Hidrolojik Döngü (su döngüsü) Nedir Nasıl Olur

[Doğuş Pertez]

Hidrolojik Döngü Nedir,
su döngüsü Nedir Nasıl Oluşur,
su döngüsü Nasıl gerçekleşir

Hidrolojik Döngü - su döngüsü hakkında bilgi

Bugün kullandığımız suyun milyonlarca yıldır dünyada bulunduğu ve miktarının çok fazla değişmediği doğrudur Dünyada su hareket eder, formu değişir, bitkiler ve hayvanlar tarafından kullanılır, fakat gerçekte asla yok olmaz Buna Hidrolojik
Döngü (Su Döngüsü) denir

Su döngüsünü oluşturan basamaklar

Linkleri görüntülemek için kayıt olmalısınız

1- Yoğunlaşma (kondansasyon),
2- Yağış (precipitation),
3- Toprağa geçiş (Infiltration) ve yeraltı sularının oluşumu,
4- Yüzeyel akıntı (Runoff) ve yüzey suları ile yeraltı sularının oluşumu,
5- Buharlaşma (Evapotranspiration)
Su buharı yoğunlaşarak bulutları oluşturur, koşullar uygun olduğunda yağış meydana gelir Yağış şeklinde yeryüzüne düşen su, toprağa sızarak yeraltı sularına veya yüzeyel akıntı olarak okyanuslara, denizlere karışır Yüzey sularının buharlaşmasıyla su atmosfere geri döner

Yoğunlaşma:Suyun buhar formundan sıvı formuna değişim sürecidir Havadaki su buharı konveksiyon yardımıyla artar Ilık-nemli hava yükselirken soğuk hava aşağı doğru hareket eder Ilık hava yükseldikçe sıcaklığı azalıp enerjisini kaybettiğinden gaz halden sıvı veya katı (kar veya dolu) haline döner
Yoğunlaşmayı buzdolabından soğuk bir su şişesi aldığınızda ve oda ısısında bıraktığınızda şişe yüzeyinde açıkça görebilir, su şişesinin oda ısısında nasıl “terlediğini” rahatlıkla izleyebilirsiniz


Yağış: Yağmur, sulusepken kar, kar veya dolu olarak bulutlardan salınan sudur Atmosferde yoğunlaştığı, atmosferik hava akımında kalmasının zorlaştığı durumda su buharından sonra yağış meydana gelir

Toprağa geçiş: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirirler
Toprağa sızan su miktarı, toprağın eğimi, bitkilerin tipi ve miktarı, toprağın su ile doygun olup olmamasına bağlı olarak değişir Yüzeyde büyük yarıklar, delikler bulunması, toprağa su geçişini kolaylaştırır

Yüzeyel akıntı: Çok fazla yağış olduğunda, toprak suya doyar ve suyun fazlasını alamaz Kalan su toprağın yüzeyinden akar (Runoff) Suyun toprağa emilemeyen kısmı yüzey suları olarak isimlendirilir Yüzeyel sular kar ve buzların erimesiyle de oluşabilir
Yüzey suları çaylara, derelere ve nehirlere akar Yüzey suları daima daha alçak noktalara doğru taşınır, dolayısıyla okyanuslara karışır

Yeraltı suları: Dünya yüzeyine erişen yağışların bir kısmı toprağa sızar (infiltrasyon) ve yeraltı sularını meydana getirir
Yeraltı sularının bir bölümü derinde kapalı bir su katmanına ulaşır ve kullanılabilmeleri için yeryüzüne özel bir yöntemle çıkarılmaları gerekir
Yeraltı sularının diğer bir bölümü ise basınç etkisiyle üst toprak katmanlarına doğru hareket eder ve yeryüzüne ulaşır Bu sulara kaynak suyu denir


Yeraltı suyu toprak katmanlarından geçerken temas ettiği yüzeydeki mineral vb maddeleri de yapısına alır Bu maddeler suyun yararlı bileşenlerini (demir, magnezyum vb) oluşturabileceği gibi arsenik, nitrat, tarım ilacı kalıntıları gibi zehirli maddeler de olabilir Toprak sarsıntıları, yağmur ve eriyen kar suları, bu zehirli maddelerin suya karışma riskini artırır Bu nedenle suyun bileşimindeki değişikliklerin sürekli izlenmesi ve güvenli hale getirilmesi için etkin filtrasyon yöntemleriyle arındırılması gereklidir

