HakanSeven12
Üye
Sap, Entonasyon, Manyetik ve Tel Yüksekliği Ayarlarının Yapılışı
Bir elektro gitarın, sahip olduğu sesi doğru bir şekilde verebilmesi için düzgün bir şekilde ayarlanması zorunludur. Aksi halde çalımı çok zor, perdelerinden doğru notalar çıkmayan veya tonu çok kötü olan bir gitarla karşılaşmak büyük bir olasılıktır. Bir elektro gitarda üzerinde durulması gereken en önemli ayarlar, tellerin klavyeden yüksekliğinin (action) ayarı, sapın eğrilik miktarının ayarı, notaların doğruluğunun ayarı (intonation) ve manyetiklerin ayarıdır.
Action'ı Ayarlama
Bir gitarın action’ını onun çalınabilirliği veya tellerin yüksekliği olarak adlandırabiliriz. Action’ın miktarı tellerle perde demirlerinin arasındaki uzaklığın ölçüsüdür. Gitarda genellikle ilk perdelerde teller klavyeye daha yakın, üst perdelerde ise biraz daha uzaktır. Bu yüzden ilk perdelerde telleri bastırmak daha kolaydır. Action’ı kötü gitarlarda teller klavyeden çok yüksektir. Bu gitarlarda üst perdelerde teli klavyeye bastırmak çok zordur.
Genellikle alçak action’lı gitarlar daha kolay çalınır ve hızlı sololar için uygundur ama tellerin verdiği ses miktarı daha azdır ve çalınırken tellerin perdelere sürtmesi ve istenmeyen seslerin oluşma tehlikesi artar. Yüksek action’lı gitarlar yüksek sese sahiptirler ve daha çok ritim çalmak için uygundurlar. Bunun yanında nota basmak ve hızlı geçişler yapmak daha zordur.
Kalın bas tellerde action daha fazla olmalıdır. Çünkü bas teller diğer tellere göre daha geniş bir salınımla titreşirler ve bu yüzden perdelere çarpma olasılığı diğer tellere göre daha fazladır.
Bir elektro gitarda action’ı yani tellerle klavye arası uzaklığı ayarlama; köprü, üst eşik veya truss rod ile yapılabilir. Birçok köprüde tellerin gitar gövdesinden yüksekliğini ayarlamaya yarayacak mekanizmalar vardır. Bu tür köprülerde, örneğin Fender Strat köprülerinde herhangi bir teli, altında bulunan küçük parça üstündeki vidayı döndürerek yükseltip alçatmak mümkündür. Üst eşikten yapılan ayarlamalar, tellerin geçtiği oyuklar veya üst eşiğin sapa oturduğu yer derinleştirilerek veya altı beslenip yükseltilerek gerçekleştirilebilir. Böylece action istenilen ölçüde ayarlanmış olur.
Truss Rod Ayarı
Truss rod sapın eğrilik miktarında değişiklikler yapabilmektedir. Truss rodu sıkıp gevşeterek sapın eğrilik miktarını istenen seviyeye getirmek ve böylece tellerin sapa uzaklığını yani yüksekliğini (action) ayarlamak mümkün olabilmektedir.
İdeal bir truss rod ayarı şu şekilde yapılmalıdır:
Gitarın akordu yapıldıktan sonra kalın mi teline 1. perdede ve klavyenin gövdeyle birleştiği perdede basılır. Bu iki nokta arasındaki uzaklığın tam ortasında, tellerin perde demirlerine olan uzaklığı ölçülür. Genelde bu uzaklık 0.4 mm kadar olmalıdır. Bu uzaklık sıfıra yakınsa yani teller perde demirine değmek üzereyse, sap fazla düz hatta arkaya doğru eğri demektir, truss rod gevşetilmeli böylece sapın öne doğru eğilmesi sağlanmalıdır. Bu uzaklık 0.4 mm den çok fazlaysa sap gerektiğinden çok öne doğru eğilmiş demektir, truss rodu sıkarak sapı biraz arkaya çekmek gerekir. Bu işlemler yukarıda bahsedilen uzaklık istenen miktara ulaşıncaya kadar tekrarlanır.
