Haydar
Emekli Yönetici
İyi çay demlemenin püf noktaları
Birinci prensip, çayın kaliteli olması ve demliğin niteliği, en ideal demlikler porselen olanlardır. Bir başka dikkat edilmesi gereken nokta, demliğin asla deterjan ile yıkanmaması, sadece sıcak su ile ...
Birinci prensip, çayın kaliteli olması ve demliğin niteliği, en ideal demlikler porselen olanlardır. Bir başka dikkat edilmesi gereken nokta, demliğin asla deterjan ile yıkanmaması, sadece sıcak su ile temizlenmesidir.
İyi bir çay demlemek her şeyden önce bir sanattır. Kullanılan malzemenin kalitesinin yanı sıra demleyenin ustalığı gerekir. Bugün iyi demli bir çay için çeşitli kültürlerin farklı yaklaşımları ve yöntemleri sözkonusu, ama üç prensip var ki bunlar belki bütün dünyadaki çay sevenler için geçerli.
Birinci prensip, çayın kaliteli olması ve demliğin niteliği, en ideal demlikler porselen olanlardır. Bir başka dikkat edilmesi gereken nokta, demliğin asla deterjan ile yıkanmaması, sadece sıcak su ile temizlenmesidir. İyi bir çayın üçüncü ayağı ise kuşkusuz kullanılan suyun bileşiminde kalker ve klor maddeleri kesinlikle olmamasıdır.
Çinlilere göre çay için ideal su, dağlardaki kaynak sularıdır. Çay bardaklarında kristal cam tercih edilmemelidir. Fincan kullanıyorsanız, içinin beyaz ve ince kenarlı olmasına dikkat edin. Böylece çayın tadının kokusunun ve renginin keyfini çıkarabilirsiniz.
Siyah Çayın Demlenmesi
Sertlik derecesi az olan sular, çay için daha müsaittir. Su kaynatılır, çaydanlık ateşten geri alınarak suyun fokurdaması durunca, boş demliğe sudan yeterince dökülür. Onun üzerine her fincan için bir çay kaşığı çay konur. İlaveten bir çay kaşığı çay fazladan konulması tavsiyeye değer.
Çin çayları 2.5, diğer çaylar 5 dakikada dem alır. Hiçbir zaman 100 C'lik kaynar su çayın üzerine dökülmez. (Deniz seviyesinde 100 C'de kaynayan su, demliğe boşaltıldığı zaman yaklaşık 84 C olur. 5 dakikalık demleme süresi sonunda 74 C'ya düşer. 1000 m yükseklikte 97 C'de, 2000 m'de 93 C'de su kaynar) Çaydaki vitaminler için son derece zararlıdır. 5 dakikadan fazla demlenmeye bırakılan çaylar acılaşır.
Arzu ve zevkinize göre çayın içine beyaz kandis şekeri veya süt koyabilirsiniz. Kandis şekeri ayrı bir şekerdir ve çayın tadını değiştirmez.
Kısaca iyi çay demlemek için;
1. Çay, nem ve harici kokulardan etkilenmeyecek şekilde muhafaza edilmeli.
2. Demlemede kireçsiz su ve porselen demlik tercih edilmeli.
3. Çaydanlıkta su iyice kaynatılmalı.
4. Temiz demlik içine beher bardak için bir çay kaşığı çay konularak ılık su ile yıkanıp süzülmeli.
5. Su tam kaynama noktasında iken hemen alınıp demliğe aktarılmamalıdır.Demliğe aktarılırken, kaynamanın durması, 100 C'den birkaç derece aşağı sıcaklıkta olmasına dikkat edilmeli demlemeye bırakılmalı.
6. Çaydanlıktaki kaynar suyun ateşi kısılarak demlik çaydanlığın üzerine oturtulmalı ve dem kaynatılmamalı.
7. Demleme müddeti çayın cinsine ve içenin zevkine göre değişir,aromanın tam elde edilmesi için bu süre türk çaylarında 25-30 dakikaya kadar çıkartılır, yabancı çaylarda ise 15-20 dakikayı aşmamalıdır.Demlenen çay yarım saat içinde içilmelidir.
Yeşil çay, tuareg ve Rus usulü olmak üzere iki şekilde demlenir
Tuareg Usulü
Yeşil çayın üzerine az miktarda kaynar su dökülür. Sonra bu su süzülür ve çayın üzerine ikinci kez kaynar su dökülür. Demlenmesi için 3 dakika beklenir. Servis fincanının içine iki üç tane taze nane yaprağı atılır ve üzerine çay dökülürek şeker ile servis yapılır.
Rus Usulü
Küçük bir çay fincanının içine yeşil çay yaprakları konur. Çay yaprağı oldukça bol miktarda konulmalıdır. (Mesela yarım litre su için 4 şeker kaşığı çay) Daha sonra bir semaverde kaynatılmış olan su, yeşil çayın bulunduğu fincanın içine dökülür.
Soğuk Çay
Ülkemizde pek bilinmeyen soğuk çay, özellikle Yunanistan, İtalya, Mısır gibi Akdeniz ülkelerinde pek yaygındır. Soğuk çay yapmanın en kısa ve kolay yolu sıcak çayın kuruması için bekletilmesidir ama bu yöntemde buharlaşma yoluyla çayın tadı bir ölçüde değişecektir. Bunun için çay direkt olarak soğuk suyun içinde demlenmeye bırakılır.
Tabii bu yöntemle hazırlanan soğuk çay buharlaşması ile elde edilene kadar saf ve temiz olmayacaktır. Servis fincanlarına biraz meyve ve buz ilave etmekte yarar vardır. Eğer çayın daha temiz ve saf olmasını istiyorsanız, çayı soğuk suyun içinde 12 saat buzdolabında bekletmek yerine 3 gün bekletmelisiniz.
Japonya'da çay merasimle içilir. Çay töreninde 4-5 kişilik bir misafir grubu özel bir çay odasında ağırlanır. Konuklar ellerini yıkayıp, ağızlarını suyla çalkaladıktan sonra diz üstü çökülerek geçilebilen alçak bir kapıdan özel odaya giderler. Tören için özel fincanlarda hazırlanan çaylar içilmeden önce genellikle şekerleme yenir. Eski bir dini törenden (Zen mezhebi) kaynaklanan bu tören günümüzde de geleneksel düzen içinde düzenlenmektedir.
EVDE BUZLU ÇAY YAPIMI
Bizde pek adet olmayan bu durum, özellikle içilmeyen demin soğuk çay olarak kullanılmasında tavsiye edilir.
# Kalan demi uygun bir cam kaba boşaltınız,
# Özellikle buzlu çay yapmak için çay demlerseniz veya kalan demi buzlu çay yapmak için kullanmayı düşünüyorsanız demi bir an önce posadan ayırırsanız daha güzel bir aroma elde edeceksiniz.
# İçine ağız tadınıza göre şeker koyup karıştırarak eritiniz,
# Karışıma buz kalıplarını atınız,
# Limon suyu ilave ediniz, karıştırınız
# Dem açılıncaya kadar normal su ilave ediniz
# Karışımı mikserle köpüklenene kadar çırpınız,
# İçmek için soğutmak üzere buzdolabına bırakınız.
Demlenen çay yarım saat içinde içilmelidir.
Birinci prensip, çayın kaliteli olması ve demliğin niteliği, en ideal demlikler porselen olanlardır. Bir başka dikkat edilmesi gereken nokta, demliğin asla deterjan ile yıkanmaması, sadece sıcak su ile temizlenmesidir.
İyi bir çay demlemek her şeyden önce bir sanattır. Kullanılan malzemenin kalitesinin yanı sıra demleyenin ustalığı gerekir. Bugün iyi demli bir çay için çeşitli kültürlerin farklı yaklaşımları ve yöntemleri sözkonusu, ama üç prensip var ki bunlar belki bütün dünyadaki çay sevenler için geçerli.
Birinci prensip, çayın kaliteli olması ve demliğin niteliği, en ideal demlikler porselen olanlardır. Bir başka dikkat edilmesi gereken nokta, demliğin asla deterjan ile yıkanmaması, sadece sıcak su ile temizlenmesidir. İyi bir çayın üçüncü ayağı ise kuşkusuz kullanılan suyun bileşiminde kalker ve klor maddeleri kesinlikle olmamasıdır.
Çinlilere göre çay için ideal su, dağlardaki kaynak sularıdır. Çay bardaklarında kristal cam tercih edilmemelidir. Fincan kullanıyorsanız, içinin beyaz ve ince kenarlı olmasına dikkat edin. Böylece çayın tadının kokusunun ve renginin keyfini çıkarabilirsiniz.
Siyah Çayın Demlenmesi
Sertlik derecesi az olan sular, çay için daha müsaittir. Su kaynatılır, çaydanlık ateşten geri alınarak suyun fokurdaması durunca, boş demliğe sudan yeterince dökülür. Onun üzerine her fincan için bir çay kaşığı çay konur. İlaveten bir çay kaşığı çay fazladan konulması tavsiyeye değer.
Çin çayları 2.5, diğer çaylar 5 dakikada dem alır. Hiçbir zaman 100 C'lik kaynar su çayın üzerine dökülmez. (Deniz seviyesinde 100 C'de kaynayan su, demliğe boşaltıldığı zaman yaklaşık 84 C olur. 5 dakikalık demleme süresi sonunda 74 C'ya düşer. 1000 m yükseklikte 97 C'de, 2000 m'de 93 C'de su kaynar) Çaydaki vitaminler için son derece zararlıdır. 5 dakikadan fazla demlenmeye bırakılan çaylar acılaşır.
Arzu ve zevkinize göre çayın içine beyaz kandis şekeri veya süt koyabilirsiniz. Kandis şekeri ayrı bir şekerdir ve çayın tadını değiştirmez.
Kısaca iyi çay demlemek için;
1. Çay, nem ve harici kokulardan etkilenmeyecek şekilde muhafaza edilmeli.
2. Demlemede kireçsiz su ve porselen demlik tercih edilmeli.
3. Çaydanlıkta su iyice kaynatılmalı.
4. Temiz demlik içine beher bardak için bir çay kaşığı çay konularak ılık su ile yıkanıp süzülmeli.
5. Su tam kaynama noktasında iken hemen alınıp demliğe aktarılmamalıdır.Demliğe aktarılırken, kaynamanın durması, 100 C'den birkaç derece aşağı sıcaklıkta olmasına dikkat edilmeli demlemeye bırakılmalı.
6. Çaydanlıktaki kaynar suyun ateşi kısılarak demlik çaydanlığın üzerine oturtulmalı ve dem kaynatılmamalı.
7. Demleme müddeti çayın cinsine ve içenin zevkine göre değişir,aromanın tam elde edilmesi için bu süre türk çaylarında 25-30 dakikaya kadar çıkartılır, yabancı çaylarda ise 15-20 dakikayı aşmamalıdır.Demlenen çay yarım saat içinde içilmelidir.
Yeşil çay, tuareg ve Rus usulü olmak üzere iki şekilde demlenir
Tuareg Usulü
Yeşil çayın üzerine az miktarda kaynar su dökülür. Sonra bu su süzülür ve çayın üzerine ikinci kez kaynar su dökülür. Demlenmesi için 3 dakika beklenir. Servis fincanının içine iki üç tane taze nane yaprağı atılır ve üzerine çay dökülürek şeker ile servis yapılır.
Rus Usulü
Küçük bir çay fincanının içine yeşil çay yaprakları konur. Çay yaprağı oldukça bol miktarda konulmalıdır. (Mesela yarım litre su için 4 şeker kaşığı çay) Daha sonra bir semaverde kaynatılmış olan su, yeşil çayın bulunduğu fincanın içine dökülür.
Soğuk Çay
Ülkemizde pek bilinmeyen soğuk çay, özellikle Yunanistan, İtalya, Mısır gibi Akdeniz ülkelerinde pek yaygındır. Soğuk çay yapmanın en kısa ve kolay yolu sıcak çayın kuruması için bekletilmesidir ama bu yöntemde buharlaşma yoluyla çayın tadı bir ölçüde değişecektir. Bunun için çay direkt olarak soğuk suyun içinde demlenmeye bırakılır.
Tabii bu yöntemle hazırlanan soğuk çay buharlaşması ile elde edilene kadar saf ve temiz olmayacaktır. Servis fincanlarına biraz meyve ve buz ilave etmekte yarar vardır. Eğer çayın daha temiz ve saf olmasını istiyorsanız, çayı soğuk suyun içinde 12 saat buzdolabında bekletmek yerine 3 gün bekletmelisiniz.
Japonya'da çay merasimle içilir. Çay töreninde 4-5 kişilik bir misafir grubu özel bir çay odasında ağırlanır. Konuklar ellerini yıkayıp, ağızlarını suyla çalkaladıktan sonra diz üstü çökülerek geçilebilen alçak bir kapıdan özel odaya giderler. Tören için özel fincanlarda hazırlanan çaylar içilmeden önce genellikle şekerleme yenir. Eski bir dini törenden (Zen mezhebi) kaynaklanan bu tören günümüzde de geleneksel düzen içinde düzenlenmektedir.
EVDE BUZLU ÇAY YAPIMI
Bizde pek adet olmayan bu durum, özellikle içilmeyen demin soğuk çay olarak kullanılmasında tavsiye edilir.
# Kalan demi uygun bir cam kaba boşaltınız,
# Özellikle buzlu çay yapmak için çay demlerseniz veya kalan demi buzlu çay yapmak için kullanmayı düşünüyorsanız demi bir an önce posadan ayırırsanız daha güzel bir aroma elde edeceksiniz.
# İçine ağız tadınıza göre şeker koyup karıştırarak eritiniz,
# Karışıma buz kalıplarını atınız,
# Limon suyu ilave ediniz, karıştırınız
# Dem açılıncaya kadar normal su ilave ediniz
# Karışımı mikserle köpüklenene kadar çırpınız,
# İçmek için soğutmak üzere buzdolabına bırakınız.
Demlenen çay yarım saat içinde içilmelidir.
