Doğuş Pertez
Admin
Anlatım Bozuklukları
Anlatım bozuklukları
Güzel bir anlatım için nelere dikkat etmeliyiz
a) Doğallık: Söz ya da yazının; içten, yapmacıksız bir anlatımla oluşturulması özelliğidir.
* Bana çok değerli zamanınızın birkaç güzel saatini ayırarak çok yorulmuş bulunuyorsunuz; bunun için size nasıl teşekkür edeceğimi bilemiyorum; sağ olun, var olun...
Bu cümledeki yapmacıklık şöyle giderilebilir:
* Hem zamanınızı aldım,hem sizi yordum;çok teşekkür ederim.
b) Akılcılık: Söz ya da yazıda dilin takılacağı söyleyiş pürüzlerinin bulunmamasıdır.
Uzun tutulmuş cümleler, tamlamalar okumayı ve anlamayı zorlaştırır.
Arkadaşının da bu toplantıya katılabilip katılamayacağını tam olarak öğrenememiş olmanın rahatsızlığını duymamasının mümkün olmadığını düşünüyordu.
Bu cümle bölünerek düzenlenirse, akılcılık sağlanabilir:
* Huzursuzdu. Arkadaşı, bu toplantıya katılabilecek miydi? Öğrenememişti bir türlü...
c) Açıklık: Anlatılanın birden fazla anlama gelmemesi özelliğidir.Açıklık,sözcüklerin özenle seçilmesi ve yerli yerinde kullanılmasıyla sağlanır.
* Arkadaşım, 15 dakikada yaptığı yemeği yedi.
Bu cümle açık değildir.Çünkü,15 dakikada yemek mi yapılmış,yoksa yapılan yemek 15 dakikada mı yenmiş, anlaşılmıyor.
d) Yalınlık: Anlatımda,süslü ve sanatlı söyleyiş özentilerinin,gereksiz ayrıntıların bulunmaması özelliğidir.
* Bu güzelim hayatın doyumsuz bin bir çeşit tatlı güzelliklerine veda ederek ebedi ve ezeli bir diyara,ölümün sonsuz ülkesine göç etti.
Bu cümlede söz gereksiz yere uzatılmıştır.Anlatılmak istenen yalın bir anlatımla,bir sözcükle söylenebilirdi: “Öldü”.
e) Duruluk: Anlatımda gereksiz sözcük bulunmamasıdır.Duru bir anlatımdan hiçbir sözcük çıkarılamaz.
* Yaşamın aşırı monotonluğu ve tekdüzeliği onu bıktırmıştı.
* Doktor ona,iki günde bir günaşırı bir aspirin almasını söylemiş.
Bu cümleler doğru değildir.Çünkü “monotonluk” ve “tekdüzelik”; “iki günde bir” ve
“günaşırı”,aynı kavramları belirten sözlerdir.Bu cümleler bu sözlerin biriyle kurulmalıdır
Güzel bir anlatım için nelere dikkat etmeliyiz
a) Doğallık: Söz ya da yazının; içten, yapmacıksız bir anlatımla oluşturulması özelliğidir.
* Bana çok değerli zamanınızın birkaç güzel saatini ayırarak çok yorulmuş bulunuyorsunuz; bunun için size nasıl teşekkür edeceğimi bilemiyorum; sağ olun, var olun...
Bu cümledeki yapmacıklık şöyle giderilebilir:
* Hem zamanınızı aldım,hem sizi yordum;çok teşekkür ederim.
b) Akılcılık: Söz ya da yazıda dilin takılacağı söyleyiş pürüzlerinin bulunmamasıdır.
Uzun tutulmuş cümleler, tamlamalar okumayı ve anlamayı zorlaştırır.
Arkadaşının da bu toplantıya katılabilip katılamayacağını tam olarak öğrenememiş olmanın rahatsızlığını duymamasının mümkün olmadığını düşünüyordu.
Bu cümle bölünerek düzenlenirse, akılcılık sağlanabilir:
* Huzursuzdu. Arkadaşı, bu toplantıya katılabilecek miydi? Öğrenememişti bir türlü...
c) Açıklık: Anlatılanın birden fazla anlama gelmemesi özelliğidir.Açıklık,sözcüklerin özenle seçilmesi ve yerli yerinde kullanılmasıyla sağlanır.
* Arkadaşım, 15 dakikada yaptığı yemeği yedi.
Bu cümle açık değildir.Çünkü,15 dakikada yemek mi yapılmış,yoksa yapılan yemek 15 dakikada mı yenmiş, anlaşılmıyor.
d) Yalınlık: Anlatımda,süslü ve sanatlı söyleyiş özentilerinin,gereksiz ayrıntıların bulunmaması özelliğidir.
* Bu güzelim hayatın doyumsuz bin bir çeşit tatlı güzelliklerine veda ederek ebedi ve ezeli bir diyara,ölümün sonsuz ülkesine göç etti.
Bu cümlede söz gereksiz yere uzatılmıştır.Anlatılmak istenen yalın bir anlatımla,bir sözcükle söylenebilirdi: “Öldü”.
e) Duruluk: Anlatımda gereksiz sözcük bulunmamasıdır.Duru bir anlatımdan hiçbir sözcük çıkarılamaz.
* Yaşamın aşırı monotonluğu ve tekdüzeliği onu bıktırmıştı.
* Doktor ona,iki günde bir günaşırı bir aspirin almasını söylemiş.
Bu cümleler doğru değildir.Çünkü “monotonluk” ve “tekdüzelik”; “iki günde bir” ve
“günaşırı”,aynı kavramları belirten sözlerdir.Bu cümleler bu sözlerin biriyle kurulmalıdır