Truss rodu ayarlarken çok dikkatli olunmalı, teller mutlaka gevşetilmelidir. Birçok gitarda truss rodu sıkmak için ayar vidasını saat yönünde, gevşetmek için de ters yönde çevirmek gerekmektedir; fakat ayar vidası çevrilirken çok dikkat edilmelidir. Çünkü bazı saplarda ayar vidasının biraz döndürülmesi, truss rodun çok gerilmesine dolayısıyla sapın fazla eğilmesine yol açabilir. Genel olarak ayar vidasının bir turdan fazla döndürülmesi gerekiyorsa, sapta büyük olasılıkla bir arıza var demektir.
Intonation (Entonasyon) Ayarı
Gitarın telleri herhangi bir perdeye basmadan akord edildikten sonra tüm perdelerdeki notalar doğru olarak çalınabiliyorsa, o gitarda intonation doğru demektir.
Teller klavyeye doğru bastırıldığında, teller üstünde oluşan basınç gerginliği artırıp sesin incelmesine yol açar. Bu durum kalın tellerde daha belirgin şekilde görülmektedir. Kalın tellerde üst eşik-köprü arası uzaklık, köprüde o telin altındaki küçük parçayı geri çekerek (bu parçaya bağlı vidayı sağa çevirerek) biraz artırılırsa, perdelerde basışta yukarıda bahsedilen notaların tizleşmesi sorunu dengelenmiş olacaktır. Dikkat edilecek olursa bu sorun klasik ve akustik gitarlarda köprünün yan yerleştirilmiş eşiğiyle çözülmüştür.Bu durumda kalın mi telinin uzunluğu ince mi'ye göre eşik geriye doğru çekilerek artırılmış olur. Elektro gitarların çoğunda, köprü üstünde her telin uzunluğunu ayrı ayrı ayarlayabilmek üzere yapılmış mekanizmalar bulunmaktadır.
Gitarın intonation’ını kontrol etmek için gitar akord edildikten sonra her tel için, 12. perdedeki nota ve bu notanın harmoniği çalınır. Eğer iki nota da birbirinin aynıysa (bir oktav farkla) intonation doğru demektir. Bir gitarda perdeler doğru olarak yerleştirilmişse, gitarın başka bir hatası yoksa ve intonation sorunu görülüyorsa, bu tellerin uzunluklarının yanlış olmasından kaynaklanmaktadır. Eğer 12. perdedeki nota harmoniğinden daha tiz ise telin uzunluğu köprü üstündeki mekanizmada yer alan vidanın sağa çevrilmesiyle artırılır. Eğer daha kalın ise üst eşik-köprü arası telin uzunluğu, köprü üstünde o telin altındaki küçük parçada bulunan vidanın sola çevrilip parçanın sapa doğru yaklaştırılmasıyla azaltılır.
Manyetik Ayarı
Manyetiklerin gövde yüzeyinden yüksekliği yani tellere olan yakınlığı ayarlamak önemli bir konudur. Tellere yaklaştıkça manyetiğin çıkış gücü artmaktadır ama çok da yakın olduğu zaman manyetiğin içindeki mıknatıs, telleri kendine doğru çekmeye başladığından hem akord etmede sorun çıkmakta hem de tellerin serbest salınımları mıknatıs tarafından engellendiğinden sesin sürekliliği azalmış olmaktadır. Yukarıda bahsedilen sorunlarla karşılaşmamak için tellerden fazlaca uzak tutulan manyetiğin hem çıkış gücü az olacak hem de tellerin tüm hareketlerini tam olarak takip edemeyecektir. Bu unsurları göz önünde tutarak manyetik yüksekliği dikkatlice ayarlanmalıdır.
