Mali Özdemir
Üye
Noktalama İşaretleri ve Özellikleri.
nokta (.)
1. cümlenin sonuna konur.
2. kısaltmaların sonuna konur.
3. sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.
4. bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.
5. tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak
için konur.
6. saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
7. arka arkaya sıralanan virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan sadece sonuncu rakama nokta konur.
8. bibliyografik künyelerin sonuna konur.
9. üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına konur.
10. matematikte çarpma işareti yerine kullanılır.
virgül (,)
1. birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
2. sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
3. cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur.
4. uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur.
5. cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur.
6. anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.
7. konuşma çizgisinden önce konur.
8. kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, yoo, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur.
9. bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek için kullanılır.
10. hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
11. yazışmalarda, başvurulan makamın adından sonra konur.
12. yazışmalarda, yer adlarını tarihlerden ayırmak için konur.
13. sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur.
14. bibliyografik künyelerde yazar, eser, basım evi vb. maddelerden sonra konur.
noktalı virgül (
1. cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
2. ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
3. virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur.
4. kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse vb. cümle başı bağlaçlarından önce konur.
iki nokta (
1. kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
2. kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur.
3. kütüphanecilik alanında yazar adı ile eser başlığı arasına konur.
4.ses biliminde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır.
5. edebi eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.
6. matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
üç nokta (…
1. tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
2. kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
3. alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur.
4. sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun muhayyilesine bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.
5. ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
6. karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.
soru işareti (?)
1. soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
2. bilinmeyen yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
3. bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin olmadığı durumlarda yay ayraç içinde soru işareti kullanılır.
ünlem işareti (!)
1.sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.
2. seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
3. bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
kısa çizgi (-)
1. satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.
2. ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
3. dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur.
4. dil bilgisinde fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.
5. dil bilgisinde eklerin başına konur.
6. dil bilgisinde heceleri göstermek için kullanılır.
7. eski harfli metinlerin yeni yazıya aktarılmasında arapça ve farsça kurallara göre yapılmış tamlamaların, birleşik ve türemiş kelimelerin ögelerini ayırmak için kullanılır.
8. kelimeler arasında “-den…-a, ve, ile, ilâ, arasında” anlamlarını vermek üzere kullanılır.
9. bazı terim ve kuruluş adlarında kelimeler arasına konur.
10. yabancı özel adlarda ve henüz dilimize mal olmadığı için özgün imlâlarıyla yazılan yabancı kelimelerde kullanılır.
11. adres yazarken semt ile şehir arasına konur.
12. matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır.
uzun çizgi (—
1. yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. buna konuşma çizgisi de denir.
2. oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra konabilir.
eğik çizgi (/)
1. şiirlerden yapılan alıntılarda, mısraların yan yana yazılması gereken durumlarda mısraları belirlemek için kullanılır.
2. adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına konur.
3. adres yazarken semt ile şehir arasına konur.
4. dil bilgisinde eklerin farklı şekillerini göstermek için kullanılır.
5. dil bilgisinde eklerin farklı şekillerini göstermek için kullanılır.
6. bölme işareti olarak kullanılır.
tırnak işareti (“…”
1. başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
2. özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır.
3. kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır.
tek tırnak işareti (‘…’
1. tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü belirtmek için kullanılır.
2. dil yazılarında verilen örneğin anlamını göstermek için kullanılır.
denden işareti (”
1. bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin veya söz gruplarının tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır.
yay ayraç (( ))*
1. cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır.
2. tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.
3. alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır.
4. alıntılarda, başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.
5. bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
6. bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.
7. bir yazının maddelerini gösteren rakam ve harflerden sonra kapama ayracı konur.
köşeli ayraç ([ ])*
1. ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır.
2. bibliyografik künyelere ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır.
3. bilimsel çalışmalarda, metinde bulunmayan veya silinmiş olan, fakat araştırıcı tarafından tamamlanan bölümler köşeli ayraç içine alınır.
kesme işareti (‘
1. özel adlara getirilen iyelik ve hâl eklerini ayırmak için konur.
ancak aşağıda belirtilen özel adlardan sonra kesme işareti kullanılmaz:
a. kurum ve kuruluş adları
b. akım, çağ ve dönem adları
c. kişi adlarından sonra kullanılan unvanlar
d. ay ve gün adları.
e. deyimlerde geçen özel adlar.
2. yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
3. yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
4. sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
5. dilimizde kolmak, netmek, neylemek, napmak gibi fiiller yoktur. ancak konuşmada ve vezin dolayısıyla şiirde bu tür kullanılışlar ortaya çıkabilmektedir. seslerin vezin dolayısıyla şiirde veya konuşma sırasında düştüğünü göstermek için kesme kullanılır.
6. bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.
7. özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığı takdirde kesme işareti yay ayraçtan sonra konur.
1. cümlenin sonuna konur.
2. kısaltmaların sonuna konur.
3. sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.
4. bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.
5. tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak
için konur.
6. saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
7. arka arkaya sıralanan virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan sadece sonuncu rakama nokta konur.
8. bibliyografik künyelerin sonuna konur.
9. üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına konur.
10. matematikte çarpma işareti yerine kullanılır.
virgül (,)
1. birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
2. sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
3. cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden sonra konur.
4. uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan ögeleri belirtmek için konur.
5. cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için konur.
6. anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.
7. konuşma çizgisinden önce konur.
8. kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, yoo, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, baş üstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur.
9. bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek için kullanılır.
10. hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
11. yazışmalarda, başvurulan makamın adından sonra konur.
12. yazışmalarda, yer adlarını tarihlerden ayırmak için konur.
13. sayıların yazılışında, kesirleri ayırmak için konur.
14. bibliyografik künyelerde yazar, eser, basım evi vb. maddelerden sonra konur.
noktalı virgül (
1. cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
2. ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
3. virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur.
4. kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran ancak, yalnız, fakat, lâkin, çünkü, yoksa, bundan dolayı, binaenaleyh, sonuç olarak, bununla birlikte, öyleyse vb. cümle başı bağlaçlarından önce konur.
iki nokta (
1. kendisinden sonra örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
2. kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur.
3. kütüphanecilik alanında yazar adı ile eser başlığı arasına konur.
4.ses biliminde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır.
5. edebi eserlerdeki karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişinin adından sonra konur.
6. matematikte bölme işareti olarak kullanılır.
üç nokta (…
1. tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
2. kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklanmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
3. alıntılarda; başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur.
4. sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun muhayyilesine bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.
5. ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
6. karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.
soru işareti (?)
1. soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna konur.
2. bilinmeyen yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
3. bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya kesin olmadığı durumlarda yay ayraç içinde soru işareti kullanılır.
ünlem işareti (!)
1.sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur.
2. seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
3. bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
kısa çizgi (-)
1. satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.
2. ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
3. dil bilgisinde kökleri ve ekleri ayırmak için konur.
4. dil bilgisinde fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.
5. dil bilgisinde eklerin başına konur.
6. dil bilgisinde heceleri göstermek için kullanılır.
7. eski harfli metinlerin yeni yazıya aktarılmasında arapça ve farsça kurallara göre yapılmış tamlamaların, birleşik ve türemiş kelimelerin ögelerini ayırmak için kullanılır.
8. kelimeler arasında “-den…-a, ve, ile, ilâ, arasında” anlamlarını vermek üzere kullanılır.
9. bazı terim ve kuruluş adlarında kelimeler arasına konur.
10. yabancı özel adlarda ve henüz dilimize mal olmadığı için özgün imlâlarıyla yazılan yabancı kelimelerde kullanılır.
11. adres yazarken semt ile şehir arasına konur.
12. matematikte çıkarma işareti olarak kullanılır.
uzun çizgi (—
1. yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. buna konuşma çizgisi de denir.
2. oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra konabilir.
eğik çizgi (/)
1. şiirlerden yapılan alıntılarda, mısraların yan yana yazılması gereken durumlarda mısraları belirlemek için kullanılır.
2. adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına konur.
3. adres yazarken semt ile şehir arasına konur.
4. dil bilgisinde eklerin farklı şekillerini göstermek için kullanılır.
5. dil bilgisinde eklerin farklı şekillerini göstermek için kullanılır.
6. bölme işareti olarak kullanılır.
tırnak işareti (“…”
1. başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
2. özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine alınır.
3. kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınır.
tek tırnak işareti (‘…’
1. tırnak içinde verilen ve yeniden tırnağa alınması gereken bir sözü belirtmek için kullanılır.
2. dil yazılarında verilen örneğin anlamını göstermek için kullanılır.
denden işareti (”
1. bir yazıdaki maddelerin sıralanmasında veya bir çizelgede alt alta gelen aynı sözlerin veya söz gruplarının tekrar yazılmasını önlemek için kullanılır.
yay ayraç (( ))*
1. cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan açıklamalar için kullanılır.
2. tiyatro eserlerinde konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.
3. alıntıların aktarıldığı eseri veya yazarı göstermek için kullanılır.
4. alıntılarda, başta, ortada ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.
5. bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
6. bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.
7. bir yazının maddelerini gösteren rakam ve harflerden sonra kapama ayracı konur.
köşeli ayraç ([ ])*
1. ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır.
2. bibliyografik künyelere ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır.
3. bilimsel çalışmalarda, metinde bulunmayan veya silinmiş olan, fakat araştırıcı tarafından tamamlanan bölümler köşeli ayraç içine alınır.
kesme işareti (‘
1. özel adlara getirilen iyelik ve hâl eklerini ayırmak için konur.
ancak aşağıda belirtilen özel adlardan sonra kesme işareti kullanılmaz:
a. kurum ve kuruluş adları
b. akım, çağ ve dönem adları
c. kişi adlarından sonra kullanılan unvanlar
d. ay ve gün adları.
e. deyimlerde geçen özel adlar.
2. yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
3. yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
4. sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
5. dilimizde kolmak, netmek, neylemek, napmak gibi fiiller yoktur. ancak konuşmada ve vezin dolayısıyla şiirde bu tür kullanılışlar ortaya çıkabilmektedir. seslerin vezin dolayısıyla şiirde veya konuşma sırasında düştüğünü göstermek için kesme kullanılır.
6. bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.
7. özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığı takdirde kesme işareti yay ayraçtan sonra konur.
