Umut Diyarı
Üye
Dünya Nasıl Döner? Dünyanın Dönüşü Nasıl Gerçekleşiyor?
Dünyanın Dönüşü
Üzerinde yaşadığımız gezegenin,dünyanın şu anda bir top mermisi gibi büyük bir hızla güneşin etrafında döndüğünü eminim çoğunuz bilir Bunu fark etmeme nedenimiz bizimde dünya ile beraber etmemiz Dünyanın yaptığı tek hareket bu değil Birde dünyanın kendi ekseni etrafında dönüşü var İşte bu hareketlerin nedenini öğrenmek isterseniz yazının devamına bir bakın
Dünyanın döndüğünü hepimiz biliyoruz Ama neden döndüğünü nasıl döndüğünü sanıyorum doğru düzgün hiç kimse bilmiyorum Geçenlerde aklıma takıldı biraz bakıyım dedim ve bu yazıyı sizlerle paylaşmak istedim
Sadece dünya değil diğer gezegenler de uyduları da Güneş de güneş sistemi de galaksiler de dönüyorlar Bütün bu dönüşlerin ne zaman niçin ve nasıl başladıkları bilinmiyor Dünyanın dönüş sebebi basitçe başlangıçta gaz bulutu şeklinde olduğu bu gaz bulutunun sürekli döndüğü sonradan katılaşıp dünya oluşunca onu durduracak bir kuvvet olmadığından dönmesine devam ettiği şeklinde izah ediliyor
Dünyanın ve güneş sisteminin oluşumu ile ilgili en çok kabul gören varsayıma göre 10-15 milyar yıl önce bir gaz bulutu oluşmaya başlıyor 5-6 milyar yıl önce muhtemelen yakınlarda bir yerde bir süpernova patlamasından oluşan şok dalgaları gaz ve toz parçalarından oluşan bu bulutun dönmeye başlamasını sağlıyor
Başlangıçta bir küre görüntüsünde olan bulut gittikçe daha hızlı dönüyor ve yoğunlaşıyor Bunun sonunda da şekli düzgün bir disk halini alıyor Merkezkaç kuvvetin etkisiyle bir miktar madde merkezden dışarı doğru atılıyor Kendi aralarındaki çekim güçlerinin etkisiyle birleşen bu parçalar dünya ve diğer gezegenleri oluşturuyorlar Merkeze doğru çökenlerden de Güneş meydana geliyor Dünyanın ve gezegenlerin hem kendi çevrelerinde hem de Güneş’in etrafında aynı yönde aynı düzlemde ve Güneş’in dönüş yönü doğrultusunda dönmeleri bu teoriyi destekliyor Ancak Venüs’ün diğer gezegenlere göre ters yönde dönmesi Uranüs’ün kutbu Güneş’e bakacak şekilde tepe taklak dönmesi Pluto’nun diğerlerine göre hayli eğik düzlemi de teoriyle çelişiyorlar
İlk olarak 1687 yılında Sir Isaac Newton’un ‘Hareketlerin Kanunları’ isimli kitabında belirttiği gibi eğer bir şey hareket ediyorsa ve ona hiçbir dış kuvvet etki etmiyorsa hareketine sonsuza kadar devam eder Dünyanın ilk dönüş hareketini nasıl kazandığı tam olarak bilinmiyorsa da onu etkileyecek önemli ölçüde bir dış kuvvet olmadığından dönüşüne epey bir süre devam edeceği kesin
Dünya’nın Dönüş Hızının Belirlenmesi
Dünya’nın dönüş yönü nasıl belirlenmiştir? Dünya milyonlarca yıldır sabit bir hızla dönmeyi nasıl başarmıştır? Bir gün herhangi bir sebepten dolayı bu hız düşebilir mi veya Dünya’nın dönmesi durabilir mi?
