sekinardi
Üye
fiillerde çatı hazır anlayacağınız tarzda yazılmıştır
2- Öznelerine göre fiiller
Geçişsiz Fiiller
Oldurgan Fiiller
Ettirgen Fiiller
Etken Fiiller
Edilgen Fiiller
Dönüşlü Fiiller
İşteş Fiiller
Nesne alabilen fiillere geçişli fiiller denir.Bunu anlamak için yükleme "neyi, kimi" sorularını yöneltiriz. .Bir diğer yöntem ise şudur:Fiilin başına "onu" zamirini getirebiliyorsak fiil geçişlidir ,getiremiyorsak fiil geçişsizdir.
-Belirtili ya da belirtisiz nesne alabilen fiillerdir.
-Bu fiillere "ne?, neyi?, kimi?" soruları sorulduğunda belirtili ya da belirtisiz nesne bulunur.
-İş, kılış fiilleri geçişlidir.
Örnek-1:
Seni duyuyorum. ( "kimi duyuyorum?" ya da "onu duyuyorum") (geçişli)
Örnek-2:
Kitabı verir misin? ("neyi verir misin?" ya da "onu verir misin?" (geçişli)
Örnek-3:
Titizlikle elindeki yazıları inceliyordu.
(neyi inceliyordu-yazıları) (geçişli)
Örnek-4:
Dün akşam anaktarını kaybetti.
(neyi kaybetti-anahtarı) (geçişli)
B) Geçişsiz Fiiller
Nesne alamayan fiillere ise geçişsiz fiiller denir.
- Nesne alamayan fiillerdir.
- Oluş ve durum fiilleri geçişsizdir.
-Yükleme nesneyi bulmak için sorulan "ne?, neyi?, kimi?" sorularının cevabı yoktur.
Örnek-1:
Lütfen otur. ( "neyi otur? Ya da "onu otur" ) (geçişsiz)
Örnek-2:
Burası ne güzel kokuyor. ("neyi kokuyor?" ya da "onu kokuyor") (geçişsiz)
Örnek-3:
Dün geç saatte uyudum.
(ne uyudum-cevap yok) (geçişsiz)
Örnek-4:
Dün gece dışarıda kaldım.
(ne kaldım-cevap yok) (geçişsiz)
NOT:
Bir fiilin geçişli olabilmesi için cümlede mutlaka nesne olması şart değildir.Cümlede nesne olmasa bile cümle geçişli olabilir.Önemli olan "neyi, kimi" sorularını sorup soramadığımızdır.
*Gördüm; ama söyleyemedim.(Geçişli)
C) Oldurgan Fiiller
Geçişsiz bir fiilin üzerine "-r,-t,-tır" eklerinden birinin getirilerek fiilin geçişli yapılmasına "oldurgan" çatılı fiil denir
Yatmak › yatırmak
Ötmek › öttürmek
Uyumak › uyutmak
Gezmek › gezdirmek.
Kaçmak › kaçırmak
Örnek-1:
Adam öldü (geçişsiz)
Adamı öldürdü. (oldurgan)
Örnek-2:
Araba durdu.(geçişsiz)
Arabayı durdurdu (oldurgan)
Örnek-3:
Çocuk yattı.(geçişsiz)
Çocuğu yatırdı.(oldurgan)
Örnek-4:
Bebek uyudu.(geçişsiz)
Bebeği uyuttu.(oldurgan)
D)Ettirgen Fiiller
*Geçişli olduğu hâlde "-dİr, -t, -r" ekleriyle tekrar geçişli yapılan fillerdir. Geçişlilik dereceleri artırılmıştır.
*Fiili bir başkasına yaptırma söz konusudur.
*Oldurgan fiiller ettirgen hâle getirilebilir.
Gazete aldı › aldırdı › aldırttı
Elbiseyi yıkadı › yıkattı › yıkattırdı
İçmek › içirmek › içirtmek
Örnek-1:
Her şeyi kırdım (geçişli)
Her şeyi kırdırdım (ettirgen)
Örnek-2:
Yeni aldığım daireyi boyadım.(geçişli)
Yeni aldığım daireyi boyattım (ettirgen)
Örnek-3:
Bilgisayar ödevini yaptım.(geçişli)
Bilgisayar ödevini yaptırdım.(ettirgen)
Örnek-4:
Kitabı okudum.(geçişli)
Kitabı okuttum.(ettirgen)
-Etken fiilin belirttiği işi, oluşu, hareketi, durumu ve kılışı yapan öznenin kendisidir.
-Özne gerçek öznedir.
Örnek-1:
Evi güzelce temizledi.(evi temizleyen kim? "o", geçek öznesi var, o halde etkendir.)
Örnek-2:
Örnek-3:
Yaşlı nine, çocuktan kendisini karşı tarafa geçirmesini istedi.(etgen)
Çocuk da öğrenciliğin verdiği bir bilinçle seve seve ona yardım etti.(etgen)
B) Edilgen Fiiller
-Gerçek öznesi söylenmeyen (ve bilinmeyen) fiillerdir.
