Mali Özdemir
Üye
Çöl İkliminin Özellikleri ( Konu Anlatımı )
Dönenceler civarında kıta içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür. Afrika’da B. Sahra, Ortadoğu’da Necef, Asya’da Gobi, Taklamakan, Avustralya’da Gobbon ve Gibson, Güney Afrika’da Kalahari ve Namib, Güney Amerika’da Patagonya, Atacama ve Peru yeryüzündeki başlıca çöl alanlarıdır.Gece ile gündüz arasında sıcaklık farkları çok fazladır. Günlük sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır. Çöllerdeki nem yetersizliği, günlük sıcaklık farkının büyümesine zemin hazırlamıştır.
Yağışlar yok denecek kadar azdır (Epizodik). Yıllık yağış miktarı genellikle 100mm’ den azdır. Doğal bitki örtüsü bazı kurakçıl otlar ve kaktüs gibi bitkileridir. Bitki örtüsü çok zayıftır. Susuzluğa dayanıklı bitki türleri görülür. Yağışların çok az, düzensiz ve tesadüfi olduğu bitki örtüsü ve hayvanların yaşamasına elverişsiz yerlere çöl denir. Oluşumlarına göre üçe ayrılır.
A-Suptropikal çöl iklimi: Her iki yarım kürede dönence çevrelerinde ve kıtaların batı kıyılarında oluşmuşlardır. Alçalıcı hava hareketleri kuraklığa ve çölleşmeye yol açmıştır. Bu çöllerin oluşumunda soğuk su akıntılarının da etkisi vardır.
a-Kuzey Afrika’da Büyük Sahra ve Libya çölleri
b-Güney Afrika’da Kalahari ve Namibya
c-Kuzey Amerika’da Kaliforniya
d-Güney Amerika’da Atacama
e-Avustralya’da Büyük kum ve Victoria çölleri
f-Hindistan’da Tar çölü
g-Arabistan’daki Necef ve Rub’ul Hali çölü
Yıllık sıcaklık farkları azdır (10-15ºC). Bunun temel sebebi güneş ışınlarının geliş açısının çok değişmemesidir.
-Günlük sıcaklık farkları nem azlığından dolayı 40ºC ‘yi geçer.
-Buharlaşma çok fazladır. Güneşlenme oranı %90 kadardır.
-Dünya’da güneşlenmenin en fazla olduğu yerlerdir.
-Belirli bir yağış rejimi yoktur. Ortalama yağış miktarı 250mm kadardır.
-Bitki örtüsü kurakçıl otlar , çalılar ile kaktüslerdir.Gür bitkiler, ancak ırmak boyları ile yer altı su seviyesinin yüksek olduğu vahalarda görülürler.
-Kimyasal çözülme yetersizdir. Toprak oluşumu oldukça yavaştır.
-Taş ve kayaların mekanik yolla parçalanmasıyla çakıllar ve kumlar oluşmuştur.
B-Orta Kuşak Çölleri:
-Orta kuşakta ki karaların iç kesimlerindeki çöllerdir.
-Oluşumlarında deniz etkisine kapalı olmaları etkili olmuştur.
-Fhön olayı da çölleşmede etkili olmuştur.
a-Orta Asya’da Kızılkum, Karakum, Gobi, Taklamakan
b-İran’da Deşt-i kebir, Deşt-i lut
c-Kuzey Amerika’da Nevada ve Arizona
-Hem yıllık hem de günlük sıcaklık farkları fazladır.
-Diğer özellikleri Sup tropikal çöllere benzemektedir.
C-Soğuk Çöller: Kutup bölgelerinde nem azlığı ve alçalıcı hava hareketlerine bağlı olarak oluşan çöllerdir.
-Antartika ve Grönland..
-Çöllerde sıcaklık yüksek olmasına rağmen buharlaşacak su olmadığından mutlak nem azdır. Dolayısıyla bağıl nem oranı azdır.
Yağışlar yok denecek kadar azdır (Epizodik). Yıllık yağış miktarı genellikle 100mm’ den azdır. Doğal bitki örtüsü bazı kurakçıl otlar ve kaktüs gibi bitkileridir. Bitki örtüsü çok zayıftır. Susuzluğa dayanıklı bitki türleri görülür. Yağışların çok az, düzensiz ve tesadüfi olduğu bitki örtüsü ve hayvanların yaşamasına elverişsiz yerlere çöl denir. Oluşumlarına göre üçe ayrılır.
A-Suptropikal çöl iklimi: Her iki yarım kürede dönence çevrelerinde ve kıtaların batı kıyılarında oluşmuşlardır. Alçalıcı hava hareketleri kuraklığa ve çölleşmeye yol açmıştır. Bu çöllerin oluşumunda soğuk su akıntılarının da etkisi vardır.
a-Kuzey Afrika’da Büyük Sahra ve Libya çölleri
b-Güney Afrika’da Kalahari ve Namibya
c-Kuzey Amerika’da Kaliforniya
d-Güney Amerika’da Atacama
e-Avustralya’da Büyük kum ve Victoria çölleri
f-Hindistan’da Tar çölü
g-Arabistan’daki Necef ve Rub’ul Hali çölü
Yıllık sıcaklık farkları azdır (10-15ºC). Bunun temel sebebi güneş ışınlarının geliş açısının çok değişmemesidir.
-Günlük sıcaklık farkları nem azlığından dolayı 40ºC ‘yi geçer.
-Buharlaşma çok fazladır. Güneşlenme oranı %90 kadardır.
-Dünya’da güneşlenmenin en fazla olduğu yerlerdir.
-Belirli bir yağış rejimi yoktur. Ortalama yağış miktarı 250mm kadardır.
-Bitki örtüsü kurakçıl otlar , çalılar ile kaktüslerdir.Gür bitkiler, ancak ırmak boyları ile yer altı su seviyesinin yüksek olduğu vahalarda görülürler.
-Kimyasal çözülme yetersizdir. Toprak oluşumu oldukça yavaştır.
-Taş ve kayaların mekanik yolla parçalanmasıyla çakıllar ve kumlar oluşmuştur.
B-Orta Kuşak Çölleri:
-Orta kuşakta ki karaların iç kesimlerindeki çöllerdir.
-Oluşumlarında deniz etkisine kapalı olmaları etkili olmuştur.
-Fhön olayı da çölleşmede etkili olmuştur.
a-Orta Asya’da Kızılkum, Karakum, Gobi, Taklamakan
b-İran’da Deşt-i kebir, Deşt-i lut
c-Kuzey Amerika’da Nevada ve Arizona
-Hem yıllık hem de günlük sıcaklık farkları fazladır.
-Diğer özellikleri Sup tropikal çöllere benzemektedir.
C-Soğuk Çöller: Kutup bölgelerinde nem azlığı ve alçalıcı hava hareketlerine bağlı olarak oluşan çöllerdir.
-Antartika ve Grönland..
-Çöllerde sıcaklık yüksek olmasına rağmen buharlaşacak su olmadığından mutlak nem azdır. Dolayısıyla bağıl nem oranı azdır.