Yukarıdaki soruların tamamına açıklık getirebilecek şey Güneş’in manyetik alanıdır Güneş sisteminde Güneş’in kendiside dahil olmak üzere bütün gezegenlerin bir manyetik alanı vardır Güneş sistemindeki bütün gezegenler hassas bir denge ile Güneş’in etrafında dönerler Gezegenler Güneş’in etrafında dönerlerken aynı zamanda kendi eksenleri etrafında da dönerler
Gezegenler milyonlarca yıldır yörüngelerinden sapmadan hem Güneş etrafında hem de kendi eksenleri etrafında sabit bir hızla dönmeyi nasıl başarmışlardır? Güneş’in manyetik alanı sayesinde
Güneş’in manyetik alanının gezegenlerin manyetik alanına etkisi;
Gezegenin manyetik alanının gücüne,
Gezegenin kütlesel büyüklüğüne,
Gezegeni oluşturan maddelerin cinsine,
Gezegenin yoğunluğuna
göre değişim gösterir Gezegenlerin Güneş’in etrafında dönüşü tıpkı Dünyamız ile Dünyamızın yörüngesine yerleştirdiğimiz uyduların veya Dünyamızın doğal uydusu olan Ay’ın Dünya yörüngesinde dönüşüne benzer Ancak nasıl oluyor da milyonlarca yıldır gezegenler yörüngelerinden sapmadan aynı hareketleri tekrarlıyorlar?
Burada ilginç bir nokta gözümüze çarpıyor Güneş’in merkezinden dışarıya doğru gidildikçe gezegenlerin kütlesel büyüklükleri ve yoğunluklarındaki farklar
Güneş’e yakın gezegenlere baktığımızda; Merkür, Venüs, Dünya, Mars Kütleleri küçük, yoğunlukları büyük, manyetik alanları küçüktür
Güneşe uzak gezegenlere baktığımızda ise; Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün Kütleleri büyük, yoğunlukları küçük, manyetik alanları büyüktür
Güneş’e uzak gezegenlerin yoğunluklarının küçük olmasının sebebi, bileşimlerinin daha hafif maddelerden oluşmasıdır Yani kütlelerinin büyük olmasına rağmen Güneş’in çekim kuvvetine, Güneş’e yakın gezegenlerden daha az ihtiyaç duyarlar Güneş kendi etrafında döndükçe sistemdeki bütün gezegenlerde Güneş’in etrafında dönerler
Manyetik Alanların Etkileşimi Kuramı
Gezegenlerin kendi etraflarında dönmesini sağlayan şey her bir gezegenin kendine ait manyetik alanıdır Ancak bu manyetik alan kendi ekseni etrafında dönebilmesi için tek başına bir işe yaramaz Dönüşün sağlanabilmesi için kendisinden daha güçlü bir manyetik alana ihtiyaç vardır Bu manyetik alanda Güneş’in manyetik alanıdır Merkür, Venüs, Dünya ve Mars gezegenlerinin manyetik alanları zayıftır O yüzden kendi etraflarındaki dönüş hızları düşüktür Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’ün manyetik alanları güçlüdür O yüzden kendi etraflarındaki dönüş hızları yüksektir
Manyetik alanı olmayan veya üzerlerinde manyetik alan oluşumu sağlayabilecek maddeler içermeyen kütleler kendi etraflarında dönüş sağlayamazlar Milyonlarca yıldan beri kendi ekseni etrafında dönmeye devam eden Dünyamız, Güneş’in manyetik alanı ve sahip olduğu kendi manyetik alanı sayesinde hız kaybetmeden bu dönüşü sürdürecektir
Dünyanın Kendi Etrafında Dönmesi
Yaşadığımız dünya iki şekilde hareket eder 1- Dünya kendi etrafında döner , 2- dünya güneş etrafında döner
Dünyanın batıdan doğuya doğru dönmesinin tamamlanmasını 24 saatte tamamlıyor Dünya bu eksende dönüş yaparken ekvatorda saatte 1670 kilometre bir hıza ulaşıyor
