Doğuş Pertez
Admin
İğne Yapraklılar (Pinales) Nedir Bitkisi Hakkında Şifası Yararları Hakkında
İğne Yapraklılar (Pinales)
İĞNEYAPRAKLILAR. Yaprakları iğne biçiminde olan ve kozalak tipi meyve veren bitkilere, bu özellikleri nedeniyle "iğneyapraklılar" ya da "kozalaklılar" denir. Açıktohumlulardan olan bu bitkilerin pek azı çalı, geri kalanları ağaçtır. Çam, köknar, ladin, melez, sedir, servi, ardıç ve mazı gibi yakından tanıdığımız ağaçlar ile suga ve kauri gibi daha az bilinen bazı türler iğneyapraklılar adıyla bir takımda toplanır. Ama bu takımdaki bitkileri tanımlayan iğ-nemsi yaprak ve kozalağımsı meyve gibi ortak özellikleri paylaşmayan türler de vardır. Örneğin servi ve mazı çamlarınki gibi gerçek
değildir; üst üste binmjş küçük pulsu yapraklardan oluşur. Öte yanjpan kozalak tipi meyve veren bütün ağaçlar di bu gruptan sayılmaz. Örneğin sikas denen ağaçlar ile kibritotları gibi bazı bitkilerin spoıları kozalaksı yapıların içinde gelişir; kızılağa< ların meyveleri de küçük odunsu kozalaklaı biçimindedir. Ama bu bitkilerin hiçbiri iğneyapraklılar takımından değildir. Üstelik iğneyftpraklıları tanımayı daha da güçleştiren bir pokta, gerçek iğneyap-raklılardan bazılarının kozalak biçiminde meyve vermemesidir. Örneğin ardıç ağacında kozalak pulları etli ve Şişkin, renkleri morumsu mavi olan meyveleş kozalaktan çok üzümsü meyveye benzer.
Yaprakdökmeyen Ağaçlar
İğneyapraklıların bir Ibaşka ortak özelliği de, hemen hepsinin hiçbiri mevsimde tüm yapraklarını dökerek çıplaki kalmamalarıdır. Ama bu yaprakların hiç dökülmediği anlamına gelmez. İğneyapraklılirın yaprakları da iki ya da üç yılda bir dökülür; ne var ki, yaprakdöken ağaçlarda olduğu gibi bütün yapraklar aynı anda yenilenmediği için. iğneyapraklı ağaçların dalları hiçbi zaman çıplak kalmaz, hep yeşildir. Yalnız iğneyapraklılardan bazıları, örneğin melez ağjaçları bütün yapraklarını aynı anda döker. Sonbaharda sarımsı kızıl bir renk alan yapraklar kışa doğru dökülür ve ilkbaharda ağacın dallan yeniden yeşil yapraklarla donanır.
Çiçeksiz Ağaçlar
Bütün açıktohumlularda olduğu gibi iğneyapraklılarda da kapalıtohumlu (çiçekli) bitkilerdekine benzeyen belirgin çiçekler yoktur. Bu yüzden bu ağaçlar çiçektozlarının bir ağaçtan öbürüne taşınarak tozlaşması için böceklere bağımlı değildir. Erkek kozalakların ürettiği çiçektozları rüzgârla havaya savrularak aynı türden bir başka ağacın dişi kozalaklarına ulaşır. Çiçektozu dişi kozalağın içindeki yumurta hücrelerini döller; böylece bu döllenmiş hücrelerden içinde "bitki taslağı"nı taşıyan tohumlar oluşur. Bu tohum toprağa düşer düşmez çimlenerek türün yeni bir bireyini üretmek üzere büyümeye başlar.
Tohumlar olgunlaşınca kozalağın örtülü pullan açılır ve tohumlar toprağa düşer. Rüzgârla uçuşarak ana bitkinin dibinden uzaklara erişebilmesi için bu tohumların genellikle zar gibi incecik kanatları vardır.
