hikmet366
Üye
Mitoz Bölünme Nedir ?
[h=1]Mitoz bölünme nedir?[/h]Mitoz ya da mitosis, bir hücrenin kendi genomunu eşleyerek iki yavru hücre şeklinde bölünmesidir
Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir. Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur. Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar. Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür. Çok hücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur. Çekirdeği olmayan prokaryotlarda hücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle bölünürler.
Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.) hayat boyu devam eder. Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir. Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir. Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplazma bölünmesi sitokinez olarak tanımlanır. Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür.
[h=1]Profaz[/h]İnterfazda eşlenmiş durumdaki kromatinler kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşürler. Çekirdekçik ve organeller erir ve tamamen kaybolur. Kromozomlar ekvatoral bölgeye hareket etmeye başlarlar.
[h=1]Metafaz[/h]Kardeş kromotitler ekvatoral düzlemde bir çember gibi, bazen de karisik olarak ekvatoral düzlem üzerinde dizilirler ve sentrozomlar iğ ipliklerini oluşturur.Hücrenin ortasında hafif boğumlanma olur. İğ iplikleri kardeş kromatitlere tutunur. Kromozomların en net görüldüğü safhadır.
[h=1]Anafaz[/h]Kromozomlardaki sentromerlerin aynı anda ikiye bölünmesiyle kardeş kromatitler tam olarak birbirinden ayrılır. Kardeş kromatitler sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunarak zıt kutuplara doğru harekete geçer. Anafaz evresi kardeş kromatitlerin zıt kutuplara ulaşmasıyla tamamlanır...
[h=1]Telofaz[/h]Profaz evresinde eriyen çekirdek ve organeller yeniden oluşmaya başlar. Kutuplara çekilen kromatitler çekirdek içine girerler. Bu evreden sonra sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.
[h=1]Sitoplazma Bölünmesi[/h]Çekirdek bölünmesi gerçekleştikten sonra hücre ortasından boğumlanarak bölünür ve iki ayrı hücre oluşur. Bitki hücrelerinde ise bu ara lamel oluşumuyla olur.
Hayvan hücresindeki sitoplazma bölünmesi: Hücrenin ekvator bölgesinde dıştan içe doğru meydana gelen bir boğumlanma ile başlar. Bu boğumlanma sitoplazmayı ikiye ayırıncaya kadar devam eder. Yeni hücreler eşit veya eşit olmayan büyüklüktedir. Fakat genetik materyal bakımından her iki hücre de aynı genetik yapıya sahip, kromozom sayıları eşittir.
Bitki hücresindeki sitoplazma bölünmesi: Bitki hücresinde hücre çeperi bulunduğundan boğumlanma görülmez. Hücrenin ortasında orta lamel denilen ara plak oluşumu başlar. Orta lamel hücrenin çeperine ulaşıncaya kadar büyür ve kalınlaşır. Böylece sitoplazma içindeki yapılar hemem hemen eşit olacak şekilde ikiye ayrılır. Zamanla orta lamel iki yavru hücrenin faaliyeti sonunda normal hücre çeperi halini alır. Sitoplazmanın da bölünmesiyle aynı genetik bilgiye sahip iki yavru hücre oluşur.
[h=1]Hayvan ve Bitki Hücrelerinde Mitoz Bölünme Farklılıkları[/h]1- Hayvan hücrelerinde sitoplazma boğumlanarak bölündüğü halde bitki hücresinde orta lamel(ara lamel) oluşumuyla gerçekleşir.
2- Bitki hücresinde iğ ipliklerini sitoplazma hazırlarken hayvan hücrelerinde bunu sentrozomlar yapar.
Sentrozom sayısının bulunup bulunmamasına göre iki tip mitöz bölünme ayırt edilir.
1-) Anastral Mitoz: Sentrozomu bulunmayan hücrelerdeki mitöz bölünmeye denir. Bitki hücrelerinde görülür.
2-) Astral Mitoz: Sentrozomu olan hücrelerdeki mitöz bölünmeye denir. Hayvan hücrelerinde görülür. Hücre döngüsü = Hücre siklosu = Hücre çevrimi. Bir hücredeki tüm yapıların iki katına çıkarak iki yavru hücreye aktarılmasını sağlayan döngüye denir.
Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir. Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur. Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar. Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür. Çok hücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur. Çekirdeği olmayan prokaryotlarda hücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle bölünürler.
Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.) hayat boyu devam eder. Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir. Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir. Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplazma bölünmesi sitokinez olarak tanımlanır. Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür.
[h=1]Profaz[/h]İnterfazda eşlenmiş durumdaki kromatinler kısalıp kalınlaşarak kromozoma dönüşürler. Çekirdekçik ve organeller erir ve tamamen kaybolur. Kromozomlar ekvatoral bölgeye hareket etmeye başlarlar.
[h=1]Metafaz[/h]Kardeş kromotitler ekvatoral düzlemde bir çember gibi, bazen de karisik olarak ekvatoral düzlem üzerinde dizilirler ve sentrozomlar iğ ipliklerini oluşturur.Hücrenin ortasında hafif boğumlanma olur. İğ iplikleri kardeş kromatitlere tutunur. Kromozomların en net görüldüğü safhadır.
[h=1]Anafaz[/h]Kromozomlardaki sentromerlerin aynı anda ikiye bölünmesiyle kardeş kromatitler tam olarak birbirinden ayrılır. Kardeş kromatitler sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunarak zıt kutuplara doğru harekete geçer. Anafaz evresi kardeş kromatitlerin zıt kutuplara ulaşmasıyla tamamlanır...
[h=1]Telofaz[/h]Profaz evresinde eriyen çekirdek ve organeller yeniden oluşmaya başlar. Kutuplara çekilen kromatitler çekirdek içine girerler. Bu evreden sonra sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.
[h=1]Sitoplazma Bölünmesi[/h]Çekirdek bölünmesi gerçekleştikten sonra hücre ortasından boğumlanarak bölünür ve iki ayrı hücre oluşur. Bitki hücrelerinde ise bu ara lamel oluşumuyla olur.
Hayvan hücresindeki sitoplazma bölünmesi: Hücrenin ekvator bölgesinde dıştan içe doğru meydana gelen bir boğumlanma ile başlar. Bu boğumlanma sitoplazmayı ikiye ayırıncaya kadar devam eder. Yeni hücreler eşit veya eşit olmayan büyüklüktedir. Fakat genetik materyal bakımından her iki hücre de aynı genetik yapıya sahip, kromozom sayıları eşittir.
Bitki hücresindeki sitoplazma bölünmesi: Bitki hücresinde hücre çeperi bulunduğundan boğumlanma görülmez. Hücrenin ortasında orta lamel denilen ara plak oluşumu başlar. Orta lamel hücrenin çeperine ulaşıncaya kadar büyür ve kalınlaşır. Böylece sitoplazma içindeki yapılar hemem hemen eşit olacak şekilde ikiye ayrılır. Zamanla orta lamel iki yavru hücrenin faaliyeti sonunda normal hücre çeperi halini alır. Sitoplazmanın da bölünmesiyle aynı genetik bilgiye sahip iki yavru hücre oluşur.
[h=1]Hayvan ve Bitki Hücrelerinde Mitoz Bölünme Farklılıkları[/h]1- Hayvan hücrelerinde sitoplazma boğumlanarak bölündüğü halde bitki hücresinde orta lamel(ara lamel) oluşumuyla gerçekleşir.
2- Bitki hücresinde iğ ipliklerini sitoplazma hazırlarken hayvan hücrelerinde bunu sentrozomlar yapar.
Sentrozom sayısının bulunup bulunmamasına göre iki tip mitöz bölünme ayırt edilir.
1-) Anastral Mitoz: Sentrozomu bulunmayan hücrelerdeki mitöz bölünmeye denir. Bitki hücrelerinde görülür.
2-) Astral Mitoz: Sentrozomu olan hücrelerdeki mitöz bölünmeye denir. Hayvan hücrelerinde görülür. Hücre döngüsü = Hücre siklosu = Hücre çevrimi. Bir hücredeki tüm yapıların iki katına çıkarak iki yavru hücreye aktarılmasını sağlayan döngüye denir.