Kutuplara doğru gittikçe bu hız azalıyor, kutup noktasonda ise hızı 0 a kadar iniyor Bu sebepten dolayı ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe gündoğumu ve günbatımları uzuyor
Dünyanın kendi etrafındaki dönüşü sırasında şu olaylar görülür ;
1- Dünya dönmesini 24 saatte tamamlar ve gece gündüz oluşur Güneş ışınlarının vurduğu yerde gündüz, vurmadığı yerde gece olur
2- Değişik boylamlar üstünde yer alan bölümlerde yerel saat farkı yaşanır
3- Coğrafi nokta aynı gün içerisinde güneşten aldığı ışınları değişik açılardan alıyor
4- Bu dönmeden sonra gün içinde sıcaklı ve bunula beraber basınç farkı oluşuyor
5- Yönler oluşur
6- Devamlı rüzgarın yönünde değişiklik olur
7- Okyanusların akıntılarında değişiklik olur
7- Dinamik basınç kuşakları meydana gelir
Dünyanın Güneş Etrafında Dönmesi
Dünya’mız kendi ekseni etrafında dönerken aynı zamanda Güneş’in etrafında hareket etmiş olur Elips bir yörünge üzerinde 365 gün 6 saatte tamamladığı bu harekete Dünya’nın yıllık hareketi denir Bu hareketin daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıdaki kavramların bilinmesi faydalı olacaktır
Dünya yıllık hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar Bu 6 saatlik fazlalik 4 yılda bir toplanır, 1 gün olarak Şubat ayına eklenir Şubat ayı 4 yılda bir 29 gün sürer Şubat ayının 29 gün sürdüğü yıllara artık yıl denir
Ekvator
İki kutup noktasına eşit uzaklıkta bulunan no’ktaları birleştiren, Dünya’yı iki eşit yarımküreye ayıran izafi çizgidir
Dönenceler
Ekvator’un 23° 27′ kuzey ve güneyindeki enlem daireleridir Bu enlemin kuzeyde olanına Yengeç Dönencesi, güneyde olanına da Oğlak Dönencesi denir
Kutup Noktaları
Yer ekseninin Kuzey Yarımküre’deki ucuna Kuzey, Güney Yarımküre’deki ucuna ise Güney Kutup Noktası denir
Yer Ekseni
Bir kutup noktasından diğer kutup noktasına kadar uzanan Dünya’nın içinden geçtiği kabul edilen izafi çizgidir Dünya bu eksen etrafında batıdan doğuya doğru döner
Aydınlanma Çemberi
Dünya’nın karanlık ve aydınlık olan bölümlerini ayıran sınırdır Dünya’yı karanlık ve aydınlık olmak üzere iki eşit yarımküreye ayırır Ekinokslarda kutup noktalarından, 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde ise kutup dairelerinden geçer
Ekinoks
Güneş ışınlarının Ekvator’a dik geldiği 21 Mart ve 23 Eylül günleri için kullanılır Bu tarihlerde Dünya’nın her yerinde gece ile gündüz süreleri eşit olur Bahar başlangıç günü olarak da ifade edilir
Solstis
Güneş ışınlarının her iki yarımkürede 23°27′da bulunan enlemlere dik geldiği tarihleri ifade eder Yaz solstisi (Gündönümü) 21 Haziran’da güneş ışınlarının 23° 27′ Kuzey enlemde uzanan Yengeç Dönencesine dik geldiği zaman (Kuzey Yarımküre’de yaz gündönümü) Kış solstisi 21 Aralıkta güneş ışınlarının 23° 27′ Güneyenlemlerinde uzanan Oğlak Dönencesine dik geldiği zamanı (Kuzey yarımkürede kış gündönümü) ifade eder
Ekliptik Düzlem
Güneş’in etrafında dönen Dünya’mızın elips şeklinde çizdiği yörüngeden geçtiği kabul edilen yatay düzlemdir