Çiçektozunun rüzgârla dağılmasını kolaylaştıran en uygun zaman yağışsız günler olduğundan, iğneyapraklı ağaçların çoğunda kozalaklar yalnızca kuru havada açılır, havanın nemi arttığı zaman yeniden kapanır. Kapınızın önüne olgun, ama kurumamış bir çam kozalağı asarak bunu deneyebilirsiniz. Kozalağın pulları kuru havada açılıp yağmur yağmadan hemen önce kapanarak bir barometre görevi yapacaktır.
Reçine
İğneyapraklı ağaçların yaprakları değişik biçimlerde olur. Ladin türlerinin yaprakları kısa, sert ve sivri uçludur. Akköknarın yaprakları yassı ve derimsi, buna karşılık duglasköknarında çok yumuşak ve bükülgendir. Çamların yaprakları ise ince. uzun ve oldukça sert iğneler biçimindedir. İğneyapraklı ağaçların çoğunda, yapraklar ezildiği zaman keskin ve hoş bir koku yayılır. Bu kokunun kaynağı, bitkinin gövdesinde, dallarında, yapraklarında ve kozalaklarında oluşan yapışkan bir maddedir. Reçine denen bu madde bitkinin zararlı böceklerden, mantar ve öbür asalaklardan korunmasını sağlar. Çünkü, kokusu bize hoş gelen reçinenin yapısında bu zararlıları öldürebilecek kadar güçlü zehirli maddeler vardır.
İğneyapraklı ağaçların gövdelerinde derin yaralar açıldığında bu yaralardan bol miktarda reçine sızar. Çok eskiçağlarda bazı iğneyapraklı ağaçlardan sızan reçinelerin kuruyup taşlaşmasıyla, kehribar denen sert, duru ve bal rengi kütleler oluşmuştur . Bu kehribar kütleleri mücevher ve süs eşyası yapımında kullanılacak kadar değerlidir. Üstelik bu kütlelerin içinde çoğu zaman reçineye gömülerek olduğu gibi korunmuş böcek, örümcek gibi küçük hayvan fosilleri bulunduğu için, kehribarlar bu canlı türlerinin evrimini belirlemekte de bilim adamlarına çok yardımcı olur.
Boylu ve "Yumuşak Odunlu" Ağaçlar
Çağımızda varlığını sürdüren, hatta belki de günümüzde soyu tükenmiş olan bütün ağaçlar arasında en uzun boylu olanları iğneyapraklı ağaç türleridir. Bunlar arasında en başta geleni, 120 metre yüksekliğe erişebilen ve 1.000 yıl kadar yaşayabilen kıyı sekoyasıdır (Seguoia sempcrvirens).
İğneyapraklı ağaçlar öbür ağaçlardan çok daha hızlı büyüdüğü için önemli bir kereste kaynağıdır. Bu gruptaki ağaçların odunu, yaprakdöken ağaçlarınkinden daha hafif olduğu ve kolayca ezilebildiği için yumuşak odun olarak adlandırılır. Ama bu kural bütün iğneyapraklılar için geçerli değildir. "Yumuşak odunlu" denen ağaçlar arasında örneğin katran çamının (Pinus rigida) kerestesi son derece sert ve ağırdır.
İğne yapraklılar (Pinales), bitkiler (Plantae) âleminin açık tohumlular (Pinophyta) bölümünde bulunan tek sınıf olan Pinopsida'ya dahil bir bitki takımıdır ve ardıç, çam, göknar, ladin, melez, porsuk, sekoya, sedir, servi gibi soyu sürmekte olan tüm kozalaklı bitkileri içerir.
