Eren Değerli
Moderator
HTTP2 ve HTTP3 nedir?
İnternet teknolojileriyle ilgilenenler, bu alanda öğrenilecek şeylerin asla bitmeyeceğinin farkındadır. Günden güne gelişen internet teknolojileri, birçok sahada yeni kavramları da literatüre kazandırıyor. Hayatımızın olmazsa olmazları arasına çoktan giren web siteleri ve bunlara dair teknik detaylar da öyle…
Bir web sitesini çeşitli amaçlarla kurabilir veya kullanabiliriz. Web sitesi geliştiriciler için ise içerik yükleme tüm uğraşlar arasında belki de en yorucusu olabilir. Yüklediğiniz içeriklerin kalitesinin de boyutlarının da belli standartlarda olması gerekir. Bu durum, birçok geliştiricinin sinirini bozacak derecede problemlere yol açabilir. Bahsi geçen alanda geliştirilen yeni teknolojiler, kullanıcıların dikkatini çekmese de çoğu zaman geliştiriciler için kurtarıcı olabiliyor.
Konuyu anlamak için önce protokollerin işlevine bakalım. Bilindiği üzere yazılımlar, protokol adı verilen ortak kabul edilmiş standart dizileri ile iletişim sağlar. İnternet ortamındaki tarayıcı ve sunucular arasında en yaygın protokol, 1990’lardan bu yana yoğun biçimde kullanılan HTTP’dir. (HyperText Transfer Protocol – Üstmetin Transfer Protokolü).
Bu ve diğer protokollerin isimlerini hemen hemen herkes, site isimlerinin başında görmüştür. Örneğin:
Sunucudan tarayıcıya bir metin göndermek için hala en uygun yol HTTP protokolüdür. Günümüzde artık olağan bir durum haline gelen internet üzerinden video ve resim gönderme gibi uygulamalar ise 1990’larda başlayan HTTP mirası üzerinde şekillenmiş ve sürekli geliştirilmiştir.
Normal şartlarda en iyi iyileştirmenin “yeniden yapmak” olduğunu düşünebilirsiniz. Fakat HTTP öyle iyi yapılmıştı ki yeni protokol inşa etmek yerine mevcut HTTP altyapısını geliştirmek, uzmanlar için daha etkili bir yol olarak görünmüştü. Nitekim öyle yaptılar. Zaten tersi yönde karar alsalar dahi, HTTP’nin ulaştığı yaygınlık, böyle bir seçeneğin yıllar almasını gerektirirdi. Kimsenin böyle bir riski almaya niyeti yoktu.
Dediğimiz gibi, HTTP2, mevcut protokolün üzerinde inşa edilerek 2015 senesinde tamamlandı. Bu, eski sürümün bir evriminden ibaretti. Her ne kadar içerikte daha karmaşık ve yeni öğeler bulunsa da altyapı olarak HTTP kullanılıyordu. Ancak şimdi tüm karmaşıklık başarılı biçimde maskelenmişti.
Geliştirilmiş veri transferi
Protokol başlık verilerini sıkıştırmak suretiyle verileri ikili biçimde karşıya iletebilir.
Çoklu kaynak gönderimi iyileştirmesi
Stil sayfaları, resimler, dosyalar ve çok sayıda biçim, ayrı kanallar yerine tek ve daha büyük bir hatta gönderilir. Bu şekilde hızda önemli iyileştirmeler söz konusu olur.
Sunucu ve tarayıcı verilerini zorlama
HTTP2’den önce tarayıcının bulduğu her kaynağı talep etmesi var sayılırdı. Ancak yeni protokol, izin olmadan da aynı sürede örneğin web sayfasındaki stil sayfalarını zorlama imkanına sahiptir.
Şifreleme güvenliği
Şifreleme uygulaması günümüzde internet bankacılığı, e-ticaret, internet üzerinden sağlanan kamu hizmetleri, online satış mağazaları ve başka alanlarda sıklıkla kullanılıyor. HTTP2 protokolünün getirdiği teknoloji ile şifrelenen sayfalarda kaydedilen şifrelere yalnızca kullanıcı ve sunucu ulaşabiliyor. HTTP2 protokolünün getirdiği iyileştirmeler sayesinde, güvenlik duvarları ve ağ altyapısı, şifre ekranına müdahaleleri kötü amaçlı trafik olarak tespit edebiliyor. Şifre ekranına üçüncü bir tarafın ulaşamıyor oluşu ve bu durumun iki tarafça bilinmesi, internet üzerinden şifre temelli yapılan aktivitelerin şimdilerde hızla yayılmasına olanak sağlıyor.
