ChavRash
Emekli Yönetici
Türkçede Yazım Kuralları..
<span style="color:#990000"><div align="center">Türkçede Yazım Kuralları</div></span>
NOT 2: “Bugün” sözcüğü içinde bulunduğumuz zaman ya da 24 saat anlamında kullanılmışsa bitişik, geçmişteki bir günü işaret ediyorsa ayrı yazılır. “bu” sözcüğü yerine “o” yu kullanabilirsek ayrı, kullanamazsak bitişik yazılır.
<span style="color:#990000"><div align="center">Noktalama İşaretlerinin Kullanımı</div></span>
- “de”nin Yazımı:
Türkçede iki türlü “de” vardır. Bunların biri bağlaç, diğeri ektir. Bağlaç olan “de” ayrı yazılır. Büyük ünlü uyumuna uyar. Ancak konuşmada sertleşme olsa bile bu durum yazıda gösterilmez. Ek olan “-de bitişik yazılır. Ünlü ve ünsüz uyumuna uyar.
UYARI: “de” yi cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamında bir daralma olsa da bozulma ya da değişme olmuyorsa “de” ayrı, oluyorsa bitişik yazılır.
- “ki” nin Yazımı:
Türkçede yazılış bakımından iki “ki” vardır. Bunların biri ek, diğeri bağlaçtır. Bağlaç olan “ki” ayrı yazılır, ses uyumlarına uymaz. Ek olan “-ki” iki türlüdür. Biri sıfat (yapım eki) türetir, diğeri ilgi zamiridir (çekim eki).
UYARI: “neyinki, kiminki, neredeki, ne zamanki” sorularına yanıt veren “ki” bitişik, yanıt vermeyen “ki” ayrı yazılır.
Not: Bağlaç olup da kalıplaştığı için bitişik yazılan birkaç “ki” vardır.
“Sanki, halbuki, mademki, oysaki, meğerki, vs…”
- “mi”nin Yazımı:
“mi” hangi anlamda kulanılırsa kullanılsın ayrı yazılır. Ünlü uyumlarına uyar. “mi” den sonra gelen ekler “mi” ye bitişik yazılır.
- Olumsuzluk Ekinin Yazımı:
Olumsuzluk eki (-me) bitişik yazılır. “-yor” ekinden önce geldiğinde darlaşır.
- “ile” ve “idi, imiş, ise” nin Yazımı:
Bu sözcükler birişik de yazılabilir. Bu durumda:- Ünsüzle biten sözcüklerden sonra kullanıldıklarında baştaki “i” düşer. Geriye kalan bölüm ses uyumlarına uyar.
- Ünlüyle biten sözcüklerden sonra geldiğinde baştaki “i” düşer. Bunun yerine “y” koruyucu ünsüzü gelir.
- Ünlüyle Biten Eylemlerin Yazımı:
Ünlüyle biten fiiller “-yor” ekini aldığında fiilin sonundaki ünlü darlaşır. Bu durum yazıda da gösterilir. Ancak kaynaştırma ünsüzü “y” den kaynaklanan darlaşma yazıda gösterilmez. (demek ve yemek fiilleri istisna)
- Sayıların Yazımı:
Sayılar Yazıyla gösterildiğinde her sözcük ayrı yazılır.
NOT 1: Rakamlardan sonra kullanılan nokta “-(i)nci” ekinin yerini tutar. Bu nedenle noktayla bu ek bir arada olmaz.
NOT 2: Tarihlerden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır ve ünsüz uyumuna (sertleşme) uyar.
- Kısaltmaların Yazımı:
Kısaltmalarda genellikle her sözcüğün ilk harfi alınır ve büyük yazılır. Kısaltmalardan sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılır, kısaltmanın okunuşuna göre yazılır.
- Büyük Harflerin Kullanımı:
- Özel adlar ve bu adlardan türeyen sözcükler büyük harfle başlar. (Kişi ad ve soyadları, hayvanlara verilen adlar, kitap, dergi, gazete, kurum, kuruluş, köy, ilçe, kasaba… adları)
- Yazı başlıkları, mektup hitapları büyük harfle başlar.
- Yön adları özel bir ada yönelikse ya da ad aktarması yoluyla o adın yerini tutuyorsa büyük harfle, sadece yön bildiriyorsa küçük harfle başlar.
- Gün ve ay adları tarih bildiriyorsa büyük harfle, bildirmiyorsa küçük harfle başlar.
- Güneş, dünya ve ay sözcükleri terim olarak kullanıldığında büyük harfle, diğer durumlarda küçük harfle başlar.
- Unvan sıfatları lakaplar özel bir ada yönelikse büyük harfle, değilse küçük harfle başlar.
- İkilemelerin Yazımı:
İkilemeler ayrı yazılır, bunların arasına noktalama işareti konmaz.
- Bileşik Fiillerin Yazımı:
- İsim ve yardımcı fiilden oluşan bileşik eylemler söylenirken simde bir ses düşmesi ya da türemesi olursa bitişik, hiçbir ses olayı olmazsa ayrı yazılır.
- Söze yeterlilik, süreklilik, tezlik ve yaklaşma anlamları veren kurallı bileşik fiiller her zaman bitişik yazılır.
- Anlamca kaynaşmış (deyimleşmiş) bileşik fiiller yazılır.
- Bileşik Sözcüklerin Yazımı:
Bileşik sözcükler şu anlamlarda bitişik yazılır:- Anlam ya da tür kayması yoluyla oluşmuşsa
- Bileşik sözcükler söylenirken herhangi bir ses olayı olmuşsa.
