geleneksel el sanatları(bilgi)

Sponsorlu Bağlantılar

Durum
Üzgünüz bu konu cevaplar için kapatılmıştır...
Aziz™

Aziz™

Üye
geleneksel el sanatları(bilgi)
AĞAÇ İŞLEME SANATI


Mimar Sinan'ın neccarlıktan, Mehmet Ağa'nın ise sedefkârlıktan
mimarlığa geçtiği düşünülürse, bu eski geleneğin uzun yıllar sürdürüldüğü
anlaşılmaktadır. Bilindiği gibi ahşap, başta kapı, pencere kapakları mimber
, mihrap, sütun başlıkları, kiriş gibi mimarlık ögelirinde, rahle, Kur'an mahfazası,
sandık, sehpa gibi eşyaların üretilmisinde değişik tekniklerde kullanılmıştır. Ahşap
çok yaygın kullanılan bir malzeme olduğundan kullanılan teknikler de buna
bağlı olarak çeşitlilik göstermektedir.

Genellikle ceviz, elma armut, sedir, abanoz, gül, şimşir, tik meşe ve çam
ağaçlarına çağlar boyunca çok yer verilmiş, işin önemine yakın çevrede
olmasa da bulunmasına çalışılmıştır. Ayrıca yapılacak işe göre, ahşapın
seciminin özel bir önemi vardır. Bunun gibi kullanılacak tekniğin secimi
desonucu etkileyecek önemli bir etkendir. Örneğin kapı, pencere kanatları mimber,
ve mihrapta çokca uygulanan, özgün işçilik gerektiren teknik, kündekâridir.
Bu teknikte, baklava, yıldız gibi geometrik geçmeler, tutkal kullanılmadan
bir çerçeveyle çevrilir. Parçaların alıştırılmasıyla, çatkı oluşturulur. Bu nedenle
bu teknikte çalışılırken çok dikkat ve beceri gereklidir. Ayrıca ağacın da iyi
kurutulması, özel yöntemlerle terbiye edilerek sertleştirilmesi ve özenle hazırlanması
önemli bir noktadır. Konya Alâeddin, Beyşehir Eşrefoğlu ve Bursa Ulu camilerinin
mimberlerinde bu tekniğin büyük bir ustalıkla uygulandığı görülmektedir. Özellikle
Bursa Ulu Camisi mimberinde her parça ayrı motiflerle bezenmiştir.
Bunların dışında " taklit kündekârı" denilen teknikte ise, ahsap parçalar yan yana
getirildikten sonra geometrik desen kabartma biçiminde işlenir. Bu çıkıntılı
yüzeylerin arasına, geometrik kafesi oluşturan kirişler çakılır veya yapıştırılar.
Kayseri ve Çorum Ulu camilerinin mimberleri, bu teknikle yapılmışlardır.
Taklit kündekârı tekniğinin diğer uygulamasında ahşap levhalar üzerine geometrik
parçalar ve ahşap kafesi bir oluşturan kirişler doğrudan yapıştırılır.
Düz yüzeyli derin oyma tekniğinde, motifler yüzeye dik ve derin oyularak işlenmiştir.
Akşehir Kileci Mescidi mimberi, Ankara Hacı Bayram Türbesi kapısı, bu teknikle
yapılmış en güzel örnekler arasındadır.
Oyma işlerinde motifler, daha çok ceviz, meşe gibi ağaçların üzerine bıçaklarla
çalışılırdı.Kesme oyma tekniğinde de, kıl testeresi ve ince eğeler yardımıyla çalışılır,
genellikle ıhlamur, kavak ladin, gibi yumuşak ağaçlar yeğlenirdi.
Bu tür örnekler XVIII.yüzyıldan sonra yaygınlaşmıştır. Kakma tekniğinde,
sert ağaçlara açılan kanallara gümüş, bakır, pirinç kurşun kalay gibi madenler
çakılarak uygulanmıştır. Tarsi tekniğinde ise, sert ağaç yüzeyleri oyulup
bir kaplama gömülerek yapıştırılmıştır. Altın bronz ve bakır gömülen örnekler de
vardır. Değişik ağaç türü ve malzemlerin kulanılmasıyla, bu tekniklerle uygulamalar
yapılarak, yüzlerce yıl mimarlıktaki ağırlığı zaman zaman değişen birbirinden ilginç
ürünler verilmiştir. Bunlar cami başta olmak üzere, değişik işlevi birçok yapıyı
zenginleştirmiş, ayrıca bağımsız olarak değişik bicim ve tekniklerdeki uygulamalarla,
dönemlerinin genel özelliklerini yansıtmışlardır. Yer yer bu ürünlerin üzerlerinde,
sanatcı adlarını veren yazıtlara da raslanmaktadır.
Özellikle XVI ve XVII.yüzyıllarda sedefli eşya kullanımı yaygınlik kazanmış,
mimarlıktan değişik türde eşyalara kadar uygulama alanı bulmuştur. Sedef bazen
ahşap üzerinde yalnız, bazen de fildişi, bağa ve kemik ile birlikte kullanılmıştır.
Gömme (kakma), macunlama ve kaplama olarak üç ayrı tekniği vardır. Kakma
tekniğinde sedefin gömüleceği ceviz, meşe gibi ağaçlardan zemin hazırlandıktan
sonra, kağıda çizilen desen yapıştırılır. veya koyu yüzeylere çelik kalemle, açık
yüzeylere ise kurşun kalemli işlenir. Motifler dikkatle oyulduktan sonra, bu
yerlere göre kesilen sedef ve bilikte kullanılan diğer malzeme yapıştırılarak,
düzleme yapılır. Yapıştırma işleminde, kan veya sıcak tutkal kullanılmıştır.

