Haydar
Emekli Yönetici
Ülkemizdeki Su Kaynakları Hakkında Bilgi
Nehirler ve Göller Türkiye de dağlarda bulunan küçük göllerle birlikte
120den fazla doğal göl bulunmaktadır. En büyük
ve en derin göl olan ve yükseltisi 1 646 m olan
Van Gölünün alanı 3 712 km2 dir. İkinci büyük göl,
İç Anadolu'daki Tuz Gölü'dür. Derin bir göl
olmayan Tuz Gölü'nün denizden yüksekliği 925 m alanı ise 1 500 km2 dir. Türkiye'de göllerin
toplandığı başlıca dört bölge vardır: Göller Yöresi
(Eğirdir, Burdur, Beyşehir ve Acıgöl), Güney
Marmara (Sapanca, İznik, Ulubat, Kuş Gölleri),
Van Gölü ve çevresi, Tuz Gölü ve çevresi.
Türkiye'deki göllerin bazılarının derinliği 30 mden fazladır, bazıları ise sadece birkaç metre
derinliktedir. Van Gölü'nün derinliği 100 mden daha
fazladır. Köyceğiz Gölü gibi denizle bağlantısı olan
göller az tuzludur. Doğal göller dışında Türkiyede
673 kadar baraj gölü bulunmaktadır. Bunlardan
bazılarının yüzey alanı; Atatürk Barajı 817 km2, Keban Barajı 675 km2, Karakaya Barajı 268 km2,
Hirfanlı Barajı 263 km2, Altınkaya Barajı 118 km2,
Kurtboğazı Barajı 6 km2 dir. Türkiye göllerinin yanı
sıra akarsuları açısından da zengin bir ülkedir.
Kaynakları Türkiye topraklarında olan birçok
akarsu değişik denizlere dökülür. Nehirler döküldükleri denize göre sınıflandırılabilir.
Karadeniz'e; Sakarya, Filyos, Kızılırmak,
Yeşilırmak, Çoruh ırmakları; Akdeniz'e; Asi,
Seyhan, Ceyhan, Tarsus, Dalaman ırmakları; Ege
Denizi'ne; Büyük Menderes, Küçük Menderes,
Gediz ve Meriç nehirleri; Marmara Denizi'ne; Susurluk/Simav Çayı, Biga Çayı, Gönen Çayı
dökülür. Ayrıca Fırat ve Dicle nehirleri Basra
Körfezi'nde, Aras ve Kura nehirleri ise Hazar
Denizi'nde son bulur. Kızılırmak 1 355 km,
Yeşilırmak 519 km, Ceyhan Irmağı 509 km, Büyük
Menderes 307 km, Susurluk Irmağı 321 km dir. Suriye sınırına kadar Dicle 523 km ve Fırat Nehri
1 263 km dir. Ermenistan sınırına kadar Aras nehri
548 km uzunluğundadır. Su Kaynakları Türkiyede yıllık ortalama yağış yaklaşık 643 mm
olup, yılda ortalama 501 milyar m3 suya tekabül
etmektedir. Bu suyun 274 milyar m3 toprak ve su
yüzeyleri ile bitkilerden olan buharlaşmalar yoluyla
atmosfere geri dönmekte, 69 milyar m3 lük kısmı
yeraltı suyunu beslemekte, 158 milyar m3 lük kısmı ise akışa geçerek çeşitli büyüklükteki
akarsular vasıtasıyla denizlere ve kapalı
havzalardaki göllere boşalmaktadır. Yeraltı suyunu
besleyen 69 milyar m3 lük suyun 28 milyar m3 ü
pınarlar vasıtasıyla yerüstü suyuna tekrar
katılmaktadır. Ayrıca, komşu ülkelerden ülkemize gelen yılda ortalama 7 milyar m3 su
bulunmaktadır. Böylece ülkemizin brüt yerüstü
suyu potansiyeli 193 (158+28+7) milyar m3
olmaktadır. Yeraltı suyunu besleyen 41 (69-28)
milyar m3 de dikkate alındığında, ülkemizin
toplam yenilenebilir su potansiyeli brüt 234 (193+41) milyar m3 olarak hesaplanmıştır. Ancak,
günümüz teknik ve ekonomik şartları
çerçevesinde, çeşitli amaçlara yönelik olarak
tüketilebilecek yerüstü suyu potansiyeli yurt
içindeki akarsulardan 95 milyar m3, komşu
ülkelerden yurdumuza gelen akarsulardan 3 milyar m3 olmak üzere yılda ortalama toplam 98 milyar
m3 tür. 14 milyar m3 olarak belirlenen yeraltı suyu
potansiyeli ile birlikte ülkemizin tüketilebilir yerüstü
ve yeraltı su potansiyeli yılda ortalama toplam 112
milyar m3 olmaktadır. Su kaynakları ile Su Tüketiminin Karşılaştırması Çoğu kez zannedildiği gibi Türkiye su zengini bir
ülke değildir. Aksine gerekli önlemler alınmaz ise
gelecekte su sıkıntısı çeken bir ülke olacaktır.