-Fiile "-l, -n" ekleri getirilerek yapılır.
Örnek-1:
Ev temizlendi. (ev kim tarafından temizlendi?cevap alamıyoruz, eylemi yapan belli değil o halde edilgen)
Örnek-2:
Bulaşık, yıkandı. (bulaşık kim tarafından yıkandı?belli değil,cevap alamıyoruz, o halde edilgen)
Örnek-3:
Kapı açıldı.(edilgen)
Araba yıkandı.(edilgen)
Örnek-4:
İnşaat tamamlandı.(edilgen)
Resimler çıkarıldı.(edilgen)
C) Dönüşlü Fiiller
-Öznenin işi yaparken aynı zamanda o işten etkilendiğini gösteren fiillerdir.
-Özne gerçek öznedir.
-Nesne yoktur.
- Fiile "-l, -n" ekleri getirilerek yapılır.
Örnek-1:
Kızlar süslendi; delikanlılar güzelce giyindi.
Örnek-2:
Sıcaklardan dolayı gölün suyu çekildi.
Örnek-3:
Öğleye doğru hava açıldı.
Havalar ısınınca buzlar çözüldü.
Örnek-4:
Edebiyat dersinde çok sıkıldı.
Büyük ikramiyeyi kazanınca çok sevindi.
D)İşteş Fiiller
-Fiilde bildirilen işin birden fazla kişi tarafından yapıldığını; işi beraber ya da karşılıklı yaptıklarını bildiren fiillerdir.
"-ş" ekiyle yapılır.
Örnek-1:
Kuşlar yüksekten uçuşuyorlardı.(birliktelik anlamı var)
Örnek-2:
Dün akşam eski arkadaşıyla görüştü.(karşılıklı anlamı var)
Örnek-3:
İki çocuk biraz önce dövüştü.(karşılıklı)
Örnek-4:
Dün arkadaşımla görüştüm.(karşılıklı)
LÜTFEN Bİ TEŞEKKÜRÜ ÇOK GÖRMEYİN
FİİLDE(EYLEMDE) ÇATI
1- Nesnelerine göre fiiller2- Öznelerine göre fiiller
Öznelerine göre fiiller
Geçişli Fiiller Geçişsiz Fiiller
Oldurgan Fiiller
Ettirgen Fiiller
Etken Fiiller
Edilgen Fiiller
Dönüşlü Fiiller
İşteş Fiiller
Nesnelerine göre fiiller
1-Nesnelerine Göre Filler
Geçişli Fiiller 1-Nesnelerine Göre Filler
Nesne alabilen fiillere geçişli fiiller denir.Bunu anlamak için yükleme "neyi, kimi" sorularını yöneltiriz. .Bir diğer yöntem ise şudur:Fiilin başına "onu" zamirini getirebiliyorsak fiil geçişlidir ,getiremiyorsak fiil geçişsizdir.
-Belirtili ya da belirtisiz nesne alabilen fiillerdir.
-Bu fiillere "ne?, neyi?, kimi?" soruları sorulduğunda belirtili ya da belirtisiz nesne bulunur.
-İş, kılış fiilleri geçişlidir.
Örnek-1:
Seni duyuyorum. ( "kimi duyuyorum?" ya da "onu duyuyorum") (geçişli)
Örnek-2:
Kitabı verir misin? ("neyi verir misin?" ya da "onu verir misin?" (geçişli)
Örnek-3:
Titizlikle elindeki yazıları inceliyordu.
(neyi inceliyordu-yazıları) (geçişli)
Örnek-4:
Dün akşam anaktarını kaybetti.
(neyi kaybetti-anahtarı) (geçişli)
B) Geçişsiz Fiiller
Nesne alamayan fiillere ise geçişsiz fiiller denir.
- Nesne alamayan fiillerdir.
- Oluş ve durum fiilleri geçişsizdir.
-Yükleme nesneyi bulmak için sorulan "ne?, neyi?, kimi?" sorularının cevabı yoktur.
Örnek-1:
Lütfen otur. ( "neyi otur? Ya da "onu otur" ) (geçişsiz)
Örnek-2:
Burası ne güzel kokuyor. ("neyi kokuyor?" ya da "onu kokuyor") (geçişsiz)
Örnek-3:
Dün geç saatte uyudum.
(ne uyudum-cevap yok) (geçişsiz)
Örnek-4:
Dün gece dışarıda kaldım.
(ne kaldım-cevap yok) (geçişsiz)
NOT:
Bir fiilin geçişli olabilmesi için cümlede mutlaka nesne olması şart değildir.Cümlede nesne olmasa bile cümle geçişli olabilir.Önemli olan "neyi, kimi" sorularını sorup soramadığımızdır.
*Gördüm; ama söyleyemedim.(Geçişli)
C) Oldurgan Fiiller
Geçişsiz bir fiilin üzerine "-r,-t,-tır" eklerinden birinin getirilerek fiilin geçişli yapılmasına "oldurgan" çatılı fiil denir
Yatmak › yatırmak
Ötmek › öttürmek
Uyumak › uyutmak
Gezmek › gezdirmek.
Kaçmak › kaçırmak
Örnek-1:
Adam öldü (geçişsiz)
Adamı öldürdü. (oldurgan)
Örnek-2:
Araba durdu.(geçişsiz)
Arabayı durdurdu (oldurgan)
Örnek-3:
Çocuk yattı.(geçişsiz)
Çocuğu yatırdı.(oldurgan)
Örnek-4:
Bebek uyudu.(geçişsiz)
Bebeği uyuttu.(oldurgan)
D)Ettirgen Fiiller
*Geçişli olduğu hâlde "-dİr, -t, -r" ekleriyle tekrar geçişli yapılan fillerdir. Geçişlilik dereceleri artırılmıştır.
*Fiili bir başkasına yaptırma söz konusudur.
*Oldurgan fiiller ettirgen hâle getirilebilir.
Gazete aldı › aldırdı › aldırttı
Elbiseyi yıkadı › yıkattı › yıkattırdı
İçmek › içirmek › içirtmek
Örnek-1:
Her şeyi kırdım (geçişli)
Her şeyi kırdırdım (ettirgen)
Örnek-2:
Yeni aldığım daireyi boyadım.(geçişli)
Yeni aldığım daireyi boyattım (ettirgen)
Örnek-3:
Bilgisayar ödevini yaptım.(geçişli)
Bilgisayar ödevini yaptırdım.(ettirgen)
Örnek-4:
Kitabı okudum.(geçişli)
Kitabı okuttum.(ettirgen)
2-Öznelerine Göre Fiiller
A)Etgen Fiiller-Etken fiilin belirttiği işi, oluşu, hareketi, durumu ve kılışı yapan öznenin kendisidir.
-Özne gerçek öznedir.
Örnek-1:
Evi güzelce temizledi.(evi temizleyen kim? "o", geçek öznesi var, o halde etkendir.)
Örnek-2:
Linkleri görüntülemek için kayıt olmalısınız
, bulaşığı yıkadı.(bulaşık kim tarafından yıkandı? "kadın" eylemi yapan belli olduğu için etken) Örnek-3:
Yaşlı nine, çocuktan kendisini karşı tarafa geçirmesini istedi.(etgen)
Çocuk da öğrenciliğin verdiği bir bilinçle seve seve ona yardım etti.(etgen)
B) Edilgen Fiiller
-Gerçek öznesi söylenmeyen (ve bilinmeyen) fiillerdir.
-Fiile "-l, -n" ekleri getirilerek yapılır.
Örnek-1:
Ev temizlendi. (ev kim tarafından temizlendi?cevap alamıyoruz, eylemi yapan belli değil o halde edilgen)
Örnek-2:
Bulaşık, yıkandı. (bulaşık kim tarafından yıkandı?belli değil,cevap alamıyoruz, o halde edilgen)
Örnek-3:
Kapı açıldı.(edilgen)
Araba yıkandı.(edilgen)
Örnek-4:
İnşaat tamamlandı.(edilgen)
Resimler çıkarıldı.(edilgen)
C) Dönüşlü Fiiller
-Öznenin işi yaparken aynı zamanda o işten etkilendiğini gösteren fiillerdir.
-Özne gerçek öznedir.
-Nesne yoktur.
- Fiile "-l, -n" ekleri getirilerek yapılır.
Örnek-1:
Kızlar süslendi; delikanlılar güzelce giyindi.
Örnek-2:
Sıcaklardan dolayı gölün suyu çekildi.
Örnek-3:
Öğleye doğru hava açıldı.
Havalar ısınınca buzlar çözüldü.
Örnek-4:
Edebiyat dersinde çok sıkıldı.
Büyük ikramiyeyi kazanınca çok sevindi.
D)İşteş Fiiller
-Fiilde bildirilen işin birden fazla kişi tarafından yapıldığını; işi beraber ya da karşılıklı yaptıklarını bildiren fiillerdir.
"-ş" ekiyle yapılır.
Örnek-1:
Kuşlar yüksekten uçuşuyorlardı.(birliktelik anlamı var)
Örnek-2:
Dün akşam eski arkadaşıyla görüştü.(karşılıklı anlamı var)
Örnek-3:
İki çocuk biraz önce dövüştü.(karşılıklı)
Örnek-4:
Dün arkadaşımla görüştüm.(karşılıklı)
Hazırlayan
SEKİNARDİ
İYİ ÇALIŞMALAR...LÜTFEN Bİ TEŞEKKÜRÜ ÇOK GÖRMEYİN
