14 Eylül 1919 günü, İstanbul Hükümeti Dahiliye Nazırına bir bir telgraf yollayan vali Muhittin, topladığı kuvvetlerle Ankara'nın basılabileceğini bildiriyordu.
Ankara valisi Muhittin Paşa'nın fa*aliyetlerinden haberdar olan Mustafa Kemal, Ali Fuad Paşa'dan vali Muhit*tin'i tutuklamasını istemiş, Fuad Papa Hacıbektaş’a giden valiyi Albay Os*man'a takip ettirmişti. Kolordu Komu*tanlığına vekalet eden Mahmut Bey'le haberleşen Fuad Papa, vali Muhittin'in mutlaka yakalanıp Sivas'a yollanması gerektiğini bildirmiştir.
Ankara'ya dönme karan alan vali, Çorum'dan ayrılarak 19 Eylül 1919 da Sungurlu'ya gelmiş, oradan da Keskin'e geçmişti. Keskin'le Elmadağ arasındaki Kılıçlarbeli'nde pusu kuran Kırşehir’in Hamit köyünden oturan Kuva-yi Milli*ye reislerinden Hamit'li Rıza Bey'in Müfrezeleri vali Muhittin'i tutuklayıp Sivas'a göndermiştir.
1879 yılında Kırşehir’e bağlı Hamit köyünden dünyaya gelen ve amcasının kızı şemsi hanımla evlenen Hamit'li Rıza Bey, Arapça-Farsça biliyordu. Rıza 8ey, 1919 Mebusan Meclisi seçimle*rinde mebus çıkarak İstanbul’a gitmiş, Büyük Millet Meclisinin Ankara'da açılması üzerine Kırşehir milletvekili olarak katılmış, Milli Müdafaa Encümeni üyeliği görevinde bulunmuştur. Kar*deşi Haydar Bey ile birlikte beş yüz adamıyla Birinci İnönü Savaşına katılan Rıza Bey, bu savaşta büyük yarar*lıklar göstermiştir. Savaş sonrası Rıza Bey'in adamlarından Hüseyin ve Ali*şan adli kişiler Kırıkkale'nin Cerid Kale*si koyunu basıp hâlkın altın ve kıymetli eşyasını gasbetmişlerdir. Köy hâlkı Ankara İstiklal Mahkemesine başvura*rak bu işi Rıza Bey'in yaptırdığını, ayrı*ca Rıza Bey'in Acı adli çiftliğine katır satın almaya gelen doğulu kişilerin Şeyh Said'in adamları olduğunu bu münasebetle Rıza Bey'in devlete isyan eden Şeyh Said'le işbirliği yaptığı doğrultusunda şahitlik etmişlerdir. şevket Süreyya Aydemir cezaevinde beraber kaldığı Rıza Bey'i özetle şu sözlerle tas*vir eder. "Aslında bir köylüydü. İri, hey*betli, kara bıyıklı ve iyi huylu bir adam*dı.... Padişahın Ankara valisini kendisi*nin dağa kaldırdığını, Atatürk’e Ankara yolunu açtığını ve onu Çankaya'ya kendisinin oturttuğunu söylerdi.
Bir müddet sonra Mustafa Kemal'in karşısındaki grupta yer aldığı iddiasıyla suçlanan Hamit'li Rıza Bey, 11.1.1926 yılında huzursuzluk yaratan suçlarla it*ham edilerek, Ankara İstiklal Mahke*mesinin kararıyla idam edilmiştir.
Düşündüğü gibi konuşan, saf, başa*rıların siyasal ranta dönüştürmesini bilmeyen Hamitli Rıza Bey, savaş son*rası vali Muhittin gibilerinin ihtiraslarının kurbanı olmuştur. Derinlemesine incelenirse onun akibeti, bir Türkmen beyi olan Dulkadırlı Şehsuvaroğlu Ali Bey'in akibetiyle benzerlik gösterir.
Şair olan ve 1949 yılında vefat eden Hamit'li Halil Bey, oğlu Rıza Bey'in idamını şu içli mısralarla dile getirmiş*tir.