Kaplama tekniğinde, masif zemin üzerine istenilen cins ahşap kaplama yapıştırıldıktan
sonra, desen çizilir ve sedef, bağa fildişi olması istenen yerler boşaltılıp,
bu yere göre hazırlanan kaplanacak malzeme inceltilerek yapıştırılır.
Macunlama tekniği, artık malzemenin değerlendirilmesi düşüncesinden
çıkmıştır. İşlenmeyecek kadar küçük sedef parçaları, belirli desenler
gözetilerek yerleştirildikten sonra, boşluklara ağaç tozu, sedef tozu ve
sıcak tutkal karışımandan oluşan macun doldurulur. Macunun donmasından
sonra düzleme işlemi yapılarak cilalanır.
Özellikle Osmanlı döneminde, sedef işçiliği konusunda Dalgıç Ahmet
Ağz'nın ürünü olan, Ayasofya Camisi avlusundaki III.Murat Türbesi'nin kapı kanatları,
Sedefkâr Mehmet Ağa'nın Sultan Ahmet Camisi pencere ve cümle kapısı, Şale,
Köşkü'ndeki sedefli odanın kapı kanadı ve dolap kapakları sayılabilir. Son
dönem ustaları arasında ise,Sedefkâr Vasıf Sedef (1876-1940), Sedefçi Mihran
Ağa ile Nerses Semercioğlu sayılabilir.



EL SANATLARI ( DOKUMA)

Fethiye çarşısı oldukça geniş. Ne ararsanız var... Burada yöresel şarap markalarından tutun da, farklı markalarda şekerlemelere kadar türlü türlü ürün çıkıyor karşınıza.
Hediyelik eşya dükkanları, dericiler, halıcılar, butikler ve kuyumcular Fethiye çarşısında sıra sıra. Yabancı turistleri kapı önlerinde dericilerle pazarlık ederken görebilirsiniz. Bu dükkanlarda deri aksesuarların pek çok çeşidini bulabilirsiniz. Sevdiklerinize mütevazı bir armağan götürmeniz de mümkün Fethiye’den. Çakmaklıklar, free-baglar ve küçük güderi cüzdanlar çok şık ve özellikli. Çalış Plajı çevresinde pek çok tezgah var. Gümüş takılara, deri bilekliklere ve uğurlu taşlara merakınız varsa, bu tezgahların önünden ayrılmanız zor. Fethiye çevresinde dokumacılık çok gelişmiş. El tezgahlarında dokunan özgün kumaşlar, halılar ve kilimler ilginizi çekebilir. Kaya halısı, kök boyası tekniği ile oldukça çarpıcı görünüyor. Kolon ve dastar kumaşı, Fethiye köylerindeki kadınların el emeğinin yansıması. Merkezdeki Paspatur Çarşısı yaz akşamları tıklım tıklım doluyor.

Burada alışveriş yapmak için ya herkesin plajda olduğu saatleri seçeceksiniz, ya da gecenin yorgunluğunu atmak için uyudukları sabah saatlerini... Yaz mevsiminde neredeyse sabaha kadar açık büfe ve hediyelik eşya mağazaları bulabilirsiniz. Seydiler, Karaçulha kilimleri, heybeler, çuvallar, Kaya (Makri) halıları, Üzümlü motifli dastarlar, yün ve kıldan yapılan kolonlar, bal, tahin, lokum, dağ ve ada çayları, kekik ve çeşitli baharatlarla, deniz ürünleri ve bunlardan üretilen hediyelik eşyalar, Fethiye ve çevresinde bulabileceğiniz yöresel renklerden. Ayrıca Fethiye civarında üretilen üç telli, sipsi ve kabak kemani gibi müzik aletleri de satın alabileceğiniz yöresel eşyalar arasında yer alıyor.