* İğne yapraklılar, Pinopsida sınıfı içinde yer alan dört takımdan biridir ve iğne yapraklı bitkilerin soyunu sürdüren tüm üyelerini içerir. Pinopsida içinde yer alan ve soyu tükenmiş olan iğne yapraklı takımları ise şunlardır:
▪ Cordaitales
▪ Vojnovskyales
▪ Voltziales
* "Coniferales", bu takımın "Pinales" olarak adlandırılmasından önce kullanılmış ama artık geçersiz olan adıdır.
* İğne yapraklılar takımı familyalarından porsukgillerin (Taxaceae) üyelerinin de diğer Pinales üyeleri ile aynı kökten geldiği son kalıtsal çalışmalarla ortaya konana kadar, bu bitkiler "Taxales" olarak adlandırılan ayrı bir takımda sınıflandırılmıştır. Ancak, artık bunun geçerliliği kalmamıştır.
geldik
Genel özellikleri
* Dallanma genel olarak monopodial'dır.
* Çoğunun kısa ve uzun sürgünleri vardır.
* Sekonder yapılarında traheler olmayıp, odunları asıl olarak traheid'lerden oluşmaktadır.
* Bir çok örneklerinde yaprak, kabuk ve odunlarında reçine kanalı ya da bezeleri bulunur.
* Sürgünlere çoğunlukla sarmal, karşılıklı ve çevrel dizilen yapraklar iğne ya da pul yaprak şeklini almıştır. Bu yüzden iğne yapraklılar denilmektedir.
* Yapraklar kısa sürgünlerde bir çoğu bir arada; uzun sürgünlerde teker teker bulunmaktadır.
* Çiçekler bir evcikli ya da iki evciklidir.
* Erkek çiçekler çoğunlukla sürgün diplerinde ve pul yaprakların koltuğunda bulunurlar. Çok azı da sürgünlerin uçlarında terminal durumludur.
* Dişi kozalakların olgunlaşma süreleri çoğunlukla bir yıl; bazılarında 2-3 yıldır.
* Kozalak kimi taksonlarda kuru, kimi taksonlarda etli pullardan oluşmaktadır.
* Tohum birçok türünde kanatlıdır.
* Çenek sayıları 2-18 arasında değişmektedir.
İĞNEYAPRAKLILAR. Yaprakları iğne biçiminde olan ve kozalak tipi meyve veren bitkilere, bu özellikleri nedeniyle "iğneyapraklılar" ya da "kozalaklılar" denir. Açıktohumlulardan olan bu bitkilerin pek azı çalı, geri kalanları ağaçtır. Çam, köknar, ladin, melez, sedir, servi, ardıç ve mazı gibi yakından tanıdığımız ağaçlar ile suga ve kauri gibi daha az bilinen bazı türler iğneyapraklılar adıyla bir takımda toplanır. Ama bu takımdaki bitkileri tanımlayan iğ-nemsi yaprak ve kozalağımsı meyve gibi ortak özellikleri paylaşmayan türler de vardır. Örneğin servi ve mazı çamlarınki gibi gerçek
değildir; üst üste binmjş küçük pulsu yapraklardan oluşur. Öte yanjpan kozalak tipi meyve veren bütün ağaçlar di bu gruptan sayılmaz. Örneğin sikas denen ağaçlar ile kibritotları gibi bazı bitkilerin spoıları kozalaksı yapıların içinde gelişir; kızılağa< ların meyveleri de küçük odunsu kozalaklaı biçimindedir. Ama bu bitkilerin hiçbiri iğneyapraklılar takımından değildir. Üstelik iğneyftpraklıları tanımayı daha da güçleştiren bir pokta, gerçek iğneyap-raklılardan bazılarının kozalak biçiminde meyve vermemesidir. Örneğin ardıç ağacında kozalak pulları etli ve Şişkin, renkleri morumsu mavi olan meyveleş kozalaktan çok üzümsü meyveye benzer.
