Doğuş Pertez
Admin
Kibris Cumhuriyeti Döneminde Türk Maarifi
Kibris Cumhuriyeti Döneminde Türk Maarifi
Kibrista Türk Maarifi - Kibris Cumhuriyeti Döneminde Türk Maarifi Hakkinda
1960 yılında ilan edilen Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nın öngördüğü Türklerin hak ve özgürlüklerinin teminatı gereği, Türk cemaati, 82 yıl boyunca İngiliz idaresinde, onların kontrolünde gerçekleştirdikleri ve zaman zaman oldukça olumsuzluklarla karşı karşıya kalan, kendi eğitim-öğretiminin idaresini kontrol etme hakkına sahip oldu. Anayasanın 87. maddesi (b) bendi "bütün eğitim, kültür ve öğretim konularında tek yetkiyi Türk cemaatine veriyordu. Yine Türk cemaatinin kendi öğretmenlerinin tayin, terfi, cezalandırma ve azil gibi idari uygulamalar ile okul inşa etme ve tamir etme selahiyeti de Türk cemaatine devrediliyordu.
Bu dönemde, Türk cemaatinin bütün eğitim-öğretim işleri, Türk Cemaat Meclisi'ne bağlı Türk Maarif Dairesi tarafından yürütüldü. Merkezi hükümetin eğitim öğretim üzerinde herhangi bir kontrol yetkisi olmadığı gibi, Türk Cemaat Meclisi'ne her yıl asgari 400.000 Sterlinlik bir bağış yapmak mükellefiyeti vardı. Fakat bu bağışın büyük bölümü Türkiye tarafından karşılanıyordu.
Türk Cemaat Meclisi öncelikle eğitim-öğretimde tam merkeziyetçiliğe gitti. Bunun için de Tali Okul Komisyonları lağvedildi. Okul müfredatlarının tespitinde TC Milli Eğitim Bakanlığı ile tam bir işbirliğine gidildi. Cemaat Meclisi eğitimi kontrol ve idare görevini maarif müdürü kanalıyla yürüttü. Müdür muavini, ilk, orta ve özel eğitim şube müdürleri, maarif müdürüne yardımcı olurlardı.
Bu dönemde ilköğretim tamamiyle ücretsizdi. Orta öğretimde ise öğrenciler yılda 6 lira "duhuliye" ödemekteydiler. Bu ücret bütün öğrencilerden alınmaktaydı. 18 yaşından sonra yüksek öğrenim yapmak isteyen Türk öğrenciler, başta Türkiye olmak üzere ingiltere ve diğer ülke üniversitelerinde öğrenimlerini yapmaktaydılar. Adada Türklere ait, sadece 3 yıllık bir tahsili gerektiren Öğretmen Koleji vardı.
1963 olayları eğitimin gelişmesini büyük ölçüde yavaşlattı. 1962-67 yılları arasında uygulanması tasarlanan beş yıllık plan uygulanamadı. İlkokulların önemli bir kısmı köylerin boşaltılması ve diğer hayati nedenler sonucu kapandı. Göçler sebebiyle altüst olan sosyal dengeler maarifi de olumsuz etkiledi. Ara dönemde ve sonrasında eğitim-öğretim tamamen Türkiye’nin desteğiyle gerçekleştirilebildi.
Kibrista Türk Maarifi - Kibris Cumhuriyeti Döneminde Türk Maarifi Hakkinda
1960 yılında ilan edilen Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nın öngördüğü Türklerin hak ve özgürlüklerinin teminatı gereği, Türk cemaati, 82 yıl boyunca İngiliz idaresinde, onların kontrolünde gerçekleştirdikleri ve zaman zaman oldukça olumsuzluklarla karşı karşıya kalan, kendi eğitim-öğretiminin idaresini kontrol etme hakkına sahip oldu. Anayasanın 87. maddesi (b) bendi "bütün eğitim, kültür ve öğretim konularında tek yetkiyi Türk cemaatine veriyordu. Yine Türk cemaatinin kendi öğretmenlerinin tayin, terfi, cezalandırma ve azil gibi idari uygulamalar ile okul inşa etme ve tamir etme selahiyeti de Türk cemaatine devrediliyordu.
Bu dönemde, Türk cemaatinin bütün eğitim-öğretim işleri, Türk Cemaat Meclisi'ne bağlı Türk Maarif Dairesi tarafından yürütüldü. Merkezi hükümetin eğitim öğretim üzerinde herhangi bir kontrol yetkisi olmadığı gibi, Türk Cemaat Meclisi'ne her yıl asgari 400.000 Sterlinlik bir bağış yapmak mükellefiyeti vardı. Fakat bu bağışın büyük bölümü Türkiye tarafından karşılanıyordu.
Türk Cemaat Meclisi öncelikle eğitim-öğretimde tam merkeziyetçiliğe gitti. Bunun için de Tali Okul Komisyonları lağvedildi. Okul müfredatlarının tespitinde TC Milli Eğitim Bakanlığı ile tam bir işbirliğine gidildi. Cemaat Meclisi eğitimi kontrol ve idare görevini maarif müdürü kanalıyla yürüttü. Müdür muavini, ilk, orta ve özel eğitim şube müdürleri, maarif müdürüne yardımcı olurlardı.
Bu dönemde ilköğretim tamamiyle ücretsizdi. Orta öğretimde ise öğrenciler yılda 6 lira "duhuliye" ödemekteydiler. Bu ücret bütün öğrencilerden alınmaktaydı. 18 yaşından sonra yüksek öğrenim yapmak isteyen Türk öğrenciler, başta Türkiye olmak üzere ingiltere ve diğer ülke üniversitelerinde öğrenimlerini yapmaktaydılar. Adada Türklere ait, sadece 3 yıllık bir tahsili gerektiren Öğretmen Koleji vardı.
1963 olayları eğitimin gelişmesini büyük ölçüde yavaşlattı. 1962-67 yılları arasında uygulanması tasarlanan beş yıllık plan uygulanamadı. İlkokulların önemli bir kısmı köylerin boşaltılması ve diğer hayati nedenler sonucu kapandı. Göçler sebebiyle altüst olan sosyal dengeler maarifi de olumsuz etkiledi. Ara dönemde ve sonrasında eğitim-öğretim tamamen Türkiye’nin desteğiyle gerçekleştirilebildi.