HTTP’nin hız ve güvenlik açısından günümüzdeki şartlara uyum sağlayamadığını düşünen Google, bu alanda önemli bir yenilik yapmak için kolları sıvadı. Google’a ait QUIC’in (Quick UDP Internet Connections) desteğinde yeni bir protokolü kullanıma sunmaya hazırlanıyor: HTTP3.
Bilgisayarların sunucudan veri istemek için gerekli sayıyı azaltan ve neticede katılım sağlayan herkes açısından iletimde ve bağlantıda hızı artırdığı öne sürülen HTTP3, protokoller açısından önemli bir kilometre taşı olacak. HTTP3’ün kurulum sırasında SSL (Secure Sockets Layer – Güvenli Yuva Katmanı) anlaşmasını da içererek güvenliği üst düzeye çıkarması bekleniyor.
Bu durumda belki de HTTP4’ün 2020’de karşımıza çıkmasına şaşırmamalıyız. Ancak bu şu an sadece bir öngörü. Çünkü Google’ın vaat ettiği geliştirmeler hayata geçirilebilirse hem geliştiriciler hem de kullanıcılar için internet her zamankinden daha eğlenceli bir hal alacak.
Yazar: Ayşe Yeren
Bir web sitesini çeşitli amaçlarla kurabilir veya kullanabiliriz. Web sitesi geliştiriciler için ise içerik yükleme tüm uğraşlar arasında belki de en yorucusu olabilir. Yüklediğiniz içeriklerin kalitesinin de boyutlarının da belli standartlarda olması gerekir. Bu durum, birçok geliştiricinin sinirini bozacak derecede problemlere yol açabilir. Bahsi geçen alanda geliştirilen yeni teknolojiler, kullanıcıların dikkatini çekmese de çoğu zaman geliştiriciler için kurtarıcı olabiliyor.
Zincirin sonunda bulunan sıradan internet kullanıcıları ve hatta bazı web tasarımcıları açısından gözle görülür bir fark yaratmasa da HTTP2, web geliştiricileri adına hayati bir kazanım olarak görülüyor. Basitçe söylersek HTTP2, web sitelerinin yüksek çözünürlüklü görseller veya js, css dosyaları sebebiyle yavaşlamasını önleyen, bunu yaparken site güvenliğini de ciddi biçimde artıran bir protokoldür. Google tarafından geliştirilen SPDY protokolü baz alınarak hazırlanmış ve geliştiricilere sunulmuştur.
Konuyu anlamak için önce protokollerin işlevine bakalım. Bilindiği üzere yazılımlar, protokol adı verilen ortak kabul edilmiş standart dizileri ile iletişim sağlar. İnternet ortamındaki tarayıcı ve sunucular arasında en yaygın protokol, 1990’lardan bu yana yoğun biçimde kullanılan HTTP’dir. (HyperText Transfer Protocol – Üstmetin Transfer Protokolü).
Bu ve diğer protokollerin isimlerini hemen hemen herkes, site isimlerinin başında görmüştür. Örneğin:
Linkleri görüntülemek için kayıt olmalısınız
veya
Linkleri görüntülemek için kayıt olmalısınız
gibi. Şu an dünya genelinde kullanılan HTTP 1.1 protokolü ise bir ortak versiyon olarak 1999 yılında kullanıma girmiştir.Herkesin kabul edeceği üzere, web teknolojisi bir anda bugünkü seviyesine ulaşmadı. Açıklar zamanla ortaya çıktı. Geliştirmeler için de aynı şekilde uzun yıllar gerekiyordu. Söz konusu protokoller de 1990’lardan bu yana hızlı bir gelişme göstererek günümüzdeki üst düzey hız ve güvenlik düzeylerine ulaştı.
Sunucudan tarayıcıya bir metin göndermek için hala en uygun yol HTTP protokolüdür. Günümüzde artık olağan bir durum haline gelen internet üzerinden video ve resim gönderme gibi uygulamalar ise 1990’larda başlayan HTTP mirası üzerinde şekillenmiş ve sürekli geliştirilmiştir.
Normal şartlarda en iyi iyileştirmenin “yeniden yapmak” olduğunu düşünebilirsiniz. Fakat HTTP öyle iyi yapılmıştı ki yeni protokol inşa etmek yerine mevcut HTTP altyapısını geliştirmek, uzmanlar için daha etkili bir yol olarak görünmüştü. Nitekim öyle yaptılar. Zaten tersi yönde karar alsalar dahi, HTTP’nin ulaştığı yaygınlık, böyle bir seçeneğin yıllar almasını gerektirirdi. Kimsenin böyle bir riski almaya niyeti yoktu.