Yalan dünya senden lezzet almadım
Daim ağu kattın aşıma felek
Her daim ağlattın bir dem gülmedim
Hiç bakmadın gözüm yaşına felek.
Rıza Bey sehpada vasiyet etmiş
şu mektubu evime versinler demiş
Uzatmış urgana boynunu vermiş
Daha ak düşmeden saçıma felek.
Asla idamıma hiç üzülmeyin
Siz beni de oldu diye bilmeyin
Kaleli nesline selam vermeyin
Kalleşi çıkardın karşıma felek.
El bilir değilim haini vatan
İstiklal uğrunda ilk adım atan
Şehit olsun kalem zaptımı tutan
Yalan yafta taktın döşüme felek.
Cumhuriyete muhâlif bir iş görmedim
Alçaklıkla namusuma leke sürmedim
Ailem şerefine hâlel vermedim
Şehit namazı düştü şanıma felek.
Demişler isyana hazır duruyor
Şeyh Said'e iştirake varıyor
Dört alçak Kaleli şehit oluyor
Yalan yafta taktı döşüme felek.
Yüz bin felaketle günüm geçirttin
Nimet deyi bana zehir içirttin
Yıktın evim ta temelden göçürttün
Darbeler indirdin başıma felek.
Türküm Türk’ün imdadına yeterken
Adım adım terakkiye giderken
Vatanıma sadık hizmet ederken
Bu idler gelmezdi düşüme felek.
Üç dört alçak ittifak eylediler
Zamanında bende yardım gördüler
Bir isyana meyli vardır dediler
Bu yalan gitmedi hoşuma felek.
Kuva-yi Milliye'yi ben icat ettim
Beş yüz atlı ile harbe ben gittim
Hilafet valisin ben esir ettim
Bunları yazın mezar taşıma felek.
Kardeşlerim olduğumu bildirtmen
Şerefinizi üstünüzden kaldırtman
Düşmanları kendinize güldürtmen
Hainler karıştı mime felek.
İnkılapta hizmet aranmaz oldu
Hakikat aranıp bulunmaz oldu
Kim vurduya gitti bilinmez oldu
Vatana bir Rıza aramak boşuna felek.
Suçlu olsam buna razı olurdum
Elbet hâlasıma çare bulurdum
İsteseydim döğüşerek olurdum
Hilebaz karıştı işime felek.
Yine sarpa uğrattılar yolumu
Vatanıma feda ettim oğlumu
Akibet sehbada gördüm olumu
Haksızı düşürdün peşime felek.
Dünya bir fırıldaktır dönüyor
Hanümanlar harap olup sönüyor
Olum kuşu her kapıya konuyor
Zehir kattın tatlı aşıma felek.
Halil der inkılap sehpa kuracak
Takdiri ilâhi böyle olacak
Rıza’nin hizmetin vatan bilecek
Hiç bakmadın gözüm yaşına felek.
Silsüpüroğlu Mahir ve Karaca Bey
Cerit, Silsüpür aşiretinden Hacı Ha*san Bey'in oğlu Karaca, 1919'larda as*kerden firar edip başına topladığı bir kaş adamıyla amcasının oğlu Mahir ile birlikte eşkıyalığa başlamıştır. Kendisini takip eden müfrezelerden birini ayak bileğinden vurmuş, müfreze Kırşehir’e oturulurken kan kaybından ölmüştür. Karaca'yı bir türlü ele geçiremeyen yet*kililer, Çerkezlerden ve Kürtlerden bazı kişileri Karaca'nın atlısına katarak ya*kalamak istemiştir. Amcaoğlu Mahir'in ikazlarına, Çerkezler bize bir şey yapa*maz deyip kulak asmayan korkusuz Karaca Bey, Mahir ile birlikte dürbünle etrafı kolaçan ettiği bir sırada Kırşehir Karahıdır köyü yakınlarındaki Buzluk dağında bu Çerkezler tarafından arka*dan vurularak öldürülmüşlerdir. Kara*ca'nın vurulduğunu gören atı cenazele*rin yanına kimseyi yaklaştırmadığı için devlet, atını vurduktan sonra cenazele*ri Keskin'e getirmiş ve asker kaçağı ol*duğu için cenazeleri ailelerine verme*miştir. Avanoğlu köyünden bir kişi Ka*raca Bey'in yüzük ve köstekli saatini taşıdığı için, adi bu olaya karıştığı gerekçesiyle, Karaca'nın kardeşi Fakı Meh*met tarafından köyünden alınarak köy çıkışında vurularak öldürülmüştür. Ka*raca ve Mahir için yakılan ağıt:
Şu görünen ***** Buzluğun dağı
Al kana boyanmış köyneğin ağı
Vurulmuş diyorlar Hamit'in beyi
Alman vurdular ona yanarım.
