Doğuş Pertez
Admin
Fiber Optik Nedir - Fiber Optik'in kullanım alanları nelerdir
Fiber Optik Nedir hakkında bilgi,
Fiber Optiğin kullanım alanları ,
Fiber Optik kullanım alanları nelerdir
Fiber Optik ve Aydınlatma
1920 yılından bu yana fiber optik bilinen bir eleman olarak ortaya çıkmış olsada ilk uygulamaları son 20 yıl içinde kendini göstermiştir
İlk ticari uygulaması tıp alanındaydıFiber optik kablo ışığı vücudun cerrahi müdahale olmaksızın erişilemiyen bölgelerine iletmekte ve ve oranın görüntüsünü doktara getirmekte kullanıldıYakın bir geçmişte ise fiber optikler lazer tedavisinde kullanılmaya başladı
Aynı zamnda fiberle haberleşme alanındada büyük değişiklikler meydana getirdiUzak mesafelerde kalın ve çok damarlı telefon kabloları yerine geniş bir bant aralığına sahip tek bir fiber optik koblo yeterli oldu
Fiber Optik 'in kullanım alanları;
* LAN & WAN uygulamaları
* Internet
* CATV
* CCTV
* SCADA Sistemleri
* Digital TV
* Videophone
* Fiber To The Desk
* Video konferans
* Multimedia uygulamaları
* Video-on-demand
* Fiber To The Home
FİBER OPTİK AYDINLATMA
Şöyle hayalimizde eski zamanlara bir yolculuk yapacak olursak,tarih boyunca insanların gün ışığına muhtaç olduklarını ve onu nasıl değerlendirdiklerini daha iyi görürüzGeceleri çalışmak için yeterli ışık bulamadıklarından bütün işlerini gündüz yapmak zorunda kalıyorlar,evlerinin içi gündüz karanlık olduğundan dolayı dışarı çıkıyorlardıTıpkı tasfirler de çok sık görülen eski çağ filozoflarının kitap yazmak için evlerinin cam kenarlarında oturmaları gibiOnlar için gün ışığı korunma ve çalışma ortamı demektiAslında günümüzde de gün ışığının ne kadar önemli bir faktör olduğu kaçınılamaz bir gerçektirİnsanoğlu tarih boyunca yeterli görüş elde edebilmek kısacası aydınlanabilmek için;mum,meşale,gaz lambası gibi bir çok malzeme kullanmıştırFakat bütün bu yapay aydınlatma hiçbir zaman gün ışığının yerini almamış görme kalitesini ve uzun vadede de göz sağlığını etkilemiştir
Ancak elektriğin keşfinden sonra insanlık tarihinde büyük değişikler meydana gelmeye başlamıştırBugün yeni milenyum da;insanoğlu her saniyesini yapay aydınlatma ile geçirmekte,modern dünya ancak extra aydınlatmalar ile bu hızlı yükselişini ve çalışma ortamını sürdürebilmektedirBütün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde,insanlar binalara kapanıp,çalışmalarını yapay aydınlatmalar altında gerçekleştirmektedirlerKısaca sı çağımız dünyasında insanların zamanlarının büyük bölümlerini geçirdikleri,teknolojik olarak gelişmelerini sağladıkları bu ortamların insanların sağlığını etkilemiyecek ve onları yormayacak şekilde aydınlatılması gerekiyorİşte burada bizim amacımız bunu sağlamak
Günümüz dünyasında aydınlatmada kullanılan elektrik enerjisi,toplam enerji sarfiyatının %25'ini oluşturmaktadırExtra aydınlatma gereksiniminden dolayı güneşin en verimli olduğu,aydınlık seviyesini yüksek olduğu zamanlarda ise toplam aydınlatmada harcana enerjinin %40'lık bir bölümü harcanmaktadır
Aydınlatma belki birçok insanın düşündüğünden daha çok masraflıdırAydınlatmada maliyet sadece aydınlatma elamanlarına ve elektrik enerjisine gitmezAynı zamanda yapay aydınlatmanın oluşturduğu ısıyı telafi içinde soğutma sistemlerine yatırım yapmak gerekmektedirŞu andaki bina içi soğutma gereksinimin %10'u aydınlatma sırasında açığa çıkan ısıdan dolayı harcanmaktadırİşte bu maliyetlerin düşürülmesi için ;fluoresant,halojen lamba kullanımı,otomatik açılan ve klapanan sistemlerin kullanılması bile bu maliyeti istenen seviyeye düşürmekte yeterli olamamıştır
İşte biz burada aydınlatma maliyetini azaltmak için gün ışığından faydalanarak yapılabilecek sistemler hakkında konuşacağız
Fiber Optik Aydınlatma Sistemleri:
Aklınızda pencereli bir oda resmedin ve güneş ışığının pencereden içeri girdiğini hayal edinOdada bulunan sensör aracılığı ile karanlık bölgelerin tespit edilerek armaturlerin o yöne doğru dönerek aydınlatma işlevini gerçekleştirdiğini düşününSizce bu sadece bir hayal mi?
