Mali Özdemir
Üye
Avrupa Hun Devleti ' Batı Hunlar ' ( Konu Anlatımı )
Avrupa Hun devleti (Batı Hunları)
Aral gölü ve ve Türkistan bölgelerinde yaşayan Hu halkları ,iklim değişikliği yada doğrudan gelen Uarlar'ın baskısıyla yurtlarını terk ederek Volga'nın batısına geçtiler (374) Başbuğlar'ı Balamir'in yönetiminde önce Ostrogotları sonra Vizigotlar'ı çökerttiler (vizigotlar'ın batıya hareketleri Avrupa'yı alt üst eden Kavimler göçü'nü bailattı ) Gotlar'dan Alanlar'dan ve Germen Taifaller'den oluşturdukları kuvvetlerle güçlenmiş olarak 378 de Tuna'yı geçtiler ve herhangi bir direnişle karşlaşmadan Trakya'ya kadar ilerlediler,ama bir süre sonra yurtlarına döndüler.400 yılına doğru Balamir'in oğlu yada torunu Uldız'ın büyük kuvetlerle Tuna'nın batısında görülmemiş kavimler göçünün ikinci dalgasını başlattı.Batıya kaçan vandallar ve Vizigotlar roma topraklarına gürdüler.Vizigotlar'ın önderi Alarik 402 de Roma ya girerek kenti üç gün yağmaladı.Çeşitli Germen kavimlerini (Vandallar ,Saksonlar ,Alamanlar) çevresine toplayan Radagais'in italya'da ki ilerleyişini durduramayan Roma Hunlar'dan yadım istemek zorunda kaldı.Uldız,roma takviyeli kuvvetleriyle Radagais 'i Floransa yakınlarında yendi ve öldürdü.410 sıralarında ölen Uldız'ın ardılı Kaarton'un doğuda Balkaş Gölü'ne kadar uzandığı sanılan Hun İmparatorluğu'nun doğu sınırları ile ilgilenmiş olması olasıdır.Avurpa kaynaklarının Hular'dan yeniden bahsettiği 412 yılında İmparatorluğun başında Rua bulunuyordu.rua 422 de Bizans üzerine bir ordu gönderdi ve hiç bir direniş göstermeyen Bizans'ı vergiye bağladı.(350 libre altın).Bizans'ın Roma üzerinde bir ordu göndermesi Roma 'nın bir kez daha Hunlar'dan yardım istemesine yol açtı.Rua'nın 60.000 kişilik bir orduyla harekete geçmesi üzerine Bizans savaşa girmeden kuvvetlerini geri çekti.Rua'nın ölümü (434) üzerine yerine kardeşi Muncuk'un oğulları attila ve Bleda geçtiler.Attila Doğu roma'nın ödediği yıllık vergiyi iki katına çıkardı.(Margos barışı) .437 de Oktar'ın komuta ettiği ,Hunlar Ren kıyılarında yaşayan Burgundlar'ı yenilgiye uğrattılar.böylece hu egemenliği kuzay denizi ve Manş kıyılarına kadar yayıldı.Attila 440 tan başlayarak Doğu Roma üzerindeki baskıyı artırdı.441-442 de Singidunum (Belgrad) ve Naissus (Niş) üzerinden Trakya'ya doğru ilerleyen Attila ,Batı Roma 'nın araya girmesiyle durdu.yapılan barış antlaşmasında eski koşullar aynen yinelendiği gibi ,Tuna boyundaki kaleler Hunlar'a bırakıldı.445 te kardeşi Bleda'yı öldürten Attila,Hunlar'ın tek imparatoru oldu.447 de yeniden Doğu Roma imparatorluğu üzerine yürüyerek Serdica (Sofya),Philoppopolis (Filibe) ,Arcadiopolis (Lüleburgaz) kentlerini zapt etti.Barış isteyen Bizans,savaş tazminatı ödemeyi ve yıllık vergi miktarını üç katına çıkarmayı kabul etmek zorunda kaldı(Anatolios Barışı) .bizans'ı tenetimi altına alan Attila bu kez Batı Roma 'ya yöneldi.451 yılı başlarında Galya ya girdi.Romalı General Aetius'la Aurelian (Orleans) yakınında yaptığı savaşta kesin bir sonuçalamadı.Ertesi yıl Alpler'i geçerek Po ovasına indi.Hular'ın yolu üzerindeki kentleri ele geçirerek Roma üzerine yürümesi Batı Roma 'yı barış istemek zorunda bıraktı.Attila'nın ölümü (453)üzerine birbiri ardından Hun İmparatorluğunun başına geçen oğulları İlek (453-454),Dengizik (454-469) ve İrnek (469) imparatorluğun birliğini sağlayamadılar ,İrlek ayaklanan Germek kavimleriyle savaşırken öldü,Dengizik'in imparatorluğun birliğini sağlama çabaları sonuç vermedi..Sonunda Bizansla yapılan bir savaşta hayatını kaybetti.Orta Avrupa'da tututmalarının imkansızlığını anlayan İrnek ,Hunlar'ın büyük bir bölümüyle Karadeniz'in Batı kıyılarına döndü.