Sabahleyin kalktım yerler alaca
Satın al atımı verin ilaca
Biri Mahir idi, biri Karaca
Alınan vurdular ona yanarım.
Bir odası vardır boyraza karşı
Şen olur Karaca beyin gezdiği çarşı
Nerde Karaca'nın Mahir'in naaşı
Alınan vurdular ona yanarım.
Maşallah mıskasın boynuna takmış
Çifte mavzerini dalma asmış
Kırşehir, Keskin seyrine çıkmış
Hamitli beyini vurdular ona yanarım.
Sabahleyin kalktım yerler yaşımış
Dürbününü boğazında taşımış
Seni vuran Çerkez ne kalleşimiş
Alınan vurdular ona yanarım.
Atlarım bizim ata kattılar
Tüfekleri çalılara takdılar
Karaca'mı Mahir ile vurdular
Alınan vurdular ona yanarım.
Sicim bıyık, kara kaşın eğerek
Her indiği yerde kuzu yiyerek
Çerkezler vurmuşlar beyim diyerek
Alınan vurdular ona yanarım.
Dünyada iltifat etmen Çerkeze
Gâyet kalleş olur koyman merkeze
Gafil ölüm tesir etti herkese
Alınan vurdular ona yanarım.
Teyzen döşşek döksün, bibin de yorgan
Seni vuran Çerkezlerde sizlere kurban
Daha evlenmedi Karaca'm ergen
Alınan vurdular ona yanarım.
Kuzu bizim amma bize vermezler
Aradaki muzuları görmezler
Yiğitlerin kıymetini bilmezler
Alınan vurdular ona yanarım
Üç kağnıyı arka arkaya düzdüler
Karaca'mın tebdilini bozdular
Çukurları mezar diye kazdılar
Alınan vurdular ona yanarım.
Çerkezler de pusu kurmuş başıma
Hiç acımaz kurşun atar peşime
Kadınlar ağlaşır vurur döşüne
Alınan vurdular ona yanarım.
Söyleyin Silsüpür beyleri gelsin
Bulsun Çerkezleri ahımı alsın
Aşiret ağlasın yavrular yansın
Alman vurdular ona yanarım.
Karalı haber de köye duyuldu
Aşiretler bar araya derildi
Gıran geldi bizim beyler kırıldı
Doldur mavzeri de çalam düşmana
Emmim oğlu düşmeyelim pişmana
Yılanlı deresi on sekiz koyak
Karaca'm açmadı bar telli duvak
Alişan Bey derki Karacayı bulak
Doldur mavizeri çalam düşmana
Düşmeyelim emmim oğlu pişmana.
Beyleri vurmuşlar derbent başında
Karaca'm da daha yirmi üç yaşında
Birinin alnında birinin döşünde
Doldur tüfengi de çalam düşmana
Emmim oğlu düşmeyelim pişmana.
Mahir Bey'de Karaca'nın menendi
Yiğit idi Çerkezlere güvendi
Mevtayı görünce kalbim inandı
Doldur tüfenğimi çalam düşmana
Emmim oğlu düşmeyelim pişmana.
Silsüpüroğlu Yusuf Bey
Hamitli Rıza Bey'in oğlu Yusuf Bey, Fransa'da tahsil gördükten sonra yurda dönmüş, İstanbul’da şevket Süreyya Aydemir ve arkadaşlarıyla siyasi çalış*malardan bulunmuştur. Yusuf Bey, bir müddet takipten sonra güvenlikte so*rumlu kişiler tarafından komünizm suçlaması ile göz altına alınır. Gözaltında*ki sorgulama sonrasında gördüğü iş*kence nedeniyle hastalanır. Serbest bı*rakılınca Keskin'e ailesinin yanına ge*lir. Kısa bir sure hasta yattıktan sonra 22 Mayıs 1945 yılında ölür.