Yaprakdökmeyen Ağaçlar
İğneyapraklıların bir Ibaşka ortak özelliği de, hemen hepsinin hiçbiri mevsimde tüm yapraklarını dökerek çıplaki kalmamalarıdır. Ama bu yaprakların hiç dökülmediği anlamına gelmez. İğneyapraklılirın yaprakları da iki ya da üç yılda bir dökülür; ne var ki, yaprakdöken ağaçlarda olduğu gibi bütün yapraklar aynı anda yenilenmediği için. iğneyapraklı ağaçların dalları hiçbi zaman çıplak kalmaz, hep yeşildir. Yalnız iğneyapraklılardan bazıları, örneğin melez ağjaçları bütün yapraklarını aynı anda döker. Sonbaharda sarımsı kızıl bir renk alan yapraklar kışa doğru dökülür ve ilkbaharda ağacın dallan yeniden yeşil yapraklarla donanır.
Çiçeksiz Ağaçlar
Bütün açıktohumlularda olduğu gibi iğneyapraklılarda da kapalıtohumlu (çiçekli) bitkilerdekine benzeyen belirgin çiçekler yoktur. Bu yüzden bu ağaçlar çiçektozlarının bir ağaçtan öbürüne taşınarak tozlaşması için böceklere bağımlı değildir. Erkek kozalakların ürettiği çiçektozları rüzgârla havaya savrularak aynı türden bir başka ağacın dişi kozalaklarına ulaşır. Çiçektozu dişi kozalağın içindeki yumurta hücrelerini döller; böylece bu döllenmiş hücrelerden içinde "bitki taslağı"nı taşıyan tohumlar oluşur. Bu tohum toprağa düşer düşmez çimlenerek türün yeni bir bireyini üretmek üzere büyümeye başlar.
Tohumlar olgunlaşınca kozalağın örtülü pullan açılır ve tohumlar toprağa düşer. Rüzgârla uçuşarak ana bitkinin dibinden uzaklara erişebilmesi için bu tohumların genellikle zar gibi incecik kanatları vardır.
Çiçektozunun rüzgârla dağılmasını kolaylaştıran en uygun zaman yağışsız günler olduğundan, iğneyapraklı ağaçların çoğunda kozalaklar yalnızca kuru havada açılır, havanın nemi arttığı zaman yeniden kapanır. Kapınızın önüne olgun, ama kurumamış bir çam kozalağı asarak bunu deneyebilirsiniz. Kozalağın pulları kuru havada açılıp yağmur yağmadan hemen önce kapanarak bir barometre görevi yapacaktır.
Reçine
İğneyapraklı ağaçların yaprakları değişik biçimlerde olur. Ladin türlerinin yaprakları kısa, sert ve sivri uçludur. Akköknarın yaprakları yassı ve derimsi, buna karşılık duglasköknarında çok yumuşak ve bükülgendir. Çamların yaprakları ise ince. uzun ve oldukça sert iğneler biçimindedir. İğneyapraklı ağaçların çoğunda, yapraklar ezildiği zaman keskin ve hoş bir koku yayılır. Bu kokunun kaynağı, bitkinin gövdesinde, dallarında, yapraklarında ve kozalaklarında oluşan yapışkan bir maddedir. Reçine denen bu madde bitkinin zararlı böceklerden, mantar ve öbür asalaklardan korunmasını sağlar. Çünkü, kokusu bize hoş gelen reçinenin yapısında bu zararlıları öldürebilecek kadar güçlü zehirli maddeler vardır.
İğneyapraklı ağaçların gövdelerinde derin yaralar açıldığında bu yaralardan bol miktarda reçine sızar. Çok eskiçağlarda bazı iğneyapraklı ağaçlardan sızan reçinelerin kuruyup taşlaşmasıyla, kehribar denen sert, duru ve bal rengi kütleler oluşmuştur . Bu kehribar kütleleri mücevher ve süs eşyası yapımında kullanılacak kadar değerlidir. Üstelik bu kütlelerin içinde çoğu zaman reçineye gömülerek olduğu gibi korunmuş böcek, örümcek gibi küçük hayvan fosilleri bulunduğu için, kehribarlar bu canlı türlerinin evrimini belirlemekte de bilim adamlarına çok yardımcı olur.