Hular'ın Güney İran ve Batı Afganistan 'a inen bir kolu ise Akhunlar adını aldı.
Altay dağları eteklerindeki Pazırık'ta bulunan Kurganlarda Rus arkeolog Rudenko tarafından yapılan kazılarda İ.Ö.lll.yy.lardan bir çok eşya (halı ,kilim,keçe,eyer altı örtüsü,at koşum takımları ,dört tekerlekli araba gibi daha çok göçebelikle ilgli yapıtlar ) insan ve hayvan iskeltleri bulundu.Halı ve çeşitli dokumalar ,bu sanatın Hunlar'da özel bir yeri olduğunu gösterir. bunların bi bölümünde ahemeni sanatının etkileri görülürse de keçe üzerine ince ve renkli deriler yapıştırılarak ssülenen eyer altı örtüleri tümüyle hun üslubundadır.Kurganlardan birinde bulunan bir halı üstün tekniği motiflerinin zenginliğiyle dikkati çeker,keçeden yapılmış ve eyer altı örtüsü üzerine renkli dergidenkesilerek yapıştırılmış parçalarla elde edilen ,dağ keçisine saldıran kartal betimi gerçekçi üslubunun yanı sıra hun sanatına özgü olarak aynı motifin bakışık düzende iki kez kullanılması açısından da ilginçtir.Benzer buluntular içeren Katanda ve şibe kurganları da aynı dönemdedir.Alma Ata'nın 50 km doğusunda Isık-kul yakınlarındaki Esik kurganında ortaay çıkarılan bir delikanlıya ait altın giyisi ve altın plakalar K.ve Orta Asya sanatının gelişmiş örnekleridir.İ.Ö.lV.yy.'a tarihlenen ve sayıları dörtbini bulan altın plakalarda at,kaplan,geyik,pars,kurt,dağ keçisi ,aslan ve yırtıcı kuş figürleri hayvan mücadelesi sahneleri büyük bir ustalıkla işlenmiştir.Gümüşten bit kadehin içindeki yirmialtı harften oluşan yazıt,Hun ve ;Göktürk Abc lerininilişkisini ortaya koyması açısından önemlidir.Selenga Nehri'nin Baykal gölü'ne döküldüğü yerin yakınındaki Noyun Ula bölgesinde ki l.yy 'a tarihlenen korganlardanbirinde çok iyi işçilik gösteren ahşap bir tabut bulunduMezar odası ipek keçe ve yünden örtülerle kaplıydıMezardan ayrıca hunsanatını aydınlatan pek çok gümüş plaka eyer takımları ,üç ayaklı masalar ,ahşap eşya ,tunç kaplar ,takılar giysiler ortaya çıkarıldı (tümü ,Lenigrad Ermitaj müzsesi'ndedir) Kurgtanlardan birinde bulunan bir işlemede Hun atlıların bir hücumu canlandırılıyordu.
Aral gölü ve ve Türkistan bölgelerinde yaşayan Hu halkları ,iklim değişikliği yada doğrudan gelen Uarlar'ın baskısıyla yurtlarını terk ederek Volga'nın batısına geçtiler (374) Başbuğlar'ı Balamir'in yönetiminde önce Ostrogotları sonra Vizigotlar'ı çökerttiler (vizigotlar'ın batıya hareketleri Avrupa'yı alt üst eden Kavimler göçü'nü bailattı ) Gotlar'dan Alanlar'dan ve Germen Taifaller'den oluşturdukları kuvvetlerle güçlenmiş olarak 378 de Tuna'yı geçtiler ve herhangi bir direnişle karşlaşmadan Trakya'ya kadar ilerlediler,ama bir süre sonra yurtlarına döndüler.400 yılına doğru Balamir'in oğlu yada torunu Uldız'ın büyük kuvetlerle Tuna'nın batısında görülmemiş kavimler göçünün ikinci dalgasını başlattı.Batıya kaçan vandallar ve Vizigotlar roma topraklarına gürdüler.Vizigotlar'ın önderi Alarik 402 de Roma ya girerek kenti üç gün yağmaladı.Çeşitli Germen kavimlerini (Vandallar ,Saksonlar ,Alamanlar) çevresine toplayan Radagais'in italya'da ki ilerleyişini durduramayan Roma Hunlar'dan yadım istemek zorunda kaldı.Uldız,roma takviyeli kuvvetleriyle Radagais 'i Floransa yakınlarında yendi ve öldürdü.410 sıralarında ölen Uldız'ın ardılı Kaarton'un doğuda Balkaş Gölü'ne kadar uzandığı sanılan Hun İmparatorluğu'nun doğu sınırları ile ilgilenmiş olması olasıdır.Avurpa kaynaklarının Hular'dan yeniden bahsettiği 412 yılında İmparatorluğun başında Rua bulunuyordu.rua 422 de Bizans üzerine bir ordu gönderdi ve hiç bir direniş göstermeyen Bizans'ı vergiye bağladı.(350 libre altın).Bizans'ın Roma üzerinde bir ordu göndermesi Roma 'nın bir kez daha Hunlar'dan yardım istemesine yol açtı.Rua'nın 60.000 kişilik bir orduyla harekete geçmesi üzerine Bizans savaşa girmeden kuvvetlerini geri çekti.Rua'nın ölümü (434) üzerine yerine kardeşi Muncuk'un oğulları attila ve Bleda geçtiler.Attila Doğu roma'nın ödediği yıllık vergiyi iki katına çıkardı.(Margos barışı) .437 de Oktar'ın komuta ettiği ,Hunlar Ren kıyılarında yaşayan Burgundlar'ı yenilgiye uğrattılar.böylece hu egemenliği kuzay denizi ve Manş kıyılarına kadar yayıldı.Attila 440 tan başlayarak Doğu Roma üzerindeki baskıyı artırdı.441-442 de Singidunum (Belgrad) ve Naissus (Niş) üzerinden Trakya'ya doğru ilerleyen Attila ,Batı Roma 'nın araya girmesiyle durdu.yapılan barış antlaşmasında eski koşullar aynen yinelendiği gibi ,Tuna boyundaki kaleler Hunlar'a bırakıldı.445 te kardeşi Bleda'yı öldürten Attila,Hunlar'ın tek imparatoru oldu.447 de yeniden Doğu Roma imparatorluğu üzerine yürüyerek Serdica (Sofya),Philoppopolis (Filibe) ,Arcadiopolis (Lüleburgaz) kentlerini zapt etti.Barış isteyen Bizans,savaş tazminatı ödemeyi ve yıllık vergi miktarını üç katına çıkarmayı kabul etmek zorunda kaldı(Anatolios Barışı) .bizans'ı tenetimi altına alan Attila bu kez Batı Roma 'ya yöneldi.451 yılı başlarında Galya ya girdi.Romalı General Aetius'la Aurelian (Orleans) yakınında yaptığı savaşta kesin bir sonuçalamadı.Ertesi yıl Alpler'i geçerek Po ovasına indi.Hular'ın yolu üzerindeki kentleri ele geçirerek Roma üzerine yürümesi Batı Roma 'yı barış istemek zorunda bıraktı.Attila'nın ölümü (453)üzerine birbiri ardından Hun İmparatorluğunun başına geçen oğulları İlek (453-454),Dengizik (454-469) ve İrnek (469) imparatorluğun birliğini sağlayamadılar ,İrlek ayaklanan Germek kavimleriyle savaşırken öldü,Dengizik'in imparatorluğun birliğini sağlama çabaları sonuç vermedi..Sonunda Bizansla yapılan bir savaşta hayatını kaybetti.Orta Avrupa'da tututmalarının imkansızlığını anlayan İrnek ,Hunlar'ın büyük bir bölümüyle Karadeniz'in Batı kıyılarına döndü.
Hular'ın Güney İran ve Batı Afganistan 'a inen bir kolu ise Akhunlar adını aldı.
Altay dağları eteklerindeki Pazırık'ta bulunan Kurganlarda Rus arkeolog Rudenko tarafından yapılan kazılarda İ.Ö.lll.yy.lardan bir çok eşya (halı ,kilim,keçe,eyer altı örtüsü,at koşum takımları ,dört tekerlekli araba gibi daha çok göçebelikle ilgli yapıtlar ) insan ve hayvan iskeltleri bulundu.Halı ve çeşitli dokumalar ,bu sanatın Hunlar'da özel bir yeri olduğunu gösterir. bunların bi bölümünde ahemeni sanatının etkileri görülürse de keçe üzerine ince ve renkli deriler yapıştırılarak ssülenen eyer altı örtüleri tümüyle hun üslubundadır.Kurganlardan birinde bulunan bir halı üstün tekniği motiflerinin zenginliğiyle dikkati çeker,keçeden yapılmış ve eyer altı örtüsü üzerine renkli dergidenkesilerek yapıştırılmış parçalarla elde edilen ,dağ keçisine saldıran kartal betimi gerçekçi üslubunun yanı sıra hun sanatına özgü olarak aynı motifin bakışık düzende iki kez kullanılması açısından da ilginçtir.Benzer buluntular içeren Katanda ve şibe kurganları da aynı dönemdedir.Alma Ata'nın 50 km doğusunda Isık-kul yakınlarındaki Esik kurganında ortaay çıkarılan bir delikanlıya ait altın giyisi ve altın plakalar K.ve Orta Asya sanatının gelişmiş örnekleridir.İ.Ö.lV.yy.'a tarihlenen ve sayıları dörtbini bulan altın plakalarda at,kaplan,geyik,pars,kurt,dağ keçisi ,aslan ve yırtıcı kuş figürleri hayvan mücadelesi sahneleri büyük bir ustalıkla işlenmiştir.Gümüşten bit kadehin içindeki yirmialtı harften oluşan yazıt,Hun ve ;Göktürk Abc lerininilişkisini ortaya koyması açısından önemlidir.Selenga Nehri'nin Baykal gölü'ne döküldüğü yerin yakınındaki Noyun Ula bölgesinde ki l.yy 'a tarihlenen korganlardanbirinde çok iyi işçilik gösteren ahşap bir tabut bulunduMezar odası ipek keçe ve yünden örtülerle kaplıydıMezardan ayrıca hunsanatını aydınlatan pek çok gümüş plaka eyer takımları ,üç ayaklı masalar ,ahşap eşya ,tunç kaplar ,takılar giysiler ortaya çıkarıldı (tümü ,Lenigrad Ermitaj müzsesi'ndedir) Kurgtanlardan birinde bulunan bir işlemede Hun atlıların bir hücumu canlandırılıyordu.