Benim burada üzerinde durup açıklamaya çalışacağım sistem;doğal ve yapay aydınlatmanın birlikte kullanılması için yapılabilecek sistemler üzerine olacakBöylece elektrik enerjisi sarfiyatında büyük miktarlarda tasarruf hedeflemekteyimAraştırmam ile oda içindeki aydınlık şiddetinin gün ışığı ve yapay aydınlatma ile istenen seviyede tutmayı amaçlamakta,gün ışığının yeterli olduğu durumlarda sadece gün ışığını kullanarak iç mekanların aydınlatmasını gerçekleştirmeyi planlamaktayım
SİSTEMİN İÇERİĞİ:
Gün ışığından faydalanarak aydınlatma sistemini 4 ana bölümde inceleyeceğiz
1- Doğal ışığı(gün ışığı) toplama
2- Yapay ışığın üretimi
3- Işığın transferi
4- doğal ve yapay ışığın birlikte otomatik kullanımı
Gün ışığı çatıda toplanıyor ve fiber optik kablolarla bina içine dağıtılıyorEğer doğal ışık yetersiz kalırsa yapay ışıkla takviye edilerek aydınlık şiddetinin istenen değerde kalması sağlanıyor
1- IŞIĞIN TOPLANMASI:
Doğal ışık kaynağı elbette ki güneştirBulutsuz güneşli bir günde,dünya üzerindeki metre kare başına düşen güneş ışığı miktarı 1000 W'tan daha güçlüdürYani birçok işi yapmamızı sağlayacak kadar çok ışığa sahibizLütfen şimdi bu metre kare başına 1000w lık gücü aklınızda tutunuzYapay ışık kaynaklarının ürettiği ışıkla karşılaştırıldığında bu muazzam bir kaynaktırBir 100w lık ampülün çektiği enerji 100w olmasına rahmen verdiği ışık 17-18 w gücündedirGeri kalan güç ise ısı olarak kaybolmuşturEğer biz 1 metre kareye 1000w lık ışık vermek isteseydik 55 adet 100w lık ampul kullanmak zorunda kalırdıkTeorik olarak 1 veya 2 adet 100w lık ampülün bir oda veya ofisi aydınlatabildiğini düşünürsek biz gün ışığı ile 20 daireyi çok rahat aydınlatabilirizEğer biz 100 katlı bir binanın çatısında ışığı toplayabilirsek bu kaynak komple binayı aydınlatmak için kafi gelecektirTek sorunumuz ışığın toplanması ve dağıtılmasıdır
Evet,güneş gerçektende mükemmel bir ışık kaynağı,fakat dünyamız güneş ekeseninde devamlı döndüğünden dolayı,günlere ve yıllara bağlı olarak güneş ışığı dünyaya hep değişik açılardan gelirBu sie güneş ışığını toplama esnasında bazı sorunlara yol açarGüneş ışığını toplamak için en mükemmel yol,ayçiçekleri gibi güneşi takip eden ve ışığı en yoğun noktadan almaya olanak veren döner sistemler geliştirmektirFakat buda teknik olarak çok hantal ve pahalıdırDönen çanak panaller elektromekanik sistemler olup hareket eden parçalara sahiptirlerDolayısı ile enerji gerektirir ve microprosesörler ile hareketlerini sağlarlarBazı durumlarda rotadan sapma gösterebilir,fırtınada yıkılabilir ve doludan etkilenebilirlerBunlar dez avantajları olarak gözükse de biz bunu daha verimli hale getirmek için cam panallerle koruma altına alabiliriz
Eğer güneşin; günün büyük bir bölümünde çatıya düşürdüğü ışık miktarının binanın aydınlatması için yeterli olduğunu düşünürsek,daha sağlam yapıda olan çatıya monte edilmiş sistemler kullanabilirizBu sistemde toplayıcı 3 ana bölümden oluşmaktadıryukarı bakan ve gün ortası güneşi alan kısım,sabah ve ikindi güneşini alan farklı iki kısımdır Bu sistem önceki güneşi takip eden sistemle karşılaştırıldığında oldukça verimsiz olmasına rahmen,daha ucuz ve daha az bakım gerektirmektedir
2- YAPAY IŞIĞIN ÜRETİLMESİ:
Akkor flemanlı ve fluoresant lambalar ışık tayfları üretirler100Wlık bir akkor flemanlı lambanın vermiş olduğu ışık gün ışığı ile karşılaştırıldığında hafif sarımtırak renktedirFluoresantlar enerji kullanımı bakımından daha uygun olsada onunda ışık rengi tam olarak gün ışığı rengini verememekte ancak sunlight tipi fluoresantlardaki yakınlık akkor flemanlı lambaya göre oldukça ileri seviyededirHalojen lambalar ise metal buharı içerirler ve hem fluoresant hemde akkor flemanlı lambaya oranla daha yüksek bir aydınlatma verimi sağlarlarHalojen lambalarda tam gün ışığı rengini veremesede biz tek merkezli ışık üretiminde yüksek ışık şiddeti ve daha düşük güçlü olmasından dolayı halojen lambayı tercih edecek ve ışık kaynağı çıkışlarında filtreler kullanarak gün ışığı rengini yakalamaya çalışacağız Yandaki şekilde ışık kaynağında üretilen ışığın filtre edilerek Fiber-optik kablo içine girmesi görülmektedir
3- IŞIĞIN DAĞITILMASI:
