EroL
Emekli Yönetici
Mesnevi Nedir ? Mesnevi Örnekleri
Kısa mesnevi türleri ve mesnevi örnekleri yazılarına bu makalemizde yer veriyor. Mesnevi tanımı ile başlayan yazımız kısa mesnevi örnekleri ile devam edecek.
Mesnevi özellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılan divan edebiyatı şiir biçimidirmesnevi
Özelliği
Her beytinin kendi arasında kafiyelenmesi hem yazma kolaylığı sağlar hem de daha uzun metinlerin bu şekle uygun olarak kaleme alınmasına imkan tanır. Diğer nazım şekillerindeki kafiye bulma zorluğu şairleri uzun metinlerde bu şekli kullanmaya teşvik etmiştir. Bu nedenle uzun aşk öykülerinde, destanlarda mesnevi kullanılmıştır. Klasik düzende bir mesnevi; tevhid, münacat, na’t, miraciye, eserin sunulacağı büyüğe övgü, mesnevinin niçin yazıldığını açıklayan sebeb-i nazm ve hikayenin anlatımı (ağaz-ı destan) bölümlerinden oluşur.
Konuları
Mesnevide konu ne olursa olsun , ilk dikkati çeken özellik olayın bir masal havasında anlatılmasıdır. Akıl ve mantık ölçülerini aşan bir sürü olay birbirini izler. Olayın geçtiği yer ve zaman belirsizdir. Konuda birlik sağlanamamıştır. Hikayenin bölümleri birbirine eklenmiş ilgisiz parçalar gibi görünür. Çevre tasvirleri gerçeğe uygun değildir, hikaye kahramanları doğaüstü davranışlarda bulunur. Hikayelerde cinler, periler, devler, cadılar, ejderhalar gibi masal motifleri sık sık işlenir.
Her beyti kendi içinde uyaklı uzun nazım biçimidir. Bir anlamda Divan edebiyatında manzum hikayelerin yazıldığı bir biçim olarak da tanımlayabiliriz. Mevlana’nın ünlü tasavvufi mesnevisi 25.700 beyitten oluşmuştur. Mevlana eserine ayrı bir isim koymamıştır; eser, nazım türü olan mesnevi adı ile bilinir.
Mesneviler aşk, dini ve tasavvufi, ahlaki-öğretici, savaş ve kahramanlık, bir şehri ve şehrin güzelliklerini anlatma, mizah gibi türlü konularda yazılmıştır. Divan edebiyatında roman ve hikaye gibi türler olmadığı için mesneviler bir bakıma bu türlerin yerini tutmuşlardır. On bölümden oluşur.Aynı şair tarafından yazılmış beş mesneviye “Hamse” adı verilir. hamse sahibi olmak bir itibar kaynağıdır. Hamse sahibi olarak tanınmış önemli divan şairleri: Ali Şir Nevai, Taşlıcalı Yahya, Nev’i-zade Atai’dir.
Leyla ile Mecnun
Meğer bir gün ki âteş-i pâre-i Necd
Şerer pervanesi Mecnûn-ı pür vecd
Siyeh-mest-i şarâb-ı hayret olmış
Kararmış gözleri Leylî’yle dolmış
Dolaşdurmış perîşân seyr-i râha
Tutulmış kendüsi çün dâm-ı mâha
Dönüp ol şu’le-i cevvâle-i gam
Yanup durmakda olmış şem’a hemdem
Düşüp çün mûy-ı zengî pîş ii tâba
Bozulmuş genc-i târ-ı ıztıraba
Katup seyl-i sirişkin bahr-ı hûna
Sükûn el vermiş ol cûy-ı cünûna
Olup hoşnûd kendü âteşinden
Şikâyet etmez olmış mâhveşinden
Cefâdan nây gibi zâr etmez olmış
Varup Leylîyi bîzâr etmez olmış
Olup fariğ dil-i dîvânesinden
Usanmış vaz’-ı küstâhânesinden
Duyup ol berk-i sâmân ya’nî
Leylî Gazabnâk eylemiş Kays’a tecellî
Demiş etdünse feryadı ferâmûş
Gerekmez bana artık gûş u mengûş
Perîşân olmağı edüp tahayyül
Senün-çün şânelenmişdür bu kâkül
Bu suretler senün-çün rû-nümâdur
Nazar âyineye sanma sanadur
Hemân yan ağla Mevlâyı seversen
Koma feryadı Leylâyı seversen
Meğer dîvâneye taş atdı Leylâ
Komadı urmadık baş seng-i hârâ
Olur ma’şûk dâğ u zahme tâlib
Nişan lâzımdır âşıklarda Gâlib
Mülevvendür hemîşe kâr-ı uşşak
Meğer imdâd ede Hunhâr-ı uşşak
Kerem-hâhum cenâb-ı mevlevîden
Vere bir neş’e şûr-ı ma’nevîden
Dîbâce-i Eş’âr-ı Gül-i Sad-Berg
Gül ü lâleyle zeyn olmış çemenler
Oyuna girdi gönlekcek semenler
Çü gördüm nakş-ı Erjeng oldı sahra
Edüp bir nice rengîn şi’r peyda
Kadem basdum izâr-ı mihr ü mâha
Ki tâ erdüm cenâb-ı Pâdişâha
Yüzüm sürüp çemenler gibi hâke
Du’âlar eyledüm ol zât-ı pâke
Oluban bîd bergi gibi lerzân
Nihâl-i erguvan-veş derledüm kan
Sunup bu nazmı dest-i Şehriyâra
Gül-i sad-bergi irgürdüm bahara
Mesnevi özellikle Arap, Fars ve Osmanlı edebiyatında kendi aralarında uyaklı beyitlerden oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılan divan edebiyatı şiir biçimidirmesnevi
Özelliği
Her beytinin kendi arasında kafiyelenmesi hem yazma kolaylığı sağlar hem de daha uzun metinlerin bu şekle uygun olarak kaleme alınmasına imkan tanır. Diğer nazım şekillerindeki kafiye bulma zorluğu şairleri uzun metinlerde bu şekli kullanmaya teşvik etmiştir. Bu nedenle uzun aşk öykülerinde, destanlarda mesnevi kullanılmıştır. Klasik düzende bir mesnevi; tevhid, münacat, na’t, miraciye, eserin sunulacağı büyüğe övgü, mesnevinin niçin yazıldığını açıklayan sebeb-i nazm ve hikayenin anlatımı (ağaz-ı destan) bölümlerinden oluşur.