Manyetikleri, her iki taraflarında bulunan vidaları sıkıp gevşetmek yoluyla tellere yaklaştırıp uzaklaştırmak mümkün olabilmektedir.
Sap ve Entonasyon Ayarı (Türkçe)
Sap ayarı
Entonasyon ayarı
Manyetik ayarı
Action'ı Ayarlama
Bir gitarın action’ını onun çalınabilirliği veya tellerin yüksekliği olarak adlandırabiliriz. Action’ın miktarı tellerle perde demirlerinin arasındaki uzaklığın ölçüsüdür. Gitarda genellikle ilk perdelerde teller klavyeye daha yakın, üst perdelerde ise biraz daha uzaktır. Bu yüzden ilk perdelerde telleri bastırmak daha kolaydır. Action’ı kötü gitarlarda teller klavyeden çok yüksektir. Bu gitarlarda üst perdelerde teli klavyeye bastırmak çok zordur.
Genellikle alçak action’lı gitarlar daha kolay çalınır ve hızlı sololar için uygundur ama tellerin verdiği ses miktarı daha azdır ve çalınırken tellerin perdelere sürtmesi ve istenmeyen seslerin oluşma tehlikesi artar. Yüksek action’lı gitarlar yüksek sese sahiptirler ve daha çok ritim çalmak için uygundurlar. Bunun yanında nota basmak ve hızlı geçişler yapmak daha zordur.
Kalın bas tellerde action daha fazla olmalıdır. Çünkü bas teller diğer tellere göre daha geniş bir salınımla titreşirler ve bu yüzden perdelere çarpma olasılığı diğer tellere göre daha fazladır.
Bir elektro gitarda action’ı yani tellerle klavye arası uzaklığı ayarlama; köprü, üst eşik veya truss rod ile yapılabilir. Birçok köprüde tellerin gitar gövdesinden yüksekliğini ayarlamaya yarayacak mekanizmalar vardır. Bu tür köprülerde, örneğin Fender Strat köprülerinde herhangi bir teli, altında bulunan küçük parça üstündeki vidayı döndürerek yükseltip alçatmak mümkündür. Üst eşikten yapılan ayarlamalar, tellerin geçtiği oyuklar veya üst eşiğin sapa oturduğu yer derinleştirilerek veya altı beslenip yükseltilerek gerçekleştirilebilir. Böylece action istenilen ölçüde ayarlanmış olur.
Truss Rod Ayarı
Truss rod sapın eğrilik miktarında değişiklikler yapabilmektedir. Truss rodu sıkıp gevşeterek sapın eğrilik miktarını istenen seviyeye getirmek ve böylece tellerin sapa uzaklığını yani yüksekliğini (action) ayarlamak mümkün olabilmektedir.
İdeal bir truss rod ayarı şu şekilde yapılmalıdır:
Gitarın akordu yapıldıktan sonra kalın mi teline 1. perdede ve klavyenin gövdeyle birleştiği perdede basılır. Bu iki nokta arasındaki uzaklığın tam ortasında, tellerin perde demirlerine olan uzaklığı ölçülür. Genelde bu uzaklık 0.4 mm kadar olmalıdır. Bu uzaklık sıfıra yakınsa yani teller perde demirine değmek üzereyse, sap fazla düz hatta arkaya doğru eğri demektir, truss rod gevşetilmeli böylece sapın öne doğru eğilmesi sağlanmalıdır. Bu uzaklık 0.4 mm den çok fazlaysa sap gerektiğinden çok öne doğru eğilmiş demektir, truss rodu sıkarak sapı biraz arkaya çekmek gerekir. Bu işlemler yukarıda bahsedilen uzaklık istenen miktara ulaşıncaya kadar tekrarlanır.
