Haydar
Emekli Yönetici
Stresten korkmayın
Son yüzyılın en büyük sıkıntılarından biri stres...
Yalnız değilsiniz, çünkü stresli olmayan yok. Ama
yaşadığınız stresi yönetmek, kontrol altına almak,
hatta üstesinden gelmek mümkün. Uzman Psikiyatr Tanju Sürmeli, stresin aslında ne
olduğunu, zararlarını, vücuda etkilerini ve stresle baş
etmenin yollarını anlatıyor...
Stres nedir?
Stres, "Herhangi bir baskı sonucunda vücudun verdiği
özgül olmayan tepki" olarak tanımlanmaktadır. Stresin yaygın olarak kullanılan bir başka tanımı ise, "ihtiyaç
ve taleplerin, kişinin kişisel ve sosyal kaynaklarını
kullanabileceği sınırı aşması ve kişinin de bunun
farkına varmasıdır."
- Stres nasıl ve neden oluşur?
Stres negatif bir deneyimdir ve kişinin durumu algılaması ve baş etme becerisine bağlıdır. Stresin
nedenleri mevcut koşullarla ilişkilidir yani kişinin
ortamındaki faktörlere göre stres azalabilir ya da
artabilir. (Ev, iş yeri, konuşma yaparken vb.)
Ortamdaki stresli koşullar fizyolojik bir tepkiye yol
açar. Eğer bu tepki uzun süreliyse ya da sürekli ise kişide günlük yaşamında karşılaşabileceği sıradan
uyaranların bile aşırı yük olarak algılanmasına, baş
edemeyeceği bir hale dönüşmesine yol açabilir bu da
sürekli bir bitkinliğe sebebiyet verebilir.
-Stresin zararları nelerdir?
Strese verilen tepki, vücudun çeşitli yerlerinde eş zamanlı olarak beyin, kardiyovasküler sistem,
endokrin sistemi ve immun sistemde görülür ve stres
tepkisinin temelini oluşturur. Akut streste vücutta
birtakım hormonlar devreye girer. Bu hormonların
vücutta artışlarına bağlı olarak da kan basıncı ve
nabız yükselir, kardiyovasküler sistemde birtakım değişikliklere sebep olur. Aynı anda nefes alma hızı
artar, kaslar gerilir, mide ve bağırsaklar aktivitelerini
yavaşlatır ve beyin tehlikelere karşı bir an evvel tepki
vermek için alarma geçer. Bu fizyolojik tepkiler stres
anındaki normal tepkilerdir.
- Stres ne zaman zararlı hale gelir? Eğer bu fizyolojik tepkiler uzun süreliyse ya da sürekli ise kişide günlük
yaşamında karşılaşabileceği sıradan uyaranların bile
aşırı yük olarak algılanmasına, baş edemeyeceği bir
hale dönüşmesine yol açabilir bu da sürekli bir
bitkinliğe sebebiyet verebilir. Strese girdiğinizde veya
çok gergin olduğunuzda vücudunuzda sirküle eden hormonlardan biri kortizondur.
Kortizon, beyin hücrelerinin birbirleriyle iletişim
kurmasını sağlayan nörotransmitter dediğimiz
kimyasalların fonksiyonlarına engel oluyor. Çok fazla
kortizon, düşünmeyi ve uzun süreli hafızadan bilgi
çağırmayı zorlaştırıyor, öğrenme becerilerini azaltıyor. Birçok insan aşırı stres durumunda bu yüzden
"beynim bomboş gibi" ifadesini kullanır. Yüksek
kortizon seviyesine maruz kalanların beyinlerinin ve
hafızalarının zarar gördüğü yapılan çalışmalarda
gösterildi. İş stresi kalp enfarktüsü, damar sertliği,
kalp ritim bozukluğu, sol kalp hastalıklarını arttırma riski olduğu yapılan çalışmalarla ispatlandı. Strese
bağlı sigara içimi artmakta ve bu da kalp
hastalıklarına yakalanma oranını arttırmaktadır.