Ülkenin su sıkıntısına düşmesine neden olacak
etmenler şunlardır: Sorunlu coğrafya nedeniyle su
kaynaklarını kontrol etme güçlüğü, yağış ve su kaynaklarının dengesiz dağılımı, su havzasına
dayalı bütünleştirilmiş su yönetimi uzun vadeli
planlaması yerine, kısa vadeli, bölgesel, ayrı
planlar vasıtasıyla su kaynaklarından
yararlanılması. Kişi başına düşen yıllık
kullanılabilir su miktarı 1 600 m3 dür. Diğer ülkeler ve dünya ortalamasıyla kıyaslarsak, Türkiye kişi
başına kullanılabilir su miktarı bakımından su
azlığı çeken ülkeler ararsında görülebilir. Kişi
başına 5 000 m³ ve fazla su potansiyeli olan
bir ülke su zenginiolarak kabul edilir. 2023 yılı için
nüfusumuzun 100 milyon olacağını öngörmüştür. Bu durumda 2023 yılı için kişi başına düşen
kullanılabilir su miktarının 1 125 m3/yıl civarında
olacağı söylenebilir. Mevcut büyüme hızı, su
tüketim alışkanlıklarının değişmesi gibi faktörlerin
etkisi ile su kaynakları üzerine olabilecek baskıları
tahmin etmek mümkündür. Ayrıca tüm bu tahminler mevcut kaynakların hiç tahrip edilmeden
aktarılması durumunda söz konusu olabilecektir.
Dolayısıyla Türkiyenin gelecek nesillerine sağlıklı
ve yeterli su bırakabilmesi için kaynakların çok iyi
korunup, akılcı kullanması gerekmektedir.
120den fazla doğal göl bulunmaktadır. En büyük
ve en derin göl olan ve yükseltisi 1 646 m olan
Van Gölünün alanı 3 712 km2 dir. İkinci büyük göl,
İç Anadolu'daki Tuz Gölü'dür. Derin bir göl
olmayan Tuz Gölü'nün denizden yüksekliği 925 m alanı ise 1 500 km2 dir. Türkiye'de göllerin
toplandığı başlıca dört bölge vardır: Göller Yöresi
(Eğirdir, Burdur, Beyşehir ve Acıgöl), Güney
Marmara (Sapanca, İznik, Ulubat, Kuş Gölleri),
Van Gölü ve çevresi, Tuz Gölü ve çevresi.
Türkiye'deki göllerin bazılarının derinliği 30 mden fazladır, bazıları ise sadece birkaç metre
derinliktedir. Van Gölü'nün derinliği 100 mden daha
fazladır. Köyceğiz Gölü gibi denizle bağlantısı olan
göller az tuzludur. Doğal göller dışında Türkiyede
673 kadar baraj gölü bulunmaktadır. Bunlardan
bazılarının yüzey alanı; Atatürk Barajı 817 km2, Keban Barajı 675 km2, Karakaya Barajı 268 km2,
Hirfanlı Barajı 263 km2, Altınkaya Barajı 118 km2,
Kurtboğazı Barajı 6 km2 dir. Türkiye göllerinin yanı
sıra akarsuları açısından da zengin bir ülkedir.
Kaynakları Türkiye topraklarında olan birçok
akarsu değişik denizlere dökülür. Nehirler döküldükleri denize göre sınıflandırılabilir.
Karadeniz'e; Sakarya, Filyos, Kızılırmak,
Yeşilırmak, Çoruh ırmakları; Akdeniz'e; Asi,
Seyhan, Ceyhan, Tarsus, Dalaman ırmakları; Ege
Denizi'ne; Büyük Menderes, Küçük Menderes,
Gediz ve Meriç nehirleri; Marmara Denizi'ne; Susurluk/Simav Çayı, Biga Çayı, Gönen Çayı
dökülür. Ayrıca Fırat ve Dicle nehirleri Basra
Körfezi'nde, Aras ve Kura nehirleri ise Hazar
Denizi'nde son bulur. Kızılırmak 1 355 km,
Yeşilırmak 519 km, Ceyhan Irmağı 509 km, Büyük
Menderes 307 km, Susurluk Irmağı 321 km dir. Suriye sınırına kadar Dicle 523 km ve Fırat Nehri
1 263 km dir. Ermenistan sınırına kadar Aras nehri
548 km uzunluğundadır. Su Kaynakları Türkiyede yıllık ortalama yağış yaklaşık 643 mm
olup, yılda ortalama 501 milyar m3 suya tekabül
etmektedir. Bu suyun 274 milyar m3 toprak ve su
yüzeyleri ile bitkilerden olan buharlaşmalar yoluyla
atmosfere geri dönmekte, 69 milyar m3 lük kısmı
yeraltı suyunu beslemekte, 158 milyar m3 lük kısmı ise akışa geçerek çeşitli büyüklükteki
akarsular vasıtasıyla denizlere ve kapalı
havzalardaki göllere boşalmaktadır. Yeraltı suyunu
besleyen 69 milyar m3 lük suyun 28 milyar m3 ü
pınarlar vasıtasıyla yerüstü suyuna tekrar
katılmaktadır. Ayrıca, komşu ülkelerden ülkemize gelen yılda ortalama 7 milyar m3 su
bulunmaktadır. Böylece ülkemizin brüt yerüstü
suyu potansiyeli 193 (158+28+7) milyar m3
olmaktadır. Yeraltı suyunu besleyen 41 (69-28)
milyar m3 de dikkate alındığında, ülkemizin
toplam yenilenebilir su potansiyeli brüt 234 (193+41) milyar m3 olarak hesaplanmıştır. Ancak,
günümüz teknik ve ekonomik şartları
çerçevesinde, çeşitli amaçlara yönelik olarak
tüketilebilecek yerüstü suyu potansiyeli yurt
içindeki akarsulardan 95 milyar m3, komşu
ülkelerden yurdumuza gelen akarsulardan 3 milyar m3 olmak üzere yılda ortalama toplam 98 milyar
m3 tür. 14 milyar m3 olarak belirlenen yeraltı suyu
potansiyeli ile birlikte ülkemizin tüketilebilir yerüstü
ve yeraltı su potansiyeli yılda ortalama toplam 112
milyar m3 olmaktadır. Su kaynakları ile Su Tüketiminin Karşılaştırması Çoğu kez zannedildiği gibi Türkiye su zengini bir
ülke değildir. Aksine gerekli önlemler alınmaz ise
gelecekte su sıkıntısı çeken bir ülke olacaktır.
Ülkenin su sıkıntısına düşmesine neden olacak
etmenler şunlardır: Sorunlu coğrafya nedeniyle su
kaynaklarını kontrol etme güçlüğü, yağış ve su kaynaklarının dengesiz dağılımı, su havzasına
dayalı bütünleştirilmiş su yönetimi uzun vadeli
planlaması yerine, kısa vadeli, bölgesel, ayrı
planlar vasıtasıyla su kaynaklarından
yararlanılması. Kişi başına düşen yıllık
kullanılabilir su miktarı 1 600 m3 dür. Diğer ülkeler ve dünya ortalamasıyla kıyaslarsak, Türkiye kişi
başına kullanılabilir su miktarı bakımından su
azlığı çeken ülkeler ararsında görülebilir. Kişi
başına 5 000 m³ ve fazla su potansiyeli olan
bir ülke su zenginiolarak kabul edilir. 2023 yılı için
nüfusumuzun 100 milyon olacağını öngörmüştür. Bu durumda 2023 yılı için kişi başına düşen
kullanılabilir su miktarının 1 125 m3/yıl civarında
olacağı söylenebilir. Mevcut büyüme hızı, su
tüketim alışkanlıklarının değişmesi gibi faktörlerin
etkisi ile su kaynakları üzerine olabilecek baskıları
tahmin etmek mümkündür. Ayrıca tüm bu tahminler mevcut kaynakların hiç tahrip edilmeden
aktarılması durumunda söz konusu olabilecektir.
Dolayısıyla Türkiyenin gelecek nesillerine sağlıklı
ve yeterli su bırakabilmesi için kaynakların çok iyi
korunup, akılcı kullanması gerekmektedir.