Boylu ve "Yumuşak Odunlu" Ağaçlar
Çağımızda varlığını sürdüren, hatta belki de günümüzde soyu tükenmiş olan bütün ağaçlar arasında en uzun boylu olanları iğneyapraklı ağaç türleridir. Bunlar arasında en başta geleni, 120 metre yüksekliğe erişebilen ve 1.000 yıl kadar yaşayabilen kıyı sekoyasıdır (Seguoia sempcrvirens).
İğneyapraklı ağaçlar öbür ağaçlardan çok daha hızlı büyüdüğü için önemli bir kereste kaynağıdır. Bu gruptaki ağaçların odunu, yaprakdöken ağaçlarınkinden daha hafif olduğu ve kolayca ezilebildiği için yumuşak odun olarak adlandırılır. Ama bu kural bütün iğneyapraklılar için geçerli değildir. "Yumuşak odunlu" denen ağaçlar arasında örneğin katran çamının (Pinus rigida) kerestesi son derece sert ve ağırdır.
İğne yapraklılar (Pinales), bitkiler (Plantae) âleminin açık tohumlular (Pinophyta) bölümünde bulunan tek sınıf olan Pinopsida'ya dahil bir bitki takımıdır ve ardıç, çam, göknar, ladin, melez, porsuk, sekoya, sedir, servi gibi soyu sürmekte olan tüm kozalaklı bitkileri içerir.
* İğne yapraklılar, Pinopsida sınıfı içinde yer alan dört takımdan biridir ve iğne yapraklı bitkilerin soyunu sürdüren tüm üyelerini içerir. Pinopsida içinde yer alan ve soyu tükenmiş olan iğne yapraklı takımları ise şunlardır:
▪ Cordaitales
▪ Vojnovskyales
▪ Voltziales
* "Coniferales", bu takımın "Pinales" olarak adlandırılmasından önce kullanılmış ama artık geçersiz olan adıdır.
* İğne yapraklılar takımı familyalarından porsukgillerin (Taxaceae) üyelerinin de diğer Pinales üyeleri ile aynı kökten geldiği son kalıtsal çalışmalarla ortaya konana kadar, bu bitkiler "Taxales" olarak adlandırılan ayrı bir takımda sınıflandırılmıştır. Ancak, artık bunun geçerliliği kalmamıştır.
geldik
Genel özellikleri
* Dallanma genel olarak monopodial'dır.
* Çoğunun kısa ve uzun sürgünleri vardır.
* Sekonder yapılarında traheler olmayıp, odunları asıl olarak traheid'lerden oluşmaktadır.
* Bir çok örneklerinde yaprak, kabuk ve odunlarında reçine kanalı ya da bezeleri bulunur.
* Sürgünlere çoğunlukla sarmal, karşılıklı ve çevrel dizilen yapraklar iğne ya da pul yaprak şeklini almıştır. Bu yüzden iğne yapraklılar denilmektedir.
* Yapraklar kısa sürgünlerde bir çoğu bir arada; uzun sürgünlerde teker teker bulunmaktadır.
* Çiçekler bir evcikli ya da iki evciklidir.
* Erkek çiçekler çoğunlukla sürgün diplerinde ve pul yaprakların koltuğunda bulunurlar. Çok azı da sürgünlerin uçlarında terminal durumludur.
* Dişi kozalakların olgunlaşma süreleri çoğunlukla bir yıl; bazılarında 2-3 yıldır.
* Kozalak kimi taksonlarda kuru, kimi taksonlarda etli pullardan oluşmaktadır.
* Tohum birçok türünde kanatlıdır.
* Çenek sayıları 2-18 arasında değişmektedir.