Truss rodu ayarlarken çok dikkatli olunmalı, teller mutlaka gevşetilmelidir. Birçok gitarda truss rodu sıkmak için ayar vidasını saat yönünde, gevşetmek için de ters yönde çevirmek gerekmektedir; fakat ayar vidası çevrilirken çok dikkat edilmelidir. Çünkü bazı saplarda ayar vidasının biraz döndürülmesi, truss rodun çok gerilmesine dolayısıyla sapın fazla eğilmesine yol açabilir. Genel olarak ayar vidasının bir turdan fazla döndürülmesi gerekiyorsa, sapta büyük olasılıkla bir arıza var demektir.
Intonation (Entonasyon) Ayarı
Gitarın telleri herhangi bir perdeye basmadan akord edildikten sonra tüm perdelerdeki notalar doğru olarak çalınabiliyorsa, o gitarda intonation doğru demektir.
Teller klavyeye doğru bastırıldığında, teller üstünde oluşan basınç gerginliği artırıp sesin incelmesine yol açar. Bu durum kalın tellerde daha belirgin şekilde görülmektedir. Kalın tellerde üst eşik-köprü arası uzaklık, köprüde o telin altındaki küçük parçayı geri çekerek (bu parçaya bağlı vidayı sağa çevirerek) biraz artırılırsa, perdelerde basışta yukarıda bahsedilen notaların tizleşmesi sorunu dengelenmiş olacaktır. Dikkat edilecek olursa bu sorun klasik ve akustik gitarlarda köprünün yan yerleştirilmiş eşiğiyle çözülmüştür.Bu durumda kalın mi telinin uzunluğu ince mi'ye göre eşik geriye doğru çekilerek artırılmış olur. Elektro gitarların çoğunda, köprü üstünde her telin uzunluğunu ayrı ayrı ayarlayabilmek üzere yapılmış mekanizmalar bulunmaktadır.
Gitarın intonation’ını kontrol etmek için gitar akord edildikten sonra her tel için, 12. perdedeki nota ve bu notanın harmoniği çalınır. Eğer iki nota da birbirinin aynıysa (bir oktav farkla) intonation doğru demektir. Bir gitarda perdeler doğru olarak yerleştirilmişse, gitarın başka bir hatası yoksa ve intonation sorunu görülüyorsa, bu tellerin uzunluklarının yanlış olmasından kaynaklanmaktadır. Eğer 12. perdedeki nota harmoniğinden daha tiz ise telin uzunluğu köprü üstündeki mekanizmada yer alan vidanın sağa çevrilmesiyle artırılır. Eğer daha kalın ise üst eşik-köprü arası telin uzunluğu, köprü üstünde o telin altındaki küçük parçada bulunan vidanın sola çevrilip parçanın sapa doğru yaklaştırılmasıyla azaltılır.
Manyetik Ayarı
Manyetiklerin gövde yüzeyinden yüksekliği yani tellere olan yakınlığı ayarlamak önemli bir konudur. Tellere yaklaştıkça manyetiğin çıkış gücü artmaktadır ama çok da yakın olduğu zaman manyetiğin içindeki mıknatıs, telleri kendine doğru çekmeye başladığından hem akord etmede sorun çıkmakta hem de tellerin serbest salınımları mıknatıs tarafından engellendiğinden sesin sürekliliği azalmış olmaktadır. Yukarıda bahsedilen sorunlarla karşılaşmamak için tellerden fazlaca uzak tutulan manyetiğin hem çıkış gücü az olacak hem de tellerin tüm hareketlerini tam olarak takip edemeyecektir. Bu unsurları göz önünde tutarak manyetik yüksekliği dikkatlice ayarlanmalıdır.
Manyetikleri, her iki taraflarında bulunan vidaları sıkıp gevşetmek yoluyla tellere yaklaştırıp uzaklaştırmak mümkün olabilmektedir.
Sap ve Entonasyon Ayarı (Türkçe)
Medyaları görüntülemek için kayıt olmalısınız
Sap ayarı
Medyaları görüntülemek için kayıt olmalısınız
Entonasyon ayarı
Medyaları görüntülemek için kayıt olmalısınız
Manyetik ayarı
Medyaları görüntülemek için kayıt olmalısınız
Son düzenleme:
