Catty
Emekli Yönetici
Peri Bacaları Hakkında Bilgi.
Peribacaları, kuleyi andıran ilginç görü*nüşleriyle dikkati çeken yüzey şekilleridir. İnsan peribacalarının bulunduğu bir alana uzaktan baktığında kulelerden oluşmuş bir masal kentiyle karşı karşıya olduğu duygusu*na kapılır. Bu yüzden, bu çok ilginç yüzey şekillerine ülkemizde peribacaları adı veril*miştir. Peribacalarına başta ülkemiz olmak üzere, genellikle Akdeniz çevresindeki yöre*lerde rastlanır. Çünkü peribacaları, etkinliği son jeolojik döneme kadar süren yanardağla*rın bulunduğu çevrede oluşmuştur.
Peribacalarının oluşabilmesi için öncelikle arazinin yanardağ etkinlikleri sırasında püskürtülmüş lav ve tüflerin katmanlar halinde üst üste yığıldığı bir yapıya sahip olması gerekir. Bunun yanı sıra, arazinin yüzeyi aşınmaya elverişli olmalıdır. Yüzeyi koruyan bitki örtüsünün olmaması ve bu alanın sağa*nak halinde yağış alan yarı kurak bir bölgede yer alması da gerekli bir koşuldur.
Tüf, eski jeolojik dönemlerde yanardağla*rın püskürttüğü küçük katı maddelerin üst üste yığılarak oluşturduğu, yumuşak ve kolay*ca aşınabilen bir katmandır. Yanardağların bir püskürme aşamasında çıkarttığı akışkan lavın soğuyarak katılaşmasıyla sert bir katman oluşur. Bu sert katman alttaki yumuşak tüf katmanının aşınmasını önler. Ama bu sert katman bile doğa olayları karşı*sında uzun süre durumunu koruyamaz ve aşınır. Çatlayıp parçalanan sert lav kütleleri*nin çevresindeki tüf katmanı zaman içinde sel sularıyla aşınır ve arazi yüzeyi alçalır. Sonun*da, tepesinde şapkayı andıran sert lav kütle*siyle altında sütun biçimli bir kütle ortaya çıkar. Böylece peribacası oluşur. Kuleyi andı*ran ve tüften oluşan peribacasını aşınmaya karşı koruyan sert kütle bazen dengesini yitirerek düşer. O zaman bu koruyucu şapka*nın düştüğü yerde yeni bir peribacası oluşur. Koruyucusundan yoksun kalan öteki periba*cası ise aşınmaya başlar.
Peribacalarının bazıları silindir biçimli sü*tunlar halindedir; bazıları ise konik birer kuleye ya da küçük bir piramide benzer. Biçimlerinin yanı sıra yükseklikleri de farklı*dır. 1 metreden küçük peribacaları olduğu gibi, yüksekliği 35 metreyi bulan peribacalarına da rastlanır.
Dünyada en ilginç görünümlü peribacaları ülkemizin İç Anadolu Bölgesi'ndedir. Eski*den Kayseri, Nevşehir ve Aksaray yörelerin*de yaşayan insanlar, Hıristiyanlık'ın ilk dö*nemlerinde ve daha sonraları düşmanlarından korunmak için peribacalarının yoğun olarak bulunduğu kuytu ve korunaklı alanlara sığın*mışlardı. Bu insanların yerleştiği alanlar, son jeolojik dönemde Erciyas ve Melendiz dağla*rının püskürttüğü lav ve tüflerin yığılmasıyla oluşmuştur. Günümüzde Göreme, Zelve ve Ihlara vadilerinde eskiden yaşayanların yu*muşak tüflü arazi ile peribacalarını oyarak yaptıkları birçok barınak ve kilise turizm açısından büyük önem taşımaktadır. Bazılarında iki ya da üç katlı eski konutlar ve dış kesimlerinde de güvercinlikler olan peribaca*ları günümüzde turistik lokanta ve otel olarak da kullanılmaktadır
Peribacalarının oluşabilmesi için öncelikle arazinin yanardağ etkinlikleri sırasında püskürtülmüş lav ve tüflerin katmanlar halinde üst üste yığıldığı bir yapıya sahip olması gerekir. Bunun yanı sıra, arazinin yüzeyi aşınmaya elverişli olmalıdır. Yüzeyi koruyan bitki örtüsünün olmaması ve bu alanın sağa*nak halinde yağış alan yarı kurak bir bölgede yer alması da gerekli bir koşuldur.
Tüf, eski jeolojik dönemlerde yanardağla*rın püskürttüğü küçük katı maddelerin üst üste yığılarak oluşturduğu, yumuşak ve kolay*ca aşınabilen bir katmandır. Yanardağların bir püskürme aşamasında çıkarttığı akışkan lavın soğuyarak katılaşmasıyla sert bir katman oluşur. Bu sert katman alttaki yumuşak tüf katmanının aşınmasını önler. Ama bu sert katman bile doğa olayları karşı*sında uzun süre durumunu koruyamaz ve aşınır. Çatlayıp parçalanan sert lav kütleleri*nin çevresindeki tüf katmanı zaman içinde sel sularıyla aşınır ve arazi yüzeyi alçalır. Sonun*da, tepesinde şapkayı andıran sert lav kütle*siyle altında sütun biçimli bir kütle ortaya çıkar. Böylece peribacası oluşur. Kuleyi andı*ran ve tüften oluşan peribacasını aşınmaya karşı koruyan sert kütle bazen dengesini yitirerek düşer. O zaman bu koruyucu şapka*nın düştüğü yerde yeni bir peribacası oluşur. Koruyucusundan yoksun kalan öteki periba*cası ise aşınmaya başlar.
Peribacalarının bazıları silindir biçimli sü*tunlar halindedir; bazıları ise konik birer kuleye ya da küçük bir piramide benzer. Biçimlerinin yanı sıra yükseklikleri de farklı*dır. 1 metreden küçük peribacaları olduğu gibi, yüksekliği 35 metreyi bulan peribacalarına da rastlanır.
Dünyada en ilginç görünümlü peribacaları ülkemizin İç Anadolu Bölgesi'ndedir. Eski*den Kayseri, Nevşehir ve Aksaray yörelerin*de yaşayan insanlar, Hıristiyanlık'ın ilk dö*nemlerinde ve daha sonraları düşmanlarından korunmak için peribacalarının yoğun olarak bulunduğu kuytu ve korunaklı alanlara sığın*mışlardı. Bu insanların yerleştiği alanlar, son jeolojik dönemde Erciyas ve Melendiz dağla*rının püskürttüğü lav ve tüflerin yığılmasıyla oluşmuştur. Günümüzde Göreme, Zelve ve Ihlara vadilerinde eskiden yaşayanların yu*muşak tüflü arazi ile peribacalarını oyarak yaptıkları birçok barınak ve kilise turizm açısından büyük önem taşımaktadır. Bazılarında iki ya da üç katlı eski konutlar ve dış kesimlerinde de güvercinlikler olan peribaca*ları günümüzde turistik lokanta ve otel olarak da kullanılmaktadır