Oğlu Rıza Bey'in idamı, Torunu Yu*suf Bey'in ani olumu, Silsüpüroğlu Ha*lil Bey'i derinden sarsmıştır. Halil Bey, torunu Yusuf Bey için şöyle ağlamış*tır.
Derûnumda alev ateş yanıyor
Yangıyı yangıya kattı da gitti
Göz bebeğim bir ocaktı sönüyor
Aklımı başımdan aldı da gitti.
Böyle imiş mukadderin yazısı
Hiç çıkarmı yüreklerden sızısı
Riza’dır babası, Yusuf kuzusu
Derdime dertleri kattı da gitti
Viran bağlarda bülbüller ötmez
Hayali asla karşımda gitmez
Yusuf her ülkede türeyip yetmez
Silsüpür şerefini aldı da gitti.
Halil doksan sene hayatta durdum
Nice türlü türlü felaket gördüm
Samur kürklü, kom bıyıklı yiğitler verdim
Yusuf hepisine baş oldu gitti.
Silsüpüroğlu Doğan Gürbüztürk
Urfa, Viranşehir Kaymakamı Doğan Gürbüztürk, Kırşehir Hamit köyünde oturan Türkmen Cerit aşiretinden Silsüpüroğlu Hüseyin Bey'in oğludur. Vi*ranşehir Kaymakamı iken, arazi bölüşümündeki çıkar ve rüşvet ağının çö*kertilmesi için mücadele ettiği bir za*manda 21.5.1967 pazar günü saat 16 sıralarında muammalı bir şekilde öl*müştür.
İlçenin Savcısı İbrahim Sönmez'in, Gürbüztürk'ün ölümünden sonra za*manın Adalet Bakanı Hasan Dinçer'e çektiği telgrafta şöyle demektedir.
- "Dürüstlük timsali hümanist insan örneği ideal arkadaşım kaymakam Do*ğan'ı kaybettik. Doğan ve ben gücümüz nispetinde yedirmemeğe çalıştık. Olaylara bizzat kendimiz koştuk. Bir aile geçimsizliği yüzünden gerçi o inti*har etti, onu intihara çevresi sürükledi. O idarenin ben Adliyenin şerefini koru*duk, sizden tek isteğim bir ağabeyimiz olmanız hasebiyle bu kötü çevreden beni kurtarmanızdır. Üç gündür göz*yaşları içinde uykusuz ve huzursuzum. Hürmetlerimle."
Gazeteci Fikret Otyam yazdığı kita*bının bu konuya ayırdığı bölümünde o günlerde çıkan gazetelerde bu olay ak*tararak şöyle vermektedir."Kaymakama rüşvet vermek isteyen yolsuzluk sanığı 3 memur derhâl tevkif edildi. Urfa val*isi Kemal Gazezoğlu'nun hazine arazi*lerinin kiralanmasında yolsuzluk yap*tıkları iddiasıyla işten el çektirdiği hazine avukatı 5 memurdan 3'u derhâl tevkif edilmiştir. Kaymakam Doğan Gürbüztürk ilgililer tarafından tebrik edilmiştir.
Doğan Gürbüztürk'ün ölüm dosyası kendisini evinin kapısına asarak intihar etmiştir şeklinde kapatılmasına rağmen hâla esrarını korumaktadır. Bir çok dedikodudan sonra ceset, İstanbul’a Adli Tip Kuruluna gönderildi. Ölümün boğulmadan olmadığı anlaşıldı. Kardeşleri başta olmak üzere akrabaları bu intihar olayına inanmadılar. Hırçın, cesur, yiğit, yurtsever Kaymakamın bir komploya kurban gittiği kanısına vardılar. O yurtsever bir kaymakam idi, kendi gitti adi kaldı yadigar.