Kutup Daireleri
Güneş ışınlarının Yengeç veya Oğlak Dönencesi’ne dik geldiği tarihlerde güneş ışınlarının teğet geçtiği yerlerdir Bu dairelerden sonra kutuplara doğru gün düzeni bozulur Gece ile gündüz süreleri 24 saati aşmaya başlar Dünya’nın Güneş etrafında dönerken izlediği Ekliptik Düzlem ile Ekvator Düzlemi arasındaki 23° 27′ lık açı farkı eksen eğikliği olarak ifade edilir
Dünya’nın Ekseni Etrafında Dönüşünün Sonuçları
1 Dünya, Güneş çevresinde elips yörünge üzerinde batıdan doğuya doğru döner Bu hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar Böylece bir yıl oluşur Ekvator düzlemi, Güneş etrafında döndüğü elipsin düzlemine oturmaz
Aralarında (23° 27′ lık bir açı vardır Bu yüzden Dünya’nın çeşitli yerleri, çeşitli zamanlarda güneş ışınlarını değişik açılarla alırlar Böylece ortaya çıkan farklı ısınma nedeniyle mevsimler oluşur
İşte bir yıl içinde mevsimlerin birbirini izlemesi, kutuplar ekseninin yörünge düzlemine eğik olmasından ileri gelmektedir Eğer bu eğiklik olmasaydı Dünya Güneş ışınlarını hep aynı şekilde alacak, yani Ekvator’a daima dik, kutuplara ise daima çok eğik gelecekti Bu yüzden de mevsimler olmayacaktı
21 Haziranda Güneş ekvatorun 23°27′ kuzeyindeki Yengeç Dönencesine tam dik gelir Bu tarihte Kuzey Yarımkürede yaz, Güney Yarımkürede kış hüküm sürmektedir
23 Eylülde Güneş ışınları bu kez Ekvatora dik gelir Bu tarihte Güney Yarımkürede ilkbahar, Kuzey Yarımkürede sonbahar başlamıştır
21 aralıkta Güneş ışınları ekvatorun 23°27′ güneyindeki Oğlak Dönencesine tam dik gelir Bu sırada Güney Yarımkürede yaz, Kuzey Yarımkürede kış hüküm sürer
Güneş ışınları bundan sonra tekrar kuzeye doğru çıkmaya başlar ve 21 Martta yine Ekvatora tam dik gelir Bu tarihte Güney Yarımkürede sonbahar, Kuzey Yarımkürede ilkbahar başlar Dünya bu hareketi sırasında 2 Ocakta Güneş’e en yakın, 2 Temmuzda ise en uzaktır
2 Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki batıdan doğuya doğru bir tam dönüşü 24 saatte tamamlanır Buna bir Gündenir
Bu dönüş sırasında Dünya’nın bir kısmı güneş ışınlarını alır, bir kısmı alamaz Alan yerlerde gündüz, alamayan yerlerde gece hüküm sürer
Gece ve gündüz süreleri her zaman birbirine eşit değildir Yaz aylarında gündüzler uzun, kış aylarında ise geceler uzundur 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde gece ile gündüz zamanları eşittir..
Üzerinde yaşadığımız gezegenin,dünyanın şu anda bir top mermisi gibi büyük bir hızla güneşin etrafında döndüğünü eminim çoğunuz bilir Bunu fark etmeme nedenimiz bizimde dünya ile beraber etmemiz Dünyanın yaptığı tek hareket bu değil Birde dünyanın kendi ekseni etrafında dönüşü var İşte bu hareketlerin nedenini öğrenmek isterseniz yazının devamına bir bakın
Dünyanın döndüğünü hepimiz biliyoruz Ama neden döndüğünü nasıl döndüğünü sanıyorum doğru düzgün hiç kimse bilmiyorum Geçenlerde aklıma takıldı biraz bakıyım dedim ve bu yazıyı sizlerle paylaşmak istedim