Buharlaşma: Bitkilerin nemlenmesiyle ve toprağın buharlaşmasıyla oluşan sudur Evapotranspiration, atmosfere yeniden giren su buharıdır
Evapotranspiration, buhar olarak atmosfer içinde artmaya başlayan su moleküllerinin neden olduğu güneş enerjisinin suyu ısıttığı durumda oluşur
Görüldüğü gibi, gereksinmemiz olan suyun bize ulaşması için birçok oluşum gerçekleşmektedir Ve bu oluşumlar daima iş başındadır Uç örneklerde ise döngü farklı şekillerde gerçekleşir Örneğin, Antartika donmuş olduğundan buharlaşma oluşmaz (buzlar sublimation adı verilen bir oluşumla doğrudan su buharına dönüşür) Yine örneğin, Sahra Çölü çok kurak olduğundan yağış olmaz (su, yere düşmeden buharlaşma oluşur) Ancak döngü hep sürer
İşte bu nedenle her gün içtiğimiz su, dinozorlar dünyayı dolaştığında da aynı döngü içerisinde dünyamızda dolaşmaktaydı


İNSAN VE SU
İnsan hiçbir şey yemeden haftalarca yaşayabilirken, su içmeden en fazla 1 hafta yaşayabilir İnsan vücudunun yüzde 66'sı, insan beyninin yüzde 75'i sudur


CANLI VARLIKLAR VE SU
·Tavuğun yüzde 75’i, Karpuzun yüzde 95’i,
·Filin yüzde 70’i, Ağacın yüzde 75’i sudur
·Portakalın yüzde 80’i,


DÜNYADA TATLI SU
Canlı organizmaların yüzde 60-90'ı sudan oluşmaktadır Canlılar için bu kadar önemli olan tatlı su doğada çok kısıtlı olarak bulunmaktadır Yeryüzü su kaynaklarının yalnızca yüzde 1,5'i canlı organizmaların kullanabileceği tatlı sudur
DÜNYA VE SU
Dünya yüzeyinin yüzde 80’i sudur
Dünyadaki tüm suların yüzde 97’si deniz ve okyanuslardan oluşur
Dünyadaki donmuş haldeki su oranı yüzde 2’dir
Dünyadaki tüm suların sadece yüzde 1’i içilebilir niteliktedir

SANAYİ ÜRETİMİNDE SU KULLANIMI
1 Hamburger üretimi için 4 lt,
4 Adet otomobil lastiği üretimi için 7500 ton,
1 Otomobil üretmek için 150 ton,
1 Ton çelik üretmek için 240 ton,
1 Fıçı bira elde etmek için (arpanın yıkanmasından başlayıp bira haline getirilmesine kadar) 5600 lt,
1 Kutu meyve ya da sebze konservesi elde etmek için 35 lt,
1 Kg kumaş için (baskılı boya yapılıyorsa) 200 lt,
1 Kg kumaş için (baskısız boya yapılıyorsa ) 120 lt,
1 Satranç tahtası üretmek için 16 lt,
450 Gram plastik üretmek için 90 lt,
450 Gram pamuk ya da yün üretimi için 381 lt,
1 Varil ham petrolü rafine etmek için 7 ton su kullanılmaktadır

EV VE BİREYE GÖRE SU TÜKETİMİ
Bir insanın günlük su tüketimi: 190 lt
Bir evin yıllık su tüketimi: 400 bin lt

Bir evin günlük su tüketimi dağılımı;
Banyo için: 60-115 lt
Bulaşık için (makine kullanımı halinde): 110 lt
Bulaşık için (elle yıkama): 75 lt

Çamaşır makinesi: 110 lt
Tuvalet: 26 lt
Diş Fırçalama: 4 lt
İçme suyu: 4-8 lt


SAĞLIKSIZ SULAR
Dünyada halen 15 milyon insan su ihtiyacını son derece sağlıksız koşullarda tedarik ediyor
KİRLİLİK TEHDİT EDİYOR
Dünya nüfusunun yüzde 60’ı akarsu boylarında yaşıyor ve bu kaynakların birçoğu insanlar tarafından hızla kirletiliyor Çevre uzmanlarına göre; sanayi atıklarının su kaynaklarına boşaltılması sonucu oluşan yoğun kirlenme, ileride içme suyu ihtiyacının karşılanmasında büyük sorunlar yaratacak

SU BİLGİMİZİ ÖLÇELİM

1-İnsan vücudunun yaklaşık olarak yüzde kaçı sudur?
A- %5-10
B- %20-30
C- %40-50
D- %60-70
E- Yukarıdakilerin hiçbiri

