korayertaş
Üye
Ulusal Varlık Fonu Nedir? Türkiye Uygulaması Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Ülkemizde 2016 yılında kurulan ve hakkında çok şey bilinmemesi nedeniyle çeşitli tartışmalara neden olan Türkiye Varlık Fonu (TVF) hakkında merak edilenlere bu yazıda yer verdik. Yazıda; TVF nedir, amaçları ve kaynakları nelerdir gibi soruların cevaplarını, dünyadan örnekleri bulabilirsiniz.
İngilizce Sovereign Wealth Funds ismiyle anılan ulusal varlık fonları, kısaca ülkelerin resmi rezervleri dışında oluşan birikimleri ifade etmektedir. Merkez bankaları nezdinde biriken döviz ve altın, resmi rezervleri temsil etmektedir. Ulusal varlık fonlarında ise cari işlem fazlası olan ülkelerin ihtiyaç dışı rezerv birikimleri değerlenmektedir. Bu işlem için müstakil fonlar kurulmasıyla ortaya çıkmışlardır.
Dünyada ulusal varlık fonlarının ilk örneklerini, 1950’li yıllarda petrol gelirlerinde görülen ani artış ile Körfez ülkeleri uygulamıştır. Daha sonra ihraç patlaması ile cari fazlaya ulaşan Asya ülkeleri de kendi varlık fonlarını kurmaya başlamışlardır. Günümüzde ise dünyanın en büyük 15 ulusal varlık fonunun toplamı 11 trilyon dolar civarında bir kaynağa sahiptir.
Şimdi ulusal varlık fonlarını daha yakından tanıyalım ve Türkiye uygulaması hakkında bilmeniz gereken konulara tüm detaylarıyla göz atalım:
Ulusal Varlık Fonu Nedir?
Dünyadaki her merkez bankası, ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli döviz rezervleri ve kaynaklar bulundururlar. Bunlar dışında cari fazla veren ülkeler, ihtiyaçları dışında da döviz, altın gibi kaynak birikimlerine sahip olurlar. Bu birikimlerin, karlı şekillerde değerlendirilmesi için müstakil fonlar kurulmuştur ve bunlar zamanla ulusal varlık fonuna dönüşmüştür.
UVF’nin ne olduğunu anlamanın en kolay yolu, cebinizdeki bozuklukları bir kumbarada biriktirmeniz ve bu birikimi belli bir amaç doğrultusunda yapmanızdır. Örneğin; cebinizdeki bozuklukları her gün kumbaraya atıp, yılın sonunda açarak kendinize güzel bir laptop veya bunun gibi bir şey almanız. Bu para, zaten cebinizde pek dikkate almadığınız tutarlardır; ama bir araya geldiklerinde önem kazanmaktadır. Varlık fonları da tam olarak bu şekildedir.
Kurulan ilk ulusal varlık fonları, kuruluşlarının ardından 10 – 15 yıl geçmesiyle birlikte aşırı değerlenmiş ve dolayısıyla finans çevrelerinin dikkatini hemen çekmiştir. Körfez ülkelerinde başlayan uygulama, daha sonraları Asya ülkelerine doğru yayılmaya başlamıştır. 1990’lı yılların başında 500 milyar dolar seviyesinde bulunan ulusal varlık fonlarının değeri, bugün 10 trilyon doları aşmıştır.
Ulusal varlık fonlarının tarihsel bağlamına bakıldığı zaman; devletlerin, reel sektörlerde kamu işletmeleri ile yatırımlar yaparak ekonomik alanda faaliyet gösterirken, finansal küreselleşme ile birlikte “çağa ayak uydurma” amacı sonucunda varlık fonlarına yöneldikleri görülmektedir. Devletler, UVF’ler gibi şirketleri aracılığıyla yatırım yapma yoluna gitmişlerdir.
Ulusal varlık fonlarının çerçevesini çizen Santiago İlkeleri‘nde ise şu tanıma yer verilmektedir;
“UVF’ler genel hükümete ait özel amaçlı yatırım fonları veya düzenlemelerdir. Genel hükümet tarafından makroekonomik amaçlarla oluşturulmuş olan UVF’ler, mali hedefleri gerçekleştirmek için varlıkları elinde bulundurur, yönetir veya yabancı finansal varlıklara yatırım yapmayı içeren biz dizi yatırım stratejisi istihdam eder. UVF’lerin çeşitli yasal, kurumsal ve yönetişim yapıları vardır. Mali istikrar fonları, tasarruf fonları, yedek yatırım şirketleri, kalkınma fonları ve açık emeklilik yükümlülüğü olmaksızın emeklilik fonları içeren heterojen bir gruptur. UVF, parasal otoritelerin geleneksel ödemeler dengesi veya para politikası amaçlarıyla tuttuğu döviz varlıklarını, geleneksel anlamda devlet teşebbüslerini (KİT’ler), devlet çalışanlarının emeklilik fonlarını veya bireylerin yararına yönetilen varlıkları hariç tutmaktadır.”
Ulusal Varlık Fonlarının Amaçları
Bazı uzmanlar, UVF’lerin merkantilist dönemlerdeki devlet kontrolündeki yatırım araçlarıyla benzeştiğini düşünmektedir. Ayrıca dünya ekonomisindeki küreselleşme eğilimleri ile ülkelerin ekonomi politikalarındaki değişimler, UVF’leri bir yenilik simgesi olarak nitelendirmektedir.
Bazı uzmanlar ise UVF’leri, devletin küreselleşmesi ve finansal sistem ile bütünleşme stratejisinin bir aracı olarak görmektedir.