Lambasız sokak lambaları hayal edinIşığın tek merkezden üretilip lambalara dağıtıldığı sokak lambalarıSonra,dışarıdaki ışığı içeri getiren sadece %5lik bir bölümünün aydınlatılmasında elektrik kullanılan bir tünelBunlar hiçte hayal değil Nasıl mı yapacağız diyorsunuzİşin sırrıiber optik kablolar
3-a-Fiber Optik Kablolar:
3-b-)FİBER OPTİK AYDINLATMA
Fiber optik aydınlatma sisteminde;ışık kaynağının üretmiş olduğu ışık fiber optik kablonun sonuna yada transparant fiberlerde kablo boyunca iletilir
Fiber optik aydınlatmanın en önemli avantajı elektrikle ışığın birbirinden ayrılmış olması ve bir tek ışık kaynağı ile ışığı bir çok noktaya aynı anda iletme olanağı sunmasıdır
Işık ve elektriğin birbirinden ayrılması ile fiber optik sistemler kimyasal ve elektriksel tehlike arz eden alanlarda(havuz,özel sanayi bölgeleri vb) kullanım alanı bulduAyrıca gerek elektrik kaçağına gereke yangına meydan vermemesi yönüyle de önemli bir avantaj yakaladı
Hemen hemen bütün fiber optik aydınlatma sistemlerindeki ışık kaynakları uv filtreleri kullanırlarBu bağlamda aldığımız ışık ısı veya UV içermezBasit bir anlatımla yağlı boyalı yüzey daha uzun süre dayanır,Çikolata erimez,Çiçekler daha uzun süre taze kalır,solmaz
Işık kaynağında üretilen ışık dalgaları fiber optik kablo içinde nüve (core) diye adlandırılan bölgede yansıtıcı yüzeye çarparak kablo boyunca yol olurBurada şunu önemli bir not olarak belirtmekte yarar var oda;en uygun performans için en önemli faktör ışığın kabloya giriş açısıdırBu konuya ileride daha geniş kapsamlı değineceğiz
Yukarıdaki şekil özet olarak bir fiber optik kablonun yapısını göstermektedirFiber kablonun iç kısmı(nüve) N1 ,Dış çeper ise N2 ile sembolize edilmiş ve ışığın giriş ve çıkış açısı A harfi il gösterilmiştirEğer A açısı çok büyük bir değerde olursa ışık iletilemez ve Fiber kablo içinde kaybolurIşte ışığın en son taşınamadığı bu açıya kritik açı adı verilir ve yansıtma indislerinin hesaplanması ile bulunurKritik açının sinüsü matematiksel açıklık olarak nitelendirilir ve NA İle sembolize edilirOptik fiberlerde sayısal açıklık önemli bir noktadır ve iletim sırasında dikkate alınmalıdır
Örnek olarak N1=162 ve N2=152 genel cam indisli bir Fiber optik kabloda NA 056 dır ve kiritik açı ise bunun sin056 alınarak 34 derece olarak bulunurKabul edilebilir açı olarak tanımlanan (Acceptable Angle) ise kritik açının 2 katıdır ve bu örnek için 68 derece olarak bulunur
Fiber optik kablo içinde taşınan ışık birçok faktörden etkilenebilirKullanılan camın cinsi,saflığı core ve clad arasında kalan yüzeyin kalitesi çıkıştki ışığın kalitesini direkt olarak etkiler Işık transferinin ölçümünde günümüzde ne yazık ki şu an endüstriyel bir standart bulunmamaktadırÜretici ve tüketiciler birlikte konuşarak spariş esnasında amaçlara uygun olarak kullanılacak malzemeye birlikte karar vermektedirler Fiber optik aydınlatma sistemi ile maliyet klasik aydınlatma sistemlerine oranla oldukça düşüktür
4- AYDINLATMA KONTROLÜ:
Güneş ışığı hem yoğunluk hem de geliş yönü açısından devamlı değişken olduğundan,aydınlatma esnasında bütün zamanlar için ışık seviyesini devamlı kontrol etmeliyizTeknolojideki gelişmeler bize bu sorunu çözmek için ucuz kompak sensörler sunmaktadırGün ortasında hepimizin bildiği gibi hava bazen güneşli bazen ise bulutlu olmaktadırDurum ne olursa olsun biz aydınlatma işlevini gerçekleştirme zorundayız
Konuyu daha iyi açıklamak için yandaki sisteme bakacak olursak;4 adet fluoresant lambanın birlikte kullanıldığı bir sistem gözükmektedirAncak bunların 2 tanesi normal fluoresant diğer iki tanesi ise fiber optik kablonun getirdiği ışığı yansıtan elemanlardırEstetik açıdan fluoresant şeklinde yapılmışlardırGün ışığının yeterli olduğu durumlarda aydınlatma fiber optik sistemle gerçekleştirilmekte,yetersiz olduğu durumda ise sensör aracılığı ile diğer fluoresantlar devreye girmektedir
Fiber Optiğin Kullanım Alanları
Amerikalı araştırmacılara göre evlerde kullanılan bakır kabloların yerini çok yakın bir gelecekte plastik alacak Çok kanallı dijital televizyonlardan İnternet'e kadar her türlü ortamda kullanılan veri, bakır kablolar yerine plastikten yapılma, ucuz optik kablolardan akacak Plastikten yapılma optik kabloların, camdan yapılma optik kablolara göre daha kusurlu olması yüzünden fiber-optik teknolojisinde bugüne kadar cam kullanımı tercih ediliyordu Yüksek hızlı sinyallerin, uzun mesafelerde iletimi, optik kabloların, her bir ışık demetini tek bir kanaldan akıtacak çok ince liflerden oluşmasını gerektiriyordu Ancak bu tür ince liflerden oluşan kabloların birbirine eklenmesi oldukça maliyetli bir işlem gerektiriyor Bu yüzden, evlerde kullanılan kısa optik-kabloların daha kalın liflerden oluşması gerekiyor Pennsylvania Üniversitesi'nden Anthony Garito, plastik optik kabloların veri akışını olumsuz etkileyen dezavantajlarına çözüm getirerek, bu tür geniş lifler kullanılan fiber-optik kabloların üretilebilmesini sağladı Yeni üretilen plastik fiber-optik kablolar hem çok daha ucuz maliyetli, hem de çok daha kolay kullanımlı olacak
fiber optik ile kanser tedavisi
Fiber optik bir sondaj değneği tümör araştırması yaparak radyoterapide hangi hücrelerin öldürülmesi gerektiğini belirliyor Daha fazla oksijen taşıyan tümör hücreleri radyoterapi ve kemoterapide daha kolay imha edilebiliyor Oksijen oranı düşük olanlar ise tedaviye direnç gösteriyorlar Sihirli değnek kanserli tümördeki oksijen oranını tayin ederek, öncelikle öldürülmesi gereken kanserli hücreleri gösteriyor Tümördeki oksijen miktarını ölçmesinden ötürü "Oxylite" adı verilen sihirli değneğin mucitlerinden Dr Borivoj Vojnovic tümörlü bölgenin oksijen oranın saptamasının kanser tedavisinde büyük avantaj sağlayacağını belirtiyor Bir video kayıt cihazına bağlı olarak çalışan değneğin ucundaki ışıklı gösterge hafif kızıllaşarak oksijen miktarını haber veriyor Eğer tümörlü bölgede az oksijen bulunuyorsa ışık kor kızıl renge bürünüyor Sihirli değneğin bazı kalp hastalıklarında da damarlardaki oksijen oranını ölçebilmesi sayesinde çok kullanışlı hale gelmesi bekleniyor
uyduyla teşhis
Fransa'nın uzaya fırlattığı 2 uyduları tıbba açıldı Türkiye'nin de dahil olduğu program çerçevesince bir ülkeden bir ülkeye hasta muayenesi, hasta takibi yapılacak Sağlık alanında 'uyduyla teşhis' dönemi başlıyor Tıpta dev bir adım olarak yorumlanan proje çerçevesince, uydu kanalıyla bir ülkeden bir ülkeye hasta muayenesi, tele-radyoloji, tele-patoloji, tele-diagnostic, hasta takibi, tele-konferans yapılabilecek Uyduyla teşhis, Fransa tarafından uzaya fırlatılan Eutalsat W ve Eutelsat Hot Bird 5 uyduları sayesinde gerçekleşecek
Avrupa Birliği'nin 5 milyon dolar ayırdığı ve ETNA (Eurometireoun Networkof Medicine) adını taşıyan projeye İtalya ile birlikte Türkiye de dahil edildi ABD Pitsburg Üniversitesi, İtalya İsMeTT Enstitüsü (İstituto Mediternacoper Trapianti e Terapie ad Alta Specialita) ve Türkiye'de 5 hastane radyoloji, patoloji tetkik sonuçları, yoğun bakım hastalarının takibi ve organ nakli, tele-konferansla hasta eğitimi konusunda uydudan bilgi alışverişinde bulunacak
Türkiye'de Eutelsat uydusundan yararlanacak hastaneler arasında birbirlerine fiber-optik kablolar ve bilgisayar ağıyla bağlanacak Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Erzurum Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi, Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi bulunuyor
Türkiye'nin sağlıkta uydulu sisteme geçmesine önayak olan, Ankara Numune Hastanesi Daha önce Pitsburg Üniversitesi'yle Tele-Medicine (Bilgisayardan on-line sistemiyle muayene) sözleşmesi imzalayan Ankara Numune Hastanesi, bu üniversitenin Eutelsat uydusundan tıp alanında yararlanmasıyla, de Türkiye'nin uydulu sisteme geçmesine katkıda bulundu
Ankara Numune Hastanesi Başhekimi ProfDr Osman Müftüoğlu, ABD'nin Türkiye'nin ETNA projesine dahil edilmesini istediğini belirterek, "Sistem ağırlıklı olarak Akdeniz ülkelerini içerdiği için, Amerika Türkiye'nin de yeralmasını istedi Türkiye de beş hastane sisteme dahil edilmiş oldu Yöntemle ülkeler arası organ alışverişi, yoğun bakımdaki hasta takibi, telekonferansla personel eğitimi, mikrobik teşhis sonuçlarının değerlendirilmesi sağlanacak Yöntem yurtdışına hasta gitmesini azaltarak, ekonomik katkı sağlayacak" dedi
fiber optik sistemin avantajları
* Çok geniş bir band genişliği ve taşıma kapasitesi sağlar
* Optik taşıma frekansı birkaç yüz Terrahertz'i (THz) geçmektedir
* Fiber kılın kalınlığı bir saç telinin kalınlığını geçmez Bu yüzden her türlü koruyucu madde ile kaplansa bile, normal bakır bir kablonun kalınlığını geçmez, çok daha hafif ve ucuzdur Bu yüzden Uçak, Gemi ve Uydu gibi yerlerde fiber kullanımı popüler hale gelmiştir
* Elektriksel yalıtkan bir malzeme olduğundan parazitlenme (EMI, RFI, EMP) ve etkileşim gibi problemleri yoktur
* Tekrarlayıcı (Repeater) kullanmadan bilgi taşıma mesafesi bakır kablolardan çok daha fazladır
* Uzun mesafelerde bile kayıplar çok azdır
* Gizlilik ve güvenlik sağlar Fiber Optik kablolardan bilgi çalmak mümkün değildir
Fiber Optiğin kullanım alanları ,
Fiber Optik kullanım alanları nelerdir
Fiber Optik ve Aydınlatma
1920 yılından bu yana fiber optik bilinen bir eleman olarak ortaya çıkmış olsada ilk uygulamaları son 20 yıl içinde kendini göstermiştir
İlk ticari uygulaması tıp alanındaydıFiber optik kablo ışığı vücudun cerrahi müdahale olmaksızın erişilemiyen bölgelerine iletmekte ve ve oranın görüntüsünü doktara getirmekte kullanıldıYakın bir geçmişte ise fiber optikler lazer tedavisinde kullanılmaya başladı
Aynı zamnda fiberle haberleşme alanındada büyük değişiklikler meydana getirdiUzak mesafelerde kalın ve çok damarlı telefon kabloları yerine geniş bir bant aralığına sahip tek bir fiber optik koblo yeterli oldu
Fiber Optik 'in kullanım alanları;
* LAN & WAN uygulamaları
* Internet
* CATV
* CCTV
* SCADA Sistemleri
* Digital TV
* Videophone
* Fiber To The Desk
* Video konferans
* Multimedia uygulamaları
* Video-on-demand
* Fiber To The Home
FİBER OPTİK AYDINLATMA
Şöyle hayalimizde eski zamanlara bir yolculuk yapacak olursak,tarih boyunca insanların gün ışığına muhtaç olduklarını ve onu nasıl değerlendirdiklerini daha iyi görürüzGeceleri çalışmak için yeterli ışık bulamadıklarından bütün işlerini gündüz yapmak zorunda kalıyorlar,evlerinin içi gündüz karanlık olduğundan dolayı dışarı çıkıyorlardıTıpkı tasfirler de çok sık görülen eski çağ filozoflarının kitap yazmak için evlerinin cam kenarlarında oturmaları gibiOnlar için gün ışığı korunma ve çalışma ortamı demektiAslında günümüzde de gün ışığının ne kadar önemli bir faktör olduğu kaçınılamaz bir gerçektirİnsanoğlu tarih boyunca yeterli görüş elde edebilmek kısacası aydınlanabilmek için;mum,meşale,gaz lambası gibi bir çok malzeme kullanmıştırFakat bütün bu yapay aydınlatma hiçbir zaman gün ışığının yerini almamış görme kalitesini ve uzun vadede de göz sağlığını etkilemiştir
Ancak elektriğin keşfinden sonra insanlık tarihinde büyük değişikler meydana gelmeye başlamıştırBugün yeni milenyum da;insanoğlu her saniyesini yapay aydınlatma ile geçirmekte,modern dünya ancak extra aydınlatmalar ile bu hızlı yükselişini ve çalışma ortamını sürdürebilmektedirBütün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde,insanlar binalara kapanıp,çalışmalarını yapay aydınlatmalar altında gerçekleştirmektedirlerKısaca sı çağımız dünyasında insanların zamanlarının büyük bölümlerini geçirdikleri,teknolojik olarak gelişmelerini sağladıkları bu ortamların insanların sağlığını etkilemiyecek ve onları yormayacak şekilde aydınlatılması gerekiyorİşte burada bizim amacımız bunu sağlamak
Günümüz dünyasında aydınlatmada kullanılan elektrik enerjisi,toplam enerji sarfiyatının %25'ini oluşturmaktadırExtra aydınlatma gereksiniminden dolayı güneşin en verimli olduğu,aydınlık seviyesini yüksek olduğu zamanlarda ise toplam aydınlatmada harcana enerjinin %40'lık bir bölümü harcanmaktadır
Aydınlatma belki birçok insanın düşündüğünden daha çok masraflıdırAydınlatmada maliyet sadece aydınlatma elamanlarına ve elektrik enerjisine gitmezAynı zamanda yapay aydınlatmanın oluşturduğu ısıyı telafi içinde soğutma sistemlerine yatırım yapmak gerekmektedirŞu andaki bina içi soğutma gereksinimin %10'u aydınlatma sırasında açığa çıkan ısıdan dolayı harcanmaktadırİşte bu maliyetlerin düşürülmesi için ;fluoresant,halojen lamba kullanımı,otomatik açılan ve klapanan sistemlerin kullanılması bile bu maliyeti istenen seviyeye düşürmekte yeterli olamamıştır
İşte biz burada aydınlatma maliyetini azaltmak için gün ışığından faydalanarak yapılabilecek sistemler hakkında konuşacağız
Fiber Optik Aydınlatma Sistemleri:
Aklınızda pencereli bir oda resmedin ve güneş ışığının pencereden içeri girdiğini hayal edinOdada bulunan sensör aracılığı ile karanlık bölgelerin tespit edilerek armaturlerin o yöne doğru dönerek aydınlatma işlevini gerçekleştirdiğini düşününSizce bu sadece bir hayal mi?
Benim burada üzerinde durup açıklamaya çalışacağım sistem;doğal ve yapay aydınlatmanın birlikte kullanılması için yapılabilecek sistemler üzerine olacakBöylece elektrik enerjisi sarfiyatında büyük miktarlarda tasarruf hedeflemekteyimAraştırmam ile oda içindeki aydınlık şiddetinin gün ışığı ve yapay aydınlatma ile istenen seviyede tutmayı amaçlamakta,gün ışığının yeterli olduğu durumlarda sadece gün ışığını kullanarak iç mekanların aydınlatmasını gerçekleştirmeyi planlamaktayım
SİSTEMİN İÇERİĞİ:
Gün ışığından faydalanarak aydınlatma sistemini 4 ana bölümde inceleyeceğiz
1- Doğal ışığı(gün ışığı) toplama
2- Yapay ışığın üretimi
3- Işığın transferi
4- doğal ve yapay ışığın birlikte otomatik kullanımı
Gün ışığı çatıda toplanıyor ve fiber optik kablolarla bina içine dağıtılıyorEğer doğal ışık yetersiz kalırsa yapay ışıkla takviye edilerek aydınlık şiddetinin istenen değerde kalması sağlanıyor
1- IŞIĞIN TOPLANMASI:
Doğal ışık kaynağı elbette ki güneştirBulutsuz güneşli bir günde,dünya üzerindeki metre kare başına düşen güneş ışığı miktarı 1000 W'tan daha güçlüdürYani birçok işi yapmamızı sağlayacak kadar çok ışığa sahibizLütfen şimdi bu metre kare başına 1000w lık gücü aklınızda tutunuzYapay ışık kaynaklarının ürettiği ışıkla karşılaştırıldığında bu muazzam bir kaynaktırBir 100w lık ampülün çektiği enerji 100w olmasına rahmen verdiği ışık 17-18 w gücündedirGeri kalan güç ise ısı olarak kaybolmuşturEğer biz 1 metre kareye 1000w lık ışık vermek isteseydik 55 adet 100w lık ampul kullanmak zorunda kalırdıkTeorik olarak 1 veya 2 adet 100w lık ampülün bir oda veya ofisi aydınlatabildiğini düşünürsek biz gün ışığı ile 20 daireyi çok rahat aydınlatabilirizEğer biz 100 katlı bir binanın çatısında ışığı toplayabilirsek bu kaynak komple binayı aydınlatmak için kafi gelecektirTek sorunumuz ışığın toplanması ve dağıtılmasıdır
Evet,güneş gerçektende mükemmel bir ışık kaynağı,fakat dünyamız güneş ekeseninde devamlı döndüğünden dolayı,günlere ve yıllara bağlı olarak güneş ışığı dünyaya hep değişik açılardan gelirBu sie güneş ışığını toplama esnasında bazı sorunlara yol açarGüneş ışığını toplamak için en mükemmel yol,ayçiçekleri gibi güneşi takip eden ve ışığı en yoğun noktadan almaya olanak veren döner sistemler geliştirmektirFakat buda teknik olarak çok hantal ve pahalıdırDönen çanak panaller elektromekanik sistemler olup hareket eden parçalara sahiptirlerDolayısı ile enerji gerektirir ve microprosesörler ile hareketlerini sağlarlarBazı durumlarda rotadan sapma gösterebilir,fırtınada yıkılabilir ve doludan etkilenebilirlerBunlar dez avantajları olarak gözükse de biz bunu daha verimli hale getirmek için cam panallerle koruma altına alabiliriz
Eğer güneşin; günün büyük bir bölümünde çatıya düşürdüğü ışık miktarının binanın aydınlatması için yeterli olduğunu düşünürsek,daha sağlam yapıda olan çatıya monte edilmiş sistemler kullanabilirizBu sistemde toplayıcı 3 ana bölümden oluşmaktadıryukarı bakan ve gün ortası güneşi alan kısım,sabah ve ikindi güneşini alan farklı iki kısımdır Bu sistem önceki güneşi takip eden sistemle karşılaştırıldığında oldukça verimsiz olmasına rahmen,daha ucuz ve daha az bakım gerektirmektedir
2- YAPAY IŞIĞIN ÜRETİLMESİ:
Akkor flemanlı ve fluoresant lambalar ışık tayfları üretirler100Wlık bir akkor flemanlı lambanın vermiş olduğu ışık gün ışığı ile karşılaştırıldığında hafif sarımtırak renktedirFluoresantlar enerji kullanımı bakımından daha uygun olsada onunda ışık rengi tam olarak gün ışığı rengini verememekte ancak sunlight tipi fluoresantlardaki yakınlık akkor flemanlı lambaya göre oldukça ileri seviyededirHalojen lambalar ise metal buharı içerirler ve hem fluoresant hemde akkor flemanlı lambaya oranla daha yüksek bir aydınlatma verimi sağlarlarHalojen lambalarda tam gün ışığı rengini veremesede biz tek merkezli ışık üretiminde yüksek ışık şiddeti ve daha düşük güçlü olmasından dolayı halojen lambayı tercih edecek ve ışık kaynağı çıkışlarında filtreler kullanarak gün ışığı rengini yakalamaya çalışacağız Yandaki şekilde ışık kaynağında üretilen ışığın filtre edilerek Fiber-optik kablo içine girmesi görülmektedir
3- IŞIĞIN DAĞITILMASI:
Lambasız sokak lambaları hayal edinIşığın tek merkezden üretilip lambalara dağıtıldığı sokak lambalarıSonra,dışarıdaki ışığı içeri getiren sadece %5lik bir bölümünün aydınlatılmasında elektrik kullanılan bir tünelBunlar hiçte hayal değil Nasıl mı yapacağız diyorsunuzİşin sırrıiber optik kablolar
3-a-Fiber Optik Kablolar:
3-b-)FİBER OPTİK AYDINLATMA
Fiber optik aydınlatma sisteminde;ışık kaynağının üretmiş olduğu ışık fiber optik kablonun sonuna yada transparant fiberlerde kablo boyunca iletilir
Fiber optik aydınlatmanın en önemli avantajı elektrikle ışığın birbirinden ayrılmış olması ve bir tek ışık kaynağı ile ışığı bir çok noktaya aynı anda iletme olanağı sunmasıdır
Işık ve elektriğin birbirinden ayrılması ile fiber optik sistemler kimyasal ve elektriksel tehlike arz eden alanlarda(havuz,özel sanayi bölgeleri vb) kullanım alanı bulduAyrıca gerek elektrik kaçağına gereke yangına meydan vermemesi yönüyle de önemli bir avantaj yakaladı
Hemen hemen bütün fiber optik aydınlatma sistemlerindeki ışık kaynakları uv filtreleri kullanırlarBu bağlamda aldığımız ışık ısı veya UV içermezBasit bir anlatımla yağlı boyalı yüzey daha uzun süre dayanır,Çikolata erimez,Çiçekler daha uzun süre taze kalır,solmaz
Işık kaynağında üretilen ışık dalgaları fiber optik kablo içinde nüve (core) diye adlandırılan bölgede yansıtıcı yüzeye çarparak kablo boyunca yol olurBurada şunu önemli bir not olarak belirtmekte yarar var oda;en uygun performans için en önemli faktör ışığın kabloya giriş açısıdırBu konuya ileride daha geniş kapsamlı değineceğiz
Yukarıdaki şekil özet olarak bir fiber optik kablonun yapısını göstermektedirFiber kablonun iç kısmı(nüve) N1 ,Dış çeper ise N2 ile sembolize edilmiş ve ışığın giriş ve çıkış açısı A harfi il gösterilmiştirEğer A açısı çok büyük bir değerde olursa ışık iletilemez ve Fiber kablo içinde kaybolurIşte ışığın en son taşınamadığı bu açıya kritik açı adı verilir ve yansıtma indislerinin hesaplanması ile bulunurKritik açının sinüsü matematiksel açıklık olarak nitelendirilir ve NA İle sembolize edilirOptik fiberlerde sayısal açıklık önemli bir noktadır ve iletim sırasında dikkate alınmalıdır
Örnek olarak N1=162 ve N2=152 genel cam indisli bir Fiber optik kabloda NA 056 dır ve kiritik açı ise bunun sin056 alınarak 34 derece olarak bulunurKabul edilebilir açı olarak tanımlanan (Acceptable Angle) ise kritik açının 2 katıdır ve bu örnek için 68 derece olarak bulunur
Fiber optik kablo içinde taşınan ışık birçok faktörden etkilenebilirKullanılan camın cinsi,saflığı core ve clad arasında kalan yüzeyin kalitesi çıkıştki ışığın kalitesini direkt olarak etkiler Işık transferinin ölçümünde günümüzde ne yazık ki şu an endüstriyel bir standart bulunmamaktadırÜretici ve tüketiciler birlikte konuşarak spariş esnasında amaçlara uygun olarak kullanılacak malzemeye birlikte karar vermektedirler Fiber optik aydınlatma sistemi ile maliyet klasik aydınlatma sistemlerine oranla oldukça düşüktür
4- AYDINLATMA KONTROLÜ:
Güneş ışığı hem yoğunluk hem de geliş yönü açısından devamlı değişken olduğundan,aydınlatma esnasında bütün zamanlar için ışık seviyesini devamlı kontrol etmeliyizTeknolojideki gelişmeler bize bu sorunu çözmek için ucuz kompak sensörler sunmaktadırGün ortasında hepimizin bildiği gibi hava bazen güneşli bazen ise bulutlu olmaktadırDurum ne olursa olsun biz aydınlatma işlevini gerçekleştirme zorundayız
Konuyu daha iyi açıklamak için yandaki sisteme bakacak olursak;4 adet fluoresant lambanın birlikte kullanıldığı bir sistem gözükmektedirAncak bunların 2 tanesi normal fluoresant diğer iki tanesi ise fiber optik kablonun getirdiği ışığı yansıtan elemanlardırEstetik açıdan fluoresant şeklinde yapılmışlardırGün ışığının yeterli olduğu durumlarda aydınlatma fiber optik sistemle gerçekleştirilmekte,yetersiz olduğu durumda ise sensör aracılığı ile diğer fluoresantlar devreye girmektedir
Fiber Optiğin Kullanım Alanları
Amerikalı araştırmacılara göre evlerde kullanılan bakır kabloların yerini çok yakın bir gelecekte plastik alacak Çok kanallı dijital televizyonlardan İnternet'e kadar her türlü ortamda kullanılan veri, bakır kablolar yerine plastikten yapılma, ucuz optik kablolardan akacak Plastikten yapılma optik kabloların, camdan yapılma optik kablolara göre daha kusurlu olması yüzünden fiber-optik teknolojisinde bugüne kadar cam kullanımı tercih ediliyordu Yüksek hızlı sinyallerin, uzun mesafelerde iletimi, optik kabloların, her bir ışık demetini tek bir kanaldan akıtacak çok ince liflerden oluşmasını gerektiriyordu Ancak bu tür ince liflerden oluşan kabloların birbirine eklenmesi oldukça maliyetli bir işlem gerektiriyor Bu yüzden, evlerde kullanılan kısa optik-kabloların daha kalın liflerden oluşması gerekiyor Pennsylvania Üniversitesi'nden Anthony Garito, plastik optik kabloların veri akışını olumsuz etkileyen dezavantajlarına çözüm getirerek, bu tür geniş lifler kullanılan fiber-optik kabloların üretilebilmesini sağladı Yeni üretilen plastik fiber-optik kablolar hem çok daha ucuz maliyetli, hem de çok daha kolay kullanımlı olacak