Fethiye’de sahilden dağlara ve yaylalara uzanan farklı kültürler, birbirleriyle kucaklaşıp yöredeki yaşama renk katıyor. Tipik bir Fethiye görüntüsünde bir yörük ile bir balıkçının kolayca bir araya geldiklerini görmek mümkün.

Kök Boyasından Dastara...

Kaya halısı: Yüzyıllardır el tezgahlarında göz nuru ve el emeğiyle dokunan Kaya Köyü’nün halıları, özellikle özgün desenleri, renkleri ve kök boyası tekniği ile ilgi çeker.

Dastar: Üzümlü Köyü’ne özgü bir el dokuması sanatı olan dastar, pamuklu iplikten düz ya da beyaz üzerine beyaz desenli olarak geleneksel tezgahlarda dokunuyor. Dastar kumaşından hazırlanan çeşitli ürünleri, Fethiye’nin her yerindeki alışveriş merkezlerinde bulmak mümkün.

Kilim: Özellikle heybe ve yaygı olarak kullanılan, yöreye özgü çizgilere sahip kilimler, Fethiye’nin Seydiler, Atlıdere, Karaçulha ve Eldirek köylerinde geleneksel yöntemlerle ve el tezgahlarında dokunuyor.

Kolan: İnce ve uzun kuşaklar biçiminde çeşitli renk ve desenlerde dokunan Kolan da, Fethiye bölgesine özgü kültürel öğeler taşıyan diğer bir el sanatı.



İŞLEME SANATI
Türk kadınının ustalık ve hayal gücünü yansıtan işlemeler giyecek ve kullanılacak eşyalardan, askeri malzemeye kadar her konuda yaygın uygulama alanı bulmuştur. Gergef veya kasnakta, keten, pamuklu, yünlü, ipekli dokumalar veya deri üzerinde; ipek iplik, sırma (altın tel) ve sim (gümüş tel) kullanılarak çeşitli işleme örnekleri yapılmıştır. Saray ve konakların hareminde yaşayan kadınların çeyiz hazırlamak ve boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla yaptıkları işlemeler yanında, özellikle bir ekip çalışmasını gerektiren yorgan yüzleri, kıyafetler ve askeri malzeme üzerindeki ağır işlemeler profesyonel erkek işleyiciler tarafından atölyelerde yapılmış olmalıdır.

16. ve 17. yüzyıla tarihlendirilen ve yorgan yüzü olarak kullanıldığı düşünülen büyük keten örtülerde geometrik düzen hakimdir. Simetri ve sonsuzluk prensibine bağlı kalınarak, kayan eksenler üzerindeki çiçek ve yaprak motifleri ile, madalyonlar içindeki çiçekler kullanılan başlıca motiflerdir. Motifler floş iplik kullanılarak pesent tekniğinde işlenmiştir. 16. yüzyıl işlemelerinde kırmızı, mavi, yeşil, fildişi ile konturlarda siyah iplik kullanılmıştır. 17.yüzyılda brokarlara benzeyen kompozisyonlar görülmekle birlikte, pastel renkler kullanılmış ve teknikler arttırılmıştır. Bu dönemlere tarihlendirilen diğer işlemeler arasında deri üzerine sırma ve sim işlemeli askeri malzeme olan sadaklar, eyerler, eyer örtüleri, muhtelif çanta ve matara kılıflarını sayabiliriz.

Avrupa etkisinin başladığı 18-19.yüzyıl işlemelerinde hemen hemen bütün renkler kullanılmış ve aynı rengin çeşitli tonları ile gölgelendirmeler yapılarak ışık ve derinlik etkisi verilmiştir. İnsan ve hayvan figürü yerine daha çok çiçek, kıvrık dal, meyve, hat, gemi ve mimari motifler işlenmiştir. Selvi ağaçları, çiçekler ve kuşlarla çevrelenmiş cami, köşk, ev ve çadır çok sevilip kullanılan motiflerdir. Keten, pamuklu ve ipekli dokuma üzerinde ipek iplik, sırma ve sim kullanılarak muşabbak, mürver, sıra işi gibi hesap işleri ve suzeni, dival, anavata ve pulat gibi işleme teknikleri kullanılmıştır.
 


-YARINIYOK-

-YARINIYOK-

Üye
bilgi için teşekkürler
 
Unstable01

Unstable01

Üye
tşkrler.. gnlde bu konularda trt de blgesel oluo:)
 
Durum
Üzgünüz bu konu cevaplar için kapatılmıştır...

Benzer Konular

KARİZMATİX
Cevap
0
Görüntüleme
6K
KARİZMATİX
AlexsandroZ
Cevap
6
Görüntüleme
2K
cihanata_1
Doğuş Pertez
Cevap
0
Görüntüleme
1K
Doğuş Pertez


Üst Alt