Ulusal varlık fonlarının en genel amaçları;
İngilizce Sovereign Wealth Funds ismiyle anılan ulusal varlık fonları, kısaca ülkelerin resmi rezervleri dışında oluşan birikimleri ifade etmektedir. Merkez bankaları nezdinde biriken döviz ve altın, resmi rezervleri temsil etmektedir. Ulusal varlık fonlarında ise cari işlem fazlası olan ülkelerin ihtiyaç dışı rezerv birikimleri değerlenmektedir. Bu işlem için müstakil fonlar kurulmasıyla ortaya çıkmışlardır.
Dünyada ulusal varlık fonlarının ilk örneklerini, 1950’li yıllarda petrol gelirlerinde görülen ani artış ile Körfez ülkeleri uygulamıştır. Daha sonra ihraç patlaması ile cari fazlaya ulaşan Asya ülkeleri de kendi varlık fonlarını kurmaya başlamışlardır. Günümüzde ise dünyanın en büyük 15 ulusal varlık fonunun toplamı 11 trilyon dolar civarında bir kaynağa sahiptir.
Şimdi ulusal varlık fonlarını daha yakından tanıyalım ve Türkiye uygulaması hakkında bilmeniz gereken konulara tüm detaylarıyla göz atalım:
Ulusal Varlık Fonu Nedir?
Dünyadaki her merkez bankası, ülkenin ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli döviz rezervleri ve kaynaklar bulundururlar. Bunlar dışında cari fazla veren ülkeler, ihtiyaçları dışında da döviz, altın gibi kaynak birikimlerine sahip olurlar. Bu birikimlerin, karlı şekillerde değerlendirilmesi için müstakil fonlar kurulmuştur ve bunlar zamanla ulusal varlık fonuna dönüşmüştür.
UVF’nin ne olduğunu anlamanın en kolay yolu, cebinizdeki bozuklukları bir kumbarada biriktirmeniz ve bu birikimi belli bir amaç doğrultusunda yapmanızdır. Örneğin; cebinizdeki bozuklukları her gün kumbaraya atıp, yılın sonunda açarak kendinize güzel bir laptop veya bunun gibi bir şey almanız. Bu para, zaten cebinizde pek dikkate almadığınız tutarlardır; ama bir araya geldiklerinde önem kazanmaktadır. Varlık fonları da tam olarak bu şekildedir.
Kurulan ilk ulusal varlık fonları, kuruluşlarının ardından 10 – 15 yıl geçmesiyle birlikte aşırı değerlenmiş ve dolayısıyla finans çevrelerinin dikkatini hemen çekmiştir. Körfez ülkelerinde başlayan uygulama, daha sonraları Asya ülkelerine doğru yayılmaya başlamıştır. 1990’lı yılların başında 500 milyar dolar seviyesinde bulunan ulusal varlık fonlarının değeri, bugün 10 trilyon doları aşmıştır.
Ulusal varlık fonlarının tarihsel bağlamına bakıldığı zaman; devletlerin, reel sektörlerde kamu işletmeleri ile yatırımlar yaparak ekonomik alanda faaliyet gösterirken, finansal küreselleşme ile birlikte “çağa ayak uydurma” amacı sonucunda varlık fonlarına yöneldikleri görülmektedir. Devletler, UVF’ler gibi şirketleri aracılığıyla yatırım yapma yoluna gitmişlerdir.
Ulusal varlık fonlarının çerçevesini çizen Santiago İlkeleri‘nde ise şu tanıma yer verilmektedir;
“UVF’ler genel hükümete ait özel amaçlı yatırım fonları veya düzenlemelerdir. Genel hükümet tarafından makroekonomik amaçlarla oluşturulmuş olan UVF’ler, mali hedefleri gerçekleştirmek için varlıkları elinde bulundurur, yönetir veya yabancı finansal varlıklara yatırım yapmayı içeren biz dizi yatırım stratejisi istihdam eder. UVF’lerin çeşitli yasal, kurumsal ve yönetişim yapıları vardır. Mali istikrar fonları, tasarruf fonları, yedek yatırım şirketleri, kalkınma fonları ve açık emeklilik yükümlülüğü olmaksızın emeklilik fonları içeren heterojen bir gruptur. UVF, parasal otoritelerin geleneksel ödemeler dengesi veya para politikası amaçlarıyla tuttuğu döviz varlıklarını, geleneksel anlamda devlet teşebbüslerini (KİT’ler), devlet çalışanlarının emeklilik fonlarını veya bireylerin yararına yönetilen varlıkları hariç tutmaktadır.”
Ulusal Varlık Fonlarının Amaçları
Bazı uzmanlar, UVF’lerin merkantilist dönemlerdeki devlet kontrolündeki yatırım araçlarıyla benzeştiğini düşünmektedir. Ayrıca dünya ekonomisindeki küreselleşme eğilimleri ile ülkelerin ekonomi politikalarındaki değişimler, UVF’leri bir yenilik simgesi olarak nitelendirmektedir.
Bazı uzmanlar ise UVF’leri, devletin küreselleşmesi ve finansal sistem ile bütünleşme stratejisinin bir aracı olarak görmektedir.
Ulusal varlık fonlarının en genel amaçları;
- Varlık çeşitliliği,
- Rezervleri yüksek getiri alacak şekilde kullanmak,
- Gelecek için emeklilik geliri yaratmak,
- Doğal kaynakların tükenmesi ihtimaline karşılık gelecek nesiller için tasarruf yaratacak yatırımlar yapmak,
- Sanayileşmeyi ilerletmek,
- Fiyat istikrarını sürdürmek,
- Çeşitli stratejik ve siyasi hedefleri de gerçekleştirmek ya da gerçekleşmesine yardımcı olmak gibi amaçlara sahiptir.
Linkleri görüntülemek için kayıt olmalısınız