Dediğimiz gibi, HTTP2, mevcut protokolün üzerinde inşa edilerek 2015 senesinde tamamlandı. Bu, eski sürümün bir evriminden ibaretti. Her ne kadar içerikte daha karmaşık ve yeni öğeler bulunsa da altyapı olarak HTTP kullanılıyordu. Ancak şimdi tüm karmaşıklık başarılı biçimde maskelenmişti.
HTTP2 protokolü, internet ortamındaki karmaşıklığı en azından görünürde sadeleştirebildiği için oldukça başarılı görülür. Bununla beraber, getirdiği iyileşmelerle bir dizi pratik çözümler de sunuyor:
Geliştirilmiş veri transferi
Protokol başlık verilerini sıkıştırmak suretiyle verileri ikili biçimde karşıya iletebilir.
Çoklu kaynak gönderimi iyileştirmesi
Stil sayfaları, resimler, dosyalar ve çok sayıda biçim, ayrı kanallar yerine tek ve daha büyük bir hatta gönderilir. Bu şekilde hızda önemli iyileştirmeler söz konusu olur.
Sunucu ve tarayıcı verilerini zorlama
HTTP2’den önce tarayıcının bulduğu her kaynağı talep etmesi var sayılırdı. Ancak yeni protokol, izin olmadan da aynı sürede örneğin web sayfasındaki stil sayfalarını zorlama imkanına sahiptir.
Şifreleme güvenliği
Şifreleme uygulaması günümüzde internet bankacılığı, e-ticaret, internet üzerinden sağlanan kamu hizmetleri, online satış mağazaları ve başka alanlarda sıklıkla kullanılıyor. HTTP2 protokolünün getirdiği teknoloji ile şifrelenen sayfalarda kaydedilen şifrelere yalnızca kullanıcı ve sunucu ulaşabiliyor. HTTP2 protokolünün getirdiği iyileştirmeler sayesinde, güvenlik duvarları ve ağ altyapısı, şifre ekranına müdahaleleri kötü amaçlı trafik olarak tespit edebiliyor. Şifre ekranına üçüncü bir tarafın ulaşamıyor oluşu ve bu durumun iki tarafça bilinmesi, internet üzerinden şifre temelli yapılan aktivitelerin şimdilerde hızla yayılmasına olanak sağlıyor.
Şimdiye kadar HTTP’nin ne olduğunu, işlevlerini ve HTTP2’ye nasıl evrildiğini kısaca anlattık. Son olarak gelelim çok daha yeni bir teknoloji olan HTTP3 protokolüne.
HTTP’nin hız ve güvenlik açısından günümüzdeki şartlara uyum sağlayamadığını düşünen Google, bu alanda önemli bir yenilik yapmak için kolları sıvadı. Google’a ait QUIC’in (Quick UDP Internet Connections) desteğinde yeni bir protokolü kullanıma sunmaya hazırlanıyor: HTTP3.
Bilgisayarların sunucudan veri istemek için gerekli sayıyı azaltan ve neticede katılım sağlayan herkes açısından iletimde ve bağlantıda hızı artırdığı öne sürülen HTTP3, protokoller açısından önemli bir kilometre taşı olacak. HTTP3’ün kurulum sırasında SSL (Secure Sockets Layer – Güvenli Yuva Katmanı) anlaşmasını da içererek güvenliği üst düzeye çıkarması bekleniyor.
HTTP’nin ilk versiyonu 1999’da çıkmıştı. Evrimin ikinci basamağı olan HTTP2 için 16 yıl beklemek gerekti. İkinci nesil protokol 2015 yılında internet ortamında yerini aldı. 2019’da hizmete sunulacağı açıklanan HTTP3 gerçekten de bu yıl içinde kullanıma girerse, internet teknolojilerinin en önemli alanlarından biri olarak görülen protokollerdeki ilerleme hızı üç kat artmış olacak. Yani iki teknoloji arasındaki süre 16 yıldan 4 yıla inecek.
Bu durumda belki de HTTP4’ün 2020’de karşımıza çıkmasına şaşırmamalıyız. Ancak bu şu an sadece bir öngörü. Çünkü Google’ın vaat ettiği geliştirmeler hayata geçirilebilirse hem geliştiriciler hem de kullanıcılar için internet her zamankinden daha eğlenceli bir hal alacak.
Yazar: Ayşe Yeren