Sadece dünya değil diğer gezegenler de uyduları da Güneş de güneş sistemi de galaksiler de dönüyorlar Bütün bu dönüşlerin ne zaman niçin ve nasıl başladıkları bilinmiyor Dünyanın dönüş sebebi basitçe başlangıçta gaz bulutu şeklinde olduğu bu gaz bulutunun sürekli döndüğü sonradan katılaşıp dünya oluşunca onu durduracak bir kuvvet olmadığından dönmesine devam ettiği şeklinde izah ediliyor
Dünyanın ve güneş sisteminin oluşumu ile ilgili en çok kabul gören varsayıma göre 10-15 milyar yıl önce bir gaz bulutu oluşmaya başlıyor 5-6 milyar yıl önce muhtemelen yakınlarda bir yerde bir süpernova patlamasından oluşan şok dalgaları gaz ve toz parçalarından oluşan bu bulutun dönmeye başlamasını sağlıyor
Başlangıçta bir küre görüntüsünde olan bulut gittikçe daha hızlı dönüyor ve yoğunlaşıyor Bunun sonunda da şekli düzgün bir disk halini alıyor Merkezkaç kuvvetin etkisiyle bir miktar madde merkezden dışarı doğru atılıyor Kendi aralarındaki çekim güçlerinin etkisiyle birleşen bu parçalar dünya ve diğer gezegenleri oluşturuyorlar Merkeze doğru çökenlerden de Güneş meydana geliyor Dünyanın ve gezegenlerin hem kendi çevrelerinde hem de Güneş’in etrafında aynı yönde aynı düzlemde ve Güneş’in dönüş yönü doğrultusunda dönmeleri bu teoriyi destekliyor Ancak Venüs’ün diğer gezegenlere göre ters yönde dönmesi Uranüs’ün kutbu Güneş’e bakacak şekilde tepe taklak dönmesi Pluto’nun diğerlerine göre hayli eğik düzlemi de teoriyle çelişiyorlar
İlk olarak 1687 yılında Sir Isaac Newton’un ‘Hareketlerin Kanunları’ isimli kitabında belirttiği gibi eğer bir şey hareket ediyorsa ve ona hiçbir dış kuvvet etki etmiyorsa hareketine sonsuza kadar devam eder Dünyanın ilk dönüş hareketini nasıl kazandığı tam olarak bilinmiyorsa da onu etkileyecek önemli ölçüde bir dış kuvvet olmadığından dönüşüne epey bir süre devam edeceği kesin
Dünya’nın Dönüş Hızının Belirlenmesi
Dünya’nın dönüş yönü nasıl belirlenmiştir? Dünya milyonlarca yıldır sabit bir hızla dönmeyi nasıl başarmıştır? Bir gün herhangi bir sebepten dolayı bu hız düşebilir mi veya Dünya’nın dönmesi durabilir mi?
Yukarıdaki soruların tamamına açıklık getirebilecek şey Güneş’in manyetik alanıdır Güneş sisteminde Güneş’in kendiside dahil olmak üzere bütün gezegenlerin bir manyetik alanı vardır Güneş sistemindeki bütün gezegenler hassas bir denge ile Güneş’in etrafında dönerler Gezegenler Güneş’in etrafında dönerlerken aynı zamanda kendi eksenleri etrafında da dönerler
Gezegenler milyonlarca yıldır yörüngelerinden sapmadan hem Güneş etrafında hem de kendi eksenleri etrafında sabit bir hızla dönmeyi nasıl başarmışlardır? Güneş’in manyetik alanı sayesinde
Güneş’in manyetik alanının gezegenlerin manyetik alanına etkisi;
Gezegenin manyetik alanının gücüne,
Gezegenin kütlesel büyüklüğüne,
Gezegeni oluşturan maddelerin cinsine,
Gezegenin yoğunluğuna
göre değişim gösterir Gezegenlerin Güneş’in etrafında dönüşü tıpkı Dünyamız ile Dünyamızın yörüngesine yerleştirdiğimiz uyduların veya Dünyamızın doğal uydusu olan Ay’ın Dünya yörüngesinde dönüşüne benzer Ancak nasıl oluyor da milyonlarca yıldır gezegenler yörüngelerinden sapmadan aynı hareketleri tekrarlıyorlar?