fiber optik ile kanser tedavisi
Fiber optik bir sondaj değneği tümör araştırması yaparak radyoterapide hangi hücrelerin öldürülmesi gerektiğini belirliyor Daha fazla oksijen taşıyan tümör hücreleri radyoterapi ve kemoterapide daha kolay imha edilebiliyor Oksijen oranı düşük olanlar ise tedaviye direnç gösteriyorlar Sihirli değnek kanserli tümördeki oksijen oranını tayin ederek, öncelikle öldürülmesi gereken kanserli hücreleri gösteriyor Tümördeki oksijen miktarını ölçmesinden ötürü "Oxylite" adı verilen sihirli değneğin mucitlerinden Dr Borivoj Vojnovic tümörlü bölgenin oksijen oranın saptamasının kanser tedavisinde büyük avantaj sağlayacağını belirtiyor Bir video kayıt cihazına bağlı olarak çalışan değneğin ucundaki ışıklı gösterge hafif kızıllaşarak oksijen miktarını haber veriyor Eğer tümörlü bölgede az oksijen bulunuyorsa ışık kor kızıl renge bürünüyor Sihirli değneğin bazı kalp hastalıklarında da damarlardaki oksijen oranını ölçebilmesi sayesinde çok kullanışlı hale gelmesi bekleniyor
uyduyla teşhis
Fransa'nın uzaya fırlattığı 2 uyduları tıbba açıldı Türkiye'nin de dahil olduğu program çerçevesince bir ülkeden bir ülkeye hasta muayenesi, hasta takibi yapılacak Sağlık alanında 'uyduyla teşhis' dönemi başlıyor Tıpta dev bir adım olarak yorumlanan proje çerçevesince, uydu kanalıyla bir ülkeden bir ülkeye hasta muayenesi, tele-radyoloji, tele-patoloji, tele-diagnostic, hasta takibi, tele-konferans yapılabilecek Uyduyla teşhis, Fransa tarafından uzaya fırlatılan Eutalsat W ve Eutelsat Hot Bird 5 uyduları sayesinde gerçekleşecek
Avrupa Birliği'nin 5 milyon dolar ayırdığı ve ETNA (Eurometireoun Networkof Medicine) adını taşıyan projeye İtalya ile birlikte Türkiye de dahil edildi ABD Pitsburg Üniversitesi, İtalya İsMeTT Enstitüsü (İstituto Mediternacoper Trapianti e Terapie ad Alta Specialita) ve Türkiye'de 5 hastane radyoloji, patoloji tetkik sonuçları, yoğun bakım hastalarının takibi ve organ nakli, tele-konferansla hasta eğitimi konusunda uydudan bilgi alışverişinde bulunacak
Türkiye'de Eutelsat uydusundan yararlanacak hastaneler arasında birbirlerine fiber-optik kablolar ve bilgisayar ağıyla bağlanacak Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Erzurum Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi, Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi bulunuyor
Türkiye'nin sağlıkta uydulu sisteme geçmesine önayak olan, Ankara Numune Hastanesi Daha önce Pitsburg Üniversitesi'yle Tele-Medicine (Bilgisayardan on-line sistemiyle muayene) sözleşmesi imzalayan Ankara Numune Hastanesi, bu üniversitenin Eutelsat uydusundan tıp alanında yararlanmasıyla, de Türkiye'nin uydulu sisteme geçmesine katkıda bulundu
Ankara Numune Hastanesi Başhekimi ProfDr Osman Müftüoğlu, ABD'nin Türkiye'nin ETNA projesine dahil edilmesini istediğini belirterek, "Sistem ağırlıklı olarak Akdeniz ülkelerini içerdiği için, Amerika Türkiye'nin de yeralmasını istedi Türkiye de beş hastane sisteme dahil edilmiş oldu Yöntemle ülkeler arası organ alışverişi, yoğun bakımdaki hasta takibi, telekonferansla personel eğitimi, mikrobik teşhis sonuçlarının değerlendirilmesi sağlanacak Yöntem yurtdışına hasta gitmesini azaltarak, ekonomik katkı sağlayacak" dedi
fiber optik sistemin avantajları
* Çok geniş bir band genişliği ve taşıma kapasitesi sağlar
* Optik taşıma frekansı birkaç yüz Terrahertz'i (THz) geçmektedir
* Fiber kılın kalınlığı bir saç telinin kalınlığını geçmez Bu yüzden her türlü koruyucu madde ile kaplansa bile, normal bakır bir kablonun kalınlığını geçmez, çok daha hafif ve ucuzdur Bu yüzden Uçak, Gemi ve Uydu gibi yerlerde fiber kullanımı popüler hale gelmiştir
* Elektriksel yalıtkan bir malzeme olduğundan parazitlenme (EMI, RFI, EMP) ve etkileşim gibi problemleri yoktur
* Tekrarlayıcı (Repeater) kullanmadan bilgi taşıma mesafesi bakır kablolardan çok daha fazladır
* Uzun mesafelerde bile kayıplar çok azdır
* Gizlilik ve güvenlik sağlar Fiber Optik kablolardan bilgi çalmak mümkün değildir