- Bileşik sözcük terimsel anlam kazanmışsa.
- Kesme İşaretinin Kullanımı:
- Özel adlara gelen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır. Yapım ekleri ayrılmaz.
- Kısaltmalara, harflere, eklere, sayılara gelen ekler kesme işareti ile ayrılır.
- Kimi sözcüklerde düşen hecelerin yerine kullanılır.
- d) “-ler” eki özel adlara geldiğinde söze “adaş” ya da “benzerleri” anlamı veriyorsa kesme işareti ile ayrılar, diğer durumlarda ayrılmaz.
NOT 2: “Bugün” sözcüğü içinde bulunduğumuz zaman ya da 24 saat anlamında kullanılmışsa bitişik, geçmişteki bir günü işaret ediyorsa ayrı yazılır. “bu” sözcüğü yerine “o” yu kullanabilirsek ayrı, kullanamazsak bitişik yazılır.
<span style="color:#990000"><div align="center">Noktalama İşaretlerinin Kullanımı</div></span>
- Nokta:
- Anlamca tam olan cümlelerin sonunda kullanılır.
- Cümle değeri taşıyan anlatımların sonunda kullanılır.
- Kimi kısaltmalardan sonra kullanılır.
- Virgül:
- Cümle içerisinde eş görevli sözcükleri ayırmada kullanılır
- Eş görevli söz öbekleri arasında kullanılır.
- Sıralı cümleleri ayırmada kullanılır.
UYARI 1: Öğeleri arasına virgül girmiş sıralı cümleleri ayırmada noktalı virgül kullanılır. - Bazı cümlelerde özneyi vurgulamak, belirtmek amacıyla kullanılır.
- Arasözlerin başında ve sonunda kısa çizgi yerine kullanılır.
Arasöz: (Tanım) Cümleye başladıktan sonra hatırlanan, bu yüzden cümle arasına alınan ve iki virgül, iki kısa çizgi (-) ile belirtilen açıklayıcı sözlere denir. - Yazılarda, mektuplarda seslenme sözcüklerinden sonra kullanılır.
- Tırnak içine alınmayan alıntı cümlelerden sonra kullanılır.
- Bazı cümlelerde anlam karışıklığını gidermek için kullanılır.
- “Evet, peki, hayır” gibi anlatımlardan sonra cümle devam ediyorsa virgül kullanılır.
- Noktalı Virgül:
- Öğeleri arasına virgül girmiş sıralı cümlelerde kullanılır.
- Aralarında “ama, fakat, lakin, ancak, yalnız, çünkü…” gibi bağlaçlar bulunan sıralı cümlelerde bu bağlaçlardan önce kullanılır.
- “ama, fakat, lakin…” gibi bağlaçlarla bağlanabilen, ancak yazılmayan bu bağlaçlar yerine kullanılır.
- Gruplamalarda kullanılır.
- Anlam karışıklığını gidermek amacıyla özneyi, kendinden sonra sıralanan görevdeş öğelerden ayırmada kullanılır.
- İki Nokta:
- Açıklamalarda ve sıralanacak örneklerden önce kullanılır.
- Doğrudan anlatımlarda tırnak işaretinden önce kullanılır.
- Karşılıklı konuşmalarda konuşma çizgisinden önce kullanılır.
- Üç Nokta:
- Herhangi bir nedenle tamamlanmamış (eksiltili) cümlelerin sonunda kullanılır.
- Sıralanan örneklerden sonra vb. anlamında kullanılır.
- Söylenmek istenmeyen sözlerin yerine kullanılır.
- Alıntılarda alınmayan bölümleri gösermek için kullanılır.
- Karşılıklı konuşmalarda karşıdakinin sustuğunu belirtir.
- Soru İşareti:
- Yanıt gerektiren ya da gerektirmeyen tüm soru cümlelerinin sonunda kullanılır.
- Bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin olmadığı durumlarda parantez içinde kullanılır.
- Ünlem İşareti:
- Ünlemlerden, ünlem cümlelerinden (tüh, hey vb… kullanılır.
- c)Alay, küçümseme, güvensizlik, anlamı bildiren sözcük ya da cümlelerin yanına parantez içinde kullanılır.
- Kısa çizgi:
- Satır sonuna sığmayan sözcükleri ayırmada kullanılır.
- Arasözleri ayırmada kullanılır.
- Başlangıç ve bitiş gösteren tarihler arasında kullanılır.
- Dilbilgisinde kök ve ekleri belirtmede kullanılır.
- Ortaklık ilgisini belirtir.
- Tırnak İşareti:
- Alıntıların belirtilmesinde kullanılır.
UYARI 1: Aynen alınmayan sözler tırnak içerisinde gösterilmez.
UYARI 2: Tırnak içindeki sözler cümle değeri taşıyorsa büyük harfle başlar. Sonlarındaki noktalama işareti tırnak içinde kalır ve “tırnak” ın dışını etkilemez. - Özel olarak belirtilen sözlerde kullanılır.
- Yazı içinde geçen yapıt adları, yazı başlıkları tırnak içine alınır.
- Eklerin ve seslerin belirtilmesinde kullanılır.
- Alıntıların belirtilmesinde kullanılır.
- Parantez:
- Cümle kuruluşu ile ilgili olmayıp cümlenin ya da içindeki sözcüğün anlamını açıklayıcı nitelikte bulunan sözler, sözcükler parantez içine alınır.
- Anlamdaş sözcüklerin belirtilmesinde kullanılır.
- Tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerinin, durumunun belirtilmesinde kullanılır.
- Yabancı özel isimlerin okunuşları parantez içinde yazılır.