Burada ilginç bir nokta gözümüze çarpıyor Güneş’in merkezinden dışarıya doğru gidildikçe gezegenlerin kütlesel büyüklükleri ve yoğunluklarındaki farklar
Güneş’e yakın gezegenlere baktığımızda; Merkür, Venüs, Dünya, Mars Kütleleri küçük, yoğunlukları büyük, manyetik alanları küçüktür
Güneşe uzak gezegenlere baktığımızda ise; Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün Kütleleri büyük, yoğunlukları küçük, manyetik alanları büyüktür
Güneş’e uzak gezegenlerin yoğunluklarının küçük olmasının sebebi, bileşimlerinin daha hafif maddelerden oluşmasıdır Yani kütlelerinin büyük olmasına rağmen Güneş’in çekim kuvvetine, Güneş’e yakın gezegenlerden daha az ihtiyaç duyarlar Güneş kendi etrafında döndükçe sistemdeki bütün gezegenlerde Güneş’in etrafında dönerler
Manyetik Alanların Etkileşimi Kuramı
Gezegenlerin kendi etraflarında dönmesini sağlayan şey her bir gezegenin kendine ait manyetik alanıdır Ancak bu manyetik alan kendi ekseni etrafında dönebilmesi için tek başına bir işe yaramaz Dönüşün sağlanabilmesi için kendisinden daha güçlü bir manyetik alana ihtiyaç vardır Bu manyetik alanda Güneş’in manyetik alanıdır Merkür, Venüs, Dünya ve Mars gezegenlerinin manyetik alanları zayıftır O yüzden kendi etraflarındaki dönüş hızları düşüktür Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’ün manyetik alanları güçlüdür O yüzden kendi etraflarındaki dönüş hızları yüksektir
Manyetik alanı olmayan veya üzerlerinde manyetik alan oluşumu sağlayabilecek maddeler içermeyen kütleler kendi etraflarında dönüş sağlayamazlar Milyonlarca yıldan beri kendi ekseni etrafında dönmeye devam eden Dünyamız, Güneş’in manyetik alanı ve sahip olduğu kendi manyetik alanı sayesinde hız kaybetmeden bu dönüşü sürdürecektir
Dünyanın Kendi Etrafında Dönmesi
Yaşadığımız dünya iki şekilde hareket eder 1- Dünya kendi etrafında döner , 2- dünya güneş etrafında döner
Dünyanın batıdan doğuya doğru dönmesinin tamamlanmasını 24 saatte tamamlıyor Dünya bu eksende dönüş yaparken ekvatorda saatte 1670 kilometre bir hıza ulaşıyor
Kutuplara doğru gittikçe bu hız azalıyor, kutup noktasonda ise hızı 0 a kadar iniyor Bu sebepten dolayı ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe gündoğumu ve günbatımları uzuyor
Dünyanın kendi etrafındaki dönüşü sırasında şu olaylar görülür ;
1- Dünya dönmesini 24 saatte tamamlar ve gece gündüz oluşur Güneş ışınlarının vurduğu yerde gündüz, vurmadığı yerde gece olur
2- Değişik boylamlar üstünde yer alan bölümlerde yerel saat farkı yaşanır
3- Coğrafi nokta aynı gün içerisinde güneşten aldığı ışınları değişik açılardan alıyor
4- Bu dönmeden sonra gün içinde sıcaklı ve bunula beraber basınç farkı oluşuyor
5- Yönler oluşur
6- Devamlı rüzgarın yönünde değişiklik olur
7- Okyanusların akıntılarında değişiklik olur
7- Dinamik basınç kuşakları meydana gelir
Dünyanın Güneş Etrafında Dönmesi
Dünya’mız kendi ekseni etrafında dönerken aynı zamanda Güneş’in etrafında hareket etmiş olur Elips bir yörünge üzerinde 365 gün 6 saatte tamamladığı bu harekete Dünya’nın yıllık hareketi denir Bu hareketin daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıdaki kavramların bilinmesi faydalı olacaktır
Dünya yıllık hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar Bu 6 saatlik fazlalik 4 yılda bir toplanır, 1 gün olarak Şubat ayına eklenir Şubat ayı 4 yılda bir 29 gün sürer Şubat ayının 29 gün sürdüğü yıllara artık yıl denir
Ekvator
İki kutup noktasına eşit uzaklıkta bulunan no’ktaları birleştiren, Dünya’yı iki eşit yarımküreye ayıran izafi çizgidir
Dönenceler
Ekvator’un 23° 27′ kuzey ve güneyindeki enlem daireleridir Bu enlemin kuzeyde olanına Yengeç Dönencesi, güneyde olanına da Oğlak Dönencesi denir