Toplam vücut ağırlığınızın %60-70'ini su oluşturmaktadır Dahası, su kanınızın yaklaşık %90'ını, beyin ve kaslarınızın %75'ini, vücut yağının %25'ini ve kemiklerin de %22'sini oluşturur Bu nedenle hiçbir şey yemeden birkaç hafta yaşayabilirken, su içmeden birkaç günden fazla yaşayamazsınız


Yaşam İçin Su

Vücudun suya olan ihtiyacı, besine duyduğu ihtiyaçtan çok daha fazladır İnsan besinsiz 8 haftaya kadar yaşayabildiği halde su içmeksizin 1 haftadan daha fazla yaşayamaz Yüzde 55 ile 75’i sudan oluşan vücudumuzdan günde, terleme, solunum benzeri aktivitelerle 2-3 litre su kaybederiz Suyun yaşamsal önemini ortaya koyan vücuttaki fonksiyonları şöyle sıralanabilir:
 Karbonhidrat, protein, vitamin, mineral gibi besin öğelerinin, vücudun en uç noktalarına kadar taşınarak, tüm hücrelerin beslenmesi ve yaşamını sürdürmesine olanak sağlamak
Hücrelerde oluşan artık maddelerin böbreklere taşınıp, vücut dışına atılımına yardımcı olmak
Bağırsaklarda biriken artık maddelerin, vücut dışına atılımına yardımcı olmak
Eklemlerimizi kayganlaştırmak
Gözlere, ağza, burna nemlilik sağlamak
Derinin nemini kontrol etmek
Kanımızın yeterli hacimde olmasını sağlamak
Vücudumuzun ısısını düzenlemek
Soğuk havalarda ısıyı izole etmek
İlaç kullanıyorsak, ilacın gerekli yerlere taşınmasını sağlamak, ilaçtan oluşan artık maddelerin vücuttan atılımına yardımcı olmak


Güvenli su nedir?
Güvenilir su zararlı bakteriler, zehirli materyaller ve kimyasalları içermeyen sudur
Lezzet, renk, koku ve sertlik derecesi suyun güvenilirliğini etkilemez
“Yüksek kaliteli su, politik sloganlardan, muhafazakarların rüyalarından daha fazla bir şeydir; yüksek kaliteli su, doğru miktarda, doğru yerde, doğru zamanda, sağlığımız, kendimizi yenilememiz ve ekonomik gelişme için zaruri olandır”
(Senatör Edmund S Muskie, ABD, 1 Mart 1966'da yaptığı konusmadan)


WHO ve EPA'dan 2006'ya uzanan bir çalışma Dünya Sağlık Örgütü WHO ve ABD Çevre Koruma Kurumu EPA “WFP:Water For People 2002-2006 Strategic Plan, 2002-2006 İnsanlar İçin Su Stratejik Planı” diye bir çalışma içerisindeler adresinde bu çalışmanın içeriği, görev ve planı şöyle özetleniyor:

Gereklilik: Gelişen dünyada güvenli olmayan su tüketimi ile ilgili durumlar, yetersiz sağlık önlemleri ve düşük hijyen her gün çoğunluğunu çocukların oluşturduğu 6 bin ölümle sonuçlanmakta
Düşümüz: Bütün insanların güvenli içme suyuna ve yeterli sağlık önlemlerine ulaşabileceği bir dünya Çocukların sudan kaynaklanan hastalıklardan zarar görmeyeceği ve bundan dolayı ölmeyeceği bir dünya
Görevimiz: Bütün dünyadaki yoksul insanların yaşam standartlarını sağlık önlemleri ve hijyen eğitim projeleri ile yükseltmek Aynı standartları kaliteli içme suları ile desteklemek, bu anlamda yerel halka yardım etmek
Planımız: Ocak 2002’de başlamasına uygun görülmüş olan “Water For People 2002-2006 Strategic Plan”, gelecek için mavi bir ışık, bir umut sağlayacaktır Biz sizi internet adresimizden planı okumaya çağırıyor ve yaşamın hediyesini, güvenli içme suyu ödülünü paylaşarak bize yardım etmenizi istiyoruz

ARAŞTIRMA

Güvenli içme suyuna ulaşamama dünyada pek çok ülkenin sorunu Pembe renkle belirtilen ülkelerde toplumun sadece %1-25’inin, kırmızı renkte olanlarda %26-50’sinin koyu kırmızı olanlarda %51-75’inin, siyah renkli olanlarda ise %76-100’ünün güvenli su kaynaklarına ulaşamadıkları belirlenmiştirTürkiye’de ise su güvenliğinin değerlendirilmesi ve güvenli su kaynaklarına ulaşma konusunda geniş kapsamlı çalışmalara gereksinim duyulmaktadır.