- Stresi yok etmenin bir yolu var mıdır? Stres,
sempatik sinir sistemi tepkisini tetikleyen bir zihin-
vücut etkileşimidir. Biofeedback, bilişsel davranışçı terapi, meditasyon, imgeleme, müzik, rahatlama
egzersizleri, farkındalık temelli stres azaltma,
davranışsal teknikler, yüksek kalp ritmi ve kan
basıncı gibi yükselmiş sempatik tepkileri azaltacak ve
kişiyi sakinleştirecek rahatlama terapileri, kademeli
kas gevşetme, masaj gibi yöntemler etkili olabilir. Biofeedback stresle baş etmede epey etkili bir
yöntemdir. Biofeedback'in depresif duygu durumunu
ve kronik stresten kaynaklanan anksiyeteyi düzelttiği,
iş ile ilintili akut strese maruz kalan kişilerde genel
duygusal sağlığı düzelttiği yapılan çalışmalarda
belirtilmiştir. Stresin etkisini azaltmayı düşünmek mümkün müdür?
Stres altında performansımızın etkilenmemesi ve
arttırabilmemiz için beynimizin bilinçli ve bilinçaltı
kısımlarına etki edebilmemiz gerekiyor. Özellikle
bilinçaltı kısmımıza etki edebilirsek stresi azaltmayı
kalıcı olarak öğrenebiliriz. Stres altında nefes alışımız, kalp atışımız, vücut ısımız, beynimizdeki
elektrik dalgalarımız değişmekte, deri ve kaslarda
gerginlik hissi olmaktadır.
Bunların hepsi bilinçaltımızla yönetilmektedir.
Performansı olumsuz yönde etkileyen stresi yenmeye
yönelik şirket eğitimleri, koçluk, sözel tavsiyeler, bu konuda okunan kitaplar veya bu konuda dünyaca ünlü
kişilerin tavsiyeleri bilinçaltımızdaki bu sistemleri
yeterince kontrol edebilmemizi öğretemediği için
genelde beklenen kalıcı etkiyi birçok kişide
oluşturmamaktadır.
Bilinçaltımızda yönetilen bu olayları bir takım sensörler, aletler ve bilgisayar kullanarak bilgisayar
ekranına yansıtıp bilinçli hale dönüştürüp kontrol
edebilme sağlatan Biofeedback yöntemlerinin kalıcı
etki sağladığı bilinmektedir. Bu bisiklet kullanmayı
veya yüzmeyi öğrenmemiz gibidir. Bisikleti yıllar
sonra bile kullanabiliriz, çünkü bilinçaltı öğrenmeyle bunu öğrendiğimizden kalıcı olarak beynimiz bunu
kayıtlar.
- Stres yönetiminin performansa etkisi var mıdır? Kişi
stresi iyi yönettiği takdirde hem performansı artar hem
de sağlığını korumuş olur. Fortune Dergisi, 500 şirket
listesinin ilk 10'u içerisinde yer alan, uluslararası bir şirketin yöneticileri ile yapılan Peak Performans
eğitimindeki ilerlemeleri şöyle açıkladı:
- Anksiyeteyi azaltarak doğru karar vermeyi sağlamak
- Stres kontrolünü sağlamak
- Aniden parlamadan sabırla olaya müdahale etmeyi
sağlamak - Motivasyonu arttırmak ve uzun vadede yüksek
tutmak
- Dikkat ve konsantrasyonu artırmak
- Odaklanma ve hedef belirlemelerini artırmak
- Karar verme mekanizmalarını sağlıklı ve yerinde
kullanabilmek - Planlama yapma ve organizasyon yeteneklerini
geliştirmek
- Hafızayı güçlendirmek
Çalışma hayatında stresle başa çıkmanın püf
noktaları:
- Stresle başa çıkmak için beyninizin kontrolü sizin elinizde olmalıdır. Herhangi stresli bir durumla
karşılaştığınızda oturduğunuz yerde gözlerinizi
kapatıp derin bir nefes alıp daha sonra derin bir nefes
verip " Bununla baş edebilirim, sakin olmalıyım, sakin
olursam daha rahat düşünebilirim ve bunun
üstesinden gelebilirim" diyebilmeyi beyninize öğretmelisiniz.
- İşe başlamadan önce güne güzel başlamak önemli,
gece iyi uyuyup sabah dinç kalkmak, güzel bir
kahvaltı etmek, mümkünse spor yapmak güne daha
pozitif başlamanızı sağlayacaktır.
- Fazla iş yükünün ağırlığı altında ezilirken derin ve yavaş nefes almayı unutmayın. Eğer doğru miktarda
oksijen beyninize ve tüm organlarınıza gitmezse aynı
enerji ile çalışmanız mümkün değildir. Sırtınızı rahat
bir yere yaslayın mümkünse gözlerinizi kapayın
burnunuzdan derin bir nefes alın ve yavaşça verin.
Bunu 5 ila 10 dakika yapmanız bile sizi rahatlatacaktır.
- İş arkadaşlarınızla ve yöneticilerinizle çatışma
halinde olmamaya çalışın. Daha iyi iletişim becerileri
geliştirin. İşyerindekilere negatif tavırlar sergilemekten
kaçının. Çatışma çıkarsa anlaşmazlığı fazla
uzatmadan en kısa sürede çözme yoluna gidin. Bunları da yapmamaya gayret edin; ? Sigara içmek
- Çok fazla içki içmek
- Çok yemek ya da çok az yemek
- TV ya da bilgisayar karşısında saatlerce vakit
geçirmek
- Aileden, arkadaşlardan uzaklaşmak, yalnız kalmak - Sakinleştirici ilaç kullanmak
- Çok fazla uyumak
- Problemlerini bir başkasına yansıtmak (Bir
başkasına bağırmak, azarlamak, şiddet kullanmak)
Son yüzyılın en büyük sıkıntılarından biri stres...
Yalnız değilsiniz, çünkü stresli olmayan yok. Ama yaşadığınız stresi yönetmek, kontrol altına almak,
hatta üstesinden gelmek mümkün. Uzman Psikiyatr
Tanju Sürmeli, stresin aslında ne olduğunu,
zararlarını, vücuda etkilerini ve stresle baş etmenin
yollarını anlatıyor...
Yalnız değilsiniz, çünkü stresli olmayan yok. Ama
yaşadığınız stresi yönetmek, kontrol altına almak,
hatta üstesinden gelmek mümkün. Uzman Psikiyatr Tanju Sürmeli, stresin aslında ne
olduğunu, zararlarını, vücuda etkilerini ve stresle baş
etmenin yollarını anlatıyor...
Stres nedir?
Stres, "Herhangi bir baskı sonucunda vücudun verdiği
özgül olmayan tepki" olarak tanımlanmaktadır. Stresin yaygın olarak kullanılan bir başka tanımı ise, "ihtiyaç
ve taleplerin, kişinin kişisel ve sosyal kaynaklarını
kullanabileceği sınırı aşması ve kişinin de bunun
farkına varmasıdır."
- Stres nasıl ve neden oluşur?
Stres negatif bir deneyimdir ve kişinin durumu algılaması ve baş etme becerisine bağlıdır. Stresin
nedenleri mevcut koşullarla ilişkilidir yani kişinin
ortamındaki faktörlere göre stres azalabilir ya da
artabilir. (Ev, iş yeri, konuşma yaparken vb.)
Ortamdaki stresli koşullar fizyolojik bir tepkiye yol
açar. Eğer bu tepki uzun süreliyse ya da sürekli ise kişide günlük yaşamında karşılaşabileceği sıradan
uyaranların bile aşırı yük olarak algılanmasına, baş
edemeyeceği bir hale dönüşmesine yol açabilir bu da
sürekli bir bitkinliğe sebebiyet verebilir.
-Stresin zararları nelerdir?
Strese verilen tepki, vücudun çeşitli yerlerinde eş zamanlı olarak beyin, kardiyovasküler sistem,
endokrin sistemi ve immun sistemde görülür ve stres
tepkisinin temelini oluşturur. Akut streste vücutta
birtakım hormonlar devreye girer. Bu hormonların
vücutta artışlarına bağlı olarak da kan basıncı ve
nabız yükselir, kardiyovasküler sistemde birtakım değişikliklere sebep olur. Aynı anda nefes alma hızı
artar, kaslar gerilir, mide ve bağırsaklar aktivitelerini
yavaşlatır ve beyin tehlikelere karşı bir an evvel tepki
vermek için alarma geçer. Bu fizyolojik tepkiler stres
anındaki normal tepkilerdir.
- Stres ne zaman zararlı hale gelir? Eğer bu fizyolojik tepkiler uzun süreliyse ya da sürekli ise kişide günlük
yaşamında karşılaşabileceği sıradan uyaranların bile
aşırı yük olarak algılanmasına, baş edemeyeceği bir
hale dönüşmesine yol açabilir bu da sürekli bir
bitkinliğe sebebiyet verebilir. Strese girdiğinizde veya
çok gergin olduğunuzda vücudunuzda sirküle eden hormonlardan biri kortizondur.
Kortizon, beyin hücrelerinin birbirleriyle iletişim
kurmasını sağlayan nörotransmitter dediğimiz
kimyasalların fonksiyonlarına engel oluyor. Çok fazla
kortizon, düşünmeyi ve uzun süreli hafızadan bilgi
çağırmayı zorlaştırıyor, öğrenme becerilerini azaltıyor. Birçok insan aşırı stres durumunda bu yüzden
"beynim bomboş gibi" ifadesini kullanır. Yüksek
kortizon seviyesine maruz kalanların beyinlerinin ve
hafızalarının zarar gördüğü yapılan çalışmalarda
gösterildi. İş stresi kalp enfarktüsü, damar sertliği,
kalp ritim bozukluğu, sol kalp hastalıklarını arttırma riski olduğu yapılan çalışmalarla ispatlandı. Strese
bağlı sigara içimi artmakta ve bu da kalp
hastalıklarına yakalanma oranını arttırmaktadır.
- Stresi yok etmenin bir yolu var mıdır? Stres,
sempatik sinir sistemi tepkisini tetikleyen bir zihin-
vücut etkileşimidir. Biofeedback, bilişsel davranışçı terapi, meditasyon, imgeleme, müzik, rahatlama
egzersizleri, farkındalık temelli stres azaltma,
davranışsal teknikler, yüksek kalp ritmi ve kan
basıncı gibi yükselmiş sempatik tepkileri azaltacak ve
kişiyi sakinleştirecek rahatlama terapileri, kademeli
kas gevşetme, masaj gibi yöntemler etkili olabilir. Biofeedback stresle baş etmede epey etkili bir
yöntemdir. Biofeedback'in depresif duygu durumunu
ve kronik stresten kaynaklanan anksiyeteyi düzelttiği,
iş ile ilintili akut strese maruz kalan kişilerde genel
duygusal sağlığı düzelttiği yapılan çalışmalarda
belirtilmiştir. Stresin etkisini azaltmayı düşünmek mümkün müdür?
Stres altında performansımızın etkilenmemesi ve
arttırabilmemiz için beynimizin bilinçli ve bilinçaltı
kısımlarına etki edebilmemiz gerekiyor. Özellikle
bilinçaltı kısmımıza etki edebilirsek stresi azaltmayı
kalıcı olarak öğrenebiliriz. Stres altında nefes alışımız, kalp atışımız, vücut ısımız, beynimizdeki
elektrik dalgalarımız değişmekte, deri ve kaslarda
gerginlik hissi olmaktadır.
Bunların hepsi bilinçaltımızla yönetilmektedir.
Performansı olumsuz yönde etkileyen stresi yenmeye
yönelik şirket eğitimleri, koçluk, sözel tavsiyeler, bu konuda okunan kitaplar veya bu konuda dünyaca ünlü
kişilerin tavsiyeleri bilinçaltımızdaki bu sistemleri
yeterince kontrol edebilmemizi öğretemediği için
genelde beklenen kalıcı etkiyi birçok kişide
oluşturmamaktadır.
Bilinçaltımızda yönetilen bu olayları bir takım sensörler, aletler ve bilgisayar kullanarak bilgisayar
ekranına yansıtıp bilinçli hale dönüştürüp kontrol
edebilme sağlatan Biofeedback yöntemlerinin kalıcı
etki sağladığı bilinmektedir. Bu bisiklet kullanmayı
veya yüzmeyi öğrenmemiz gibidir. Bisikleti yıllar
sonra bile kullanabiliriz, çünkü bilinçaltı öğrenmeyle bunu öğrendiğimizden kalıcı olarak beynimiz bunu
kayıtlar.
- Stres yönetiminin performansa etkisi var mıdır? Kişi
stresi iyi yönettiği takdirde hem performansı artar hem
de sağlığını korumuş olur. Fortune Dergisi, 500 şirket
listesinin ilk 10'u içerisinde yer alan, uluslararası bir şirketin yöneticileri ile yapılan Peak Performans
eğitimindeki ilerlemeleri şöyle açıkladı:
- Anksiyeteyi azaltarak doğru karar vermeyi sağlamak
- Stres kontrolünü sağlamak
- Aniden parlamadan sabırla olaya müdahale etmeyi
sağlamak - Motivasyonu arttırmak ve uzun vadede yüksek
tutmak
- Dikkat ve konsantrasyonu artırmak
- Odaklanma ve hedef belirlemelerini artırmak
- Karar verme mekanizmalarını sağlıklı ve yerinde
kullanabilmek - Planlama yapma ve organizasyon yeteneklerini
geliştirmek
- Hafızayı güçlendirmek
Çalışma hayatında stresle başa çıkmanın püf
noktaları:
- Stresle başa çıkmak için beyninizin kontrolü sizin elinizde olmalıdır. Herhangi stresli bir durumla
karşılaştığınızda oturduğunuz yerde gözlerinizi
kapatıp derin bir nefes alıp daha sonra derin bir nefes
verip " Bununla baş edebilirim, sakin olmalıyım, sakin
olursam daha rahat düşünebilirim ve bunun
üstesinden gelebilirim" diyebilmeyi beyninize öğretmelisiniz.
- İşe başlamadan önce güne güzel başlamak önemli,
gece iyi uyuyup sabah dinç kalkmak, güzel bir
kahvaltı etmek, mümkünse spor yapmak güne daha
pozitif başlamanızı sağlayacaktır.
- Fazla iş yükünün ağırlığı altında ezilirken derin ve yavaş nefes almayı unutmayın. Eğer doğru miktarda
oksijen beyninize ve tüm organlarınıza gitmezse aynı
enerji ile çalışmanız mümkün değildir. Sırtınızı rahat
bir yere yaslayın mümkünse gözlerinizi kapayın
burnunuzdan derin bir nefes alın ve yavaşça verin.
Bunu 5 ila 10 dakika yapmanız bile sizi rahatlatacaktır.
- İş arkadaşlarınızla ve yöneticilerinizle çatışma
halinde olmamaya çalışın. Daha iyi iletişim becerileri
geliştirin. İşyerindekilere negatif tavırlar sergilemekten
kaçının. Çatışma çıkarsa anlaşmazlığı fazla
uzatmadan en kısa sürede çözme yoluna gidin. Bunları da yapmamaya gayret edin; ? Sigara içmek
- Çok fazla içki içmek
- Çok yemek ya da çok az yemek
- TV ya da bilgisayar karşısında saatlerce vakit
geçirmek
- Aileden, arkadaşlardan uzaklaşmak, yalnız kalmak - Sakinleştirici ilaç kullanmak
- Çok fazla uyumak
- Problemlerini bir başkasına yansıtmak (Bir
başkasına bağırmak, azarlamak, şiddet kullanmak)
Son yüzyılın en büyük sıkıntılarından biri stres...
Yalnız değilsiniz, çünkü stresli olmayan yok. Ama yaşadığınız stresi yönetmek, kontrol altına almak,
hatta üstesinden gelmek mümkün. Uzman Psikiyatr
Tanju Sürmeli, stresin aslında ne olduğunu,
zararlarını, vücuda etkilerini ve stresle baş etmenin
yollarını anlatıyor...
Bak göz gezdirirken 2 satır okudum bana yetti çözdüm bile derdimi 