Kutup Noktaları
Yer ekseninin Kuzey Yarımküre’deki ucuna Kuzey, Güney Yarımküre’deki ucuna ise Güney Kutup Noktası denir
Yer Ekseni
Bir kutup noktasından diğer kutup noktasına kadar uzanan Dünya’nın içinden geçtiği kabul edilen izafi çizgidir Dünya bu eksen etrafında batıdan doğuya doğru döner
Aydınlanma Çemberi
Dünya’nın karanlık ve aydınlık olan bölümlerini ayıran sınırdır Dünya’yı karanlık ve aydınlık olmak üzere iki eşit yarımküreye ayırır Ekinokslarda kutup noktalarından, 21 Haziran ve 21 Aralık tarihlerinde ise kutup dairelerinden geçer
Ekinoks
Güneş ışınlarının Ekvator’a dik geldiği 21 Mart ve 23 Eylül günleri için kullanılır Bu tarihlerde Dünya’nın her yerinde gece ile gündüz süreleri eşit olur Bahar başlangıç günü olarak da ifade edilir
Solstis
Güneş ışınlarının her iki yarımkürede 23°27′da bulunan enlemlere dik geldiği tarihleri ifade eder Yaz solstisi (Gündönümü) 21 Haziran’da güneş ışınlarının 23° 27′ Kuzey enlemde uzanan Yengeç Dönencesine dik geldiği zaman (Kuzey Yarımküre’de yaz gündönümü) Kış solstisi 21 Aralıkta güneş ışınlarının 23° 27′ Güneyenlemlerinde uzanan Oğlak Dönencesine dik geldiği zamanı (Kuzey yarımkürede kış gündönümü) ifade eder
Ekliptik Düzlem
Güneş’in etrafında dönen Dünya’mızın elips şeklinde çizdiği yörüngeden geçtiği kabul edilen yatay düzlemdir
Kutup Daireleri
Güneş ışınlarının Yengeç veya Oğlak Dönencesi’ne dik geldiği tarihlerde güneş ışınlarının teğet geçtiği yerlerdir Bu dairelerden sonra kutuplara doğru gün düzeni bozulur Gece ile gündüz süreleri 24 saati aşmaya başlar Dünya’nın Güneş etrafında dönerken izlediği Ekliptik Düzlem ile Ekvator Düzlemi arasındaki 23° 27′ lık açı farkı eksen eğikliği olarak ifade edilir
Dünya’nın Ekseni Etrafında Dönüşünün Sonuçları
1 Dünya, Güneş çevresinde elips yörünge üzerinde batıdan doğuya doğru döner Bu hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar Böylece bir yıl oluşur Ekvator düzlemi, Güneş etrafında döndüğü elipsin düzlemine oturmaz
Aralarında (23° 27′ lık bir açı vardır Bu yüzden Dünya’nın çeşitli yerleri, çeşitli zamanlarda güneş ışınlarını değişik açılarla alırlar Böylece ortaya çıkan farklı ısınma nedeniyle mevsimler oluşur
İşte bir yıl içinde mevsimlerin birbirini izlemesi, kutuplar ekseninin yörünge düzlemine eğik olmasından ileri gelmektedir Eğer bu eğiklik olmasaydı Dünya Güneş ışınlarını hep aynı şekilde alacak, yani Ekvator’a daima dik, kutuplara ise daima çok eğik gelecekti Bu yüzden de mevsimler olmayacaktı
21 Haziranda Güneş ekvatorun 23°27′ kuzeyindeki Yengeç Dönencesine tam dik gelir Bu tarihte Kuzey Yarımkürede yaz, Güney Yarımkürede kış hüküm sürmektedir
23 Eylülde Güneş ışınları bu kez Ekvatora dik gelir Bu tarihte Güney Yarımkürede ilkbahar, Kuzey Yarımkürede sonbahar başlamıştır
21 aralıkta Güneş ışınları ekvatorun 23°27′ güneyindeki Oğlak Dönencesine tam dik gelir Bu sırada Güney Yarımkürede yaz, Kuzey Yarımkürede kış hüküm sürer
Güneş ışınları bundan sonra tekrar kuzeye doğru çıkmaya başlar ve 21 Martta yine Ekvatora tam dik gelir Bu tarihte Güney Yarımkürede sonbahar, Kuzey Yarımkürede ilkbahar başlar Dünya bu hareketi sırasında 2 Ocakta Güneş’e en yakın, 2 Temmuzda ise en uzaktır
2 Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki batıdan doğuya doğru bir tam dönüşü 24 saatte tamamlanır Buna bir Gündenir
Bu dönüş sırasında Dünya’nın bir kısmı güneş ışınlarını alır, bir kısmı alamaz Alan yerlerde gündüz, alamayan yerlerde gece hüküm sürer
Gece ve gündüz süreleri her zaman birbirine eşit değildir Yaz aylarında gündüzler uzun, kış aylarında ise geceler uzundur 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde gece ile gündüz zamanları eşittir..