Konuları
Mesnevide konu ne olursa olsun , ilk dikkati çeken özellik olayın bir masal havasında anlatılmasıdır. Akıl ve mantık ölçülerini aşan bir sürü olay birbirini izler. Olayın geçtiği yer ve zaman belirsizdir. Konuda birlik sağlanamamıştır. Hikayenin bölümleri birbirine eklenmiş ilgisiz parçalar gibi görünür. Çevre tasvirleri gerçeğe uygun değildir, hikaye kahramanları doğaüstü davranışlarda bulunur. Hikayelerde cinler, periler, devler, cadılar, ejderhalar gibi masal motifleri sık sık işlenir.
Her beyti kendi içinde uyaklı uzun nazım biçimidir. Bir anlamda Divan edebiyatında manzum hikayelerin yazıldığı bir biçim olarak da tanımlayabiliriz. Mevlana’nın ünlü tasavvufi mesnevisi 25.700 beyitten oluşmuştur. Mevlana eserine ayrı bir isim koymamıştır; eser, nazım türü olan mesnevi adı ile bilinir.
Mesneviler aşk, dini ve tasavvufi, ahlaki-öğretici, savaş ve kahramanlık, bir şehri ve şehrin güzelliklerini anlatma, mizah gibi türlü konularda yazılmıştır. Divan edebiyatında roman ve hikaye gibi türler olmadığı için mesneviler bir bakıma bu türlerin yerini tutmuşlardır. On bölümden oluşur.Aynı şair tarafından yazılmış beş mesneviye “Hamse” adı verilir. hamse sahibi olmak bir itibar kaynağıdır. Hamse sahibi olarak tanınmış önemli divan şairleri: Ali Şir Nevai, Taşlıcalı Yahya, Nev’i-zade Atai’dir.
Leyla ile Mecnun
Meğer bir gün ki âteş-i pâre-i Necd
Şerer pervanesi Mecnûn-ı pür vecd
Siyeh-mest-i şarâb-ı hayret olmış
Kararmış gözleri Leylî’yle dolmış
Dolaşdurmış perîşân seyr-i râha
Tutulmış kendüsi çün dâm-ı mâha
Dönüp ol şu’le-i cevvâle-i gam
Yanup durmakda olmış şem’a hemdem
Düşüp çün mûy-ı zengî pîş ii tâba
Bozulmuş genc-i târ-ı ıztıraba
Katup seyl-i sirişkin bahr-ı hûna
Sükûn el vermiş ol cûy-ı cünûna
Olup hoşnûd kendü âteşinden
Şikâyet etmez olmış mâhveşinden
Cefâdan nây gibi zâr etmez olmış
Varup Leylîyi bîzâr etmez olmış
Olup fariğ dil-i dîvânesinden
Usanmış vaz’-ı küstâhânesinden
Duyup ol berk-i sâmân ya’nî
Leylî Gazabnâk eylemiş Kays’a tecellî
Demiş etdünse feryadı ferâmûş
Gerekmez bana artık gûş u mengûş
Perîşân olmağı edüp tahayyül
Senün-çün şânelenmişdür bu kâkül
Bu suretler senün-çün rû-nümâdur
Nazar âyineye sanma sanadur
Hemân yan ağla Mevlâyı seversen
Koma feryadı Leylâyı seversen
Meğer dîvâneye taş atdı Leylâ
Komadı urmadık baş seng-i hârâ
Olur ma’şûk dâğ u zahme tâlib
Nişan lâzımdır âşıklarda Gâlib
Mülevvendür hemîşe kâr-ı uşşak
Meğer imdâd ede Hunhâr-ı uşşak
Kerem-hâhum cenâb-ı mevlevîden
Vere bir neş’e şûr-ı ma’nevîden
Dîbâce-i Eş’âr-ı Gül-i Sad-Berg
Gül ü lâleyle zeyn olmış çemenler
Oyuna girdi gönlekcek semenler
Çü gördüm nakş-ı Erjeng oldı sahra
Edüp bir nice rengîn şi’r peyda
Kadem basdum izâr-ı mihr ü mâha
Ki tâ erdüm cenâb-ı Pâdişâha
Yüzüm sürüp çemenler gibi hâke
Du’âlar eyledüm ol zât-ı pâke
Oluban bîd bergi gibi lerzân
Nihâl-i erguvan-veş derledüm kan
Sunup bu nazmı dest-i Şehriyâra
Gül-i sad-bergi irgürdüm